Lý thuyết và phương pháp tiếp cận mạng lưới xã hội: Trường hợp tìm kiếm việc làm của sinh viên - Lê Ngọc Hùng

Tham khảo nội dung bài viết "Lý thuyết và phương pháp tiếp cận mạng lưới xã hội: Trường hợp tìm kiếm việc làm của sinh viên" dưới đây để nắm bắt được những kiến thức về lý thuyết và phương pháp tiếp cận lý thuyết xã hội, một số kiểu mạng lưới xã hội trong tìm kiếm việc làm,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết để nắm bắt nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lý thuyết và phương pháp tiếp cận mạng lưới xã hội: Trường hợp tìm kiếm việc làm của sinh viên - Lê Ngọc Hùng Trao ®æi nghiÖp vô X· héi häc sè 2 (82), 2003 67 Lý thuyÕt vµ ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn m¹ng l−íi x· héi: tr−êng hîp t×m kiÕm viÖc lµm cña sinh viªn Lª Ngäc Hïng §Æt vÊn ®Ò C¬ chÕ thÞ tr−êng ®ang tõng b−íc thay thÕ c¬ chÕ tËp trung-quan liªu-bao cÊp trong lÜnh vùc lao ®éng-viÖc lµm. HiÖn nay kh«ng cßn phæ biÕn n÷a t×nh tr¹ng “viÖc chê ng−êi”, tøc lµ viÖc lµm cã s½n chØ cÇn c¸ nh©n chÊp nhËn quyÕt ®Þnh ph©n c«ng cña c¬ quan nhµ n−íc. B©y giê mçi ng−êi ph¶i chñ ®éng t×m viÖc lµm ®Ó cã thu nhËp vµ thÊt nghiÖp trë thµnh mét rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi bÊt kú ng−êi nµo thô ®éng, kh«ng tÝch cùc t×m viÖc. §· cã nhiÒu bµi viÕt vÒ t×nh tr¹ng viÖc lµm cña c¸c nhãm x· héi kh¸c nhau, nhÊt lµ sinh viªn tèt nghiÖp. Kh«ng Ýt gi¶i ph¸p ®−a ra, trong ®ã cã c¶ kiÕn nghÞ ®æi míi môc tiªu, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc-®µo t¹o, nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy trong bèi c¶nh kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa. Nh−ng vÉn cßn qu¸ Ýt nghiªn cøu x· héi häc chuyªn s©u vÒ c¸ch thøc vµ c¸c nh©n tè t¸c ®éng tíi hµnh vi t×m kiÕm viÖc lµm, nhÊt lµ cña sinh viªn - mét nguån nh©n lùc trÝ thøc quan träng cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc. Bµi viÕt nµy tËp trung vµo: (1) tr×nh bµy mét sè vÊn ®Ò lý thuyÕt m¹ng l−íi x· héi vµ (2) vËn dông ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn m¹ng l−íi x· héi ®Ó xem xÐt tr−êng hîp t×m kiÕm viÖc lµm cña sinh viªn. M¹ng l−íi x· héi: lý thuyÕt vµ ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn Ng−êi ph−¬ng §«ng tõ l©u rÊt quen thuéc víi h×nh ¶nh vÜ m« vÒ c¸i “l−íi trêi lång léng” bao bäc lÊy con ng−êi, quy ®Þnh danh phËn con ng−êi. Trong khoa häc x· héi, C. M¸c ®· ®−a ra quan niÖm gèc vÒ mèi quan hÖ gi÷a con ng−êi vµ x· héi nãi chung vµ quan hÖ s¶n xuÊt nãi riªng. M¸c viÕt: “Tæng hîp l¹i th× nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hîp thµnh c¸i mµ ng−êi ta gäi lµ nh÷ng quan hÖ x· héi, lµ x· héi”1. Theo M¸c, b¶n chÊt con ng−êi kh«ng ph¶i lµ mét c¸i trõu t−îng cè h÷u cña c¸ nh©n riªng biÖt mµ “Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã, b¶n chÊt con ng−êi lµ tæng hßa nh÷ng quan hÖ x· héi”2. Kh¸i niÖm m¹ng l−íi x· héi dïng ®Ó chØ phøc thÓ c¸c mèi quan hÖ x· héi do con ng−êi x©y dùng, duy tr× vµ ph¸t triÓn trong cuéc sèng thùc cña hä víi t− c¸ch lµ thµnh viªn cña x· héi. 1 C. M¸c vµ Ph. ¡ng-Ghen. Toµn tËp. T. 1. NXB ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi. 1995. Tr. 159. 2 C. M¸c vµ Ph. ¡ng-Ghen. Toµn tËp. T. 3. NXB ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi. 1995. Tr. 11. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 68 Lý thuyÕt vµ ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn m¹ng l−íi x· héi: tr−êng hîp t×m kiÕm viÖc lµm ... Trong x· héi häc, c¸c ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt cña m¹ng l−íi x· héi ®−îc nghiªn cøu tõ nhiÒu h−íng tiÕp cËn kh¸c nhau. Lý thuyÕt t−¬ng t¸c x· héi cña Georg Simmel tËp trung vµo ph©n tÝch c¸c kiÓu, h×nh thøc cña m¹ng l−íi gåm c¸c mèi liªn hÖ cña c¸c c¸ nh©n ®ang t¸c ®éng lÉn nhau. Theo thuyÕt cÊu tróc-chøc n¨ng, Emile Durkheim ph©n biÖt hai kiÓu ®oµn kÕt x· héi h÷u c¬ vµ m¸y mãc trªn c¬ së hai h×nh thøc ph©n c«ng lao ®éng phøc t¹p vµ ®¬n gi¶n t¹o nªn nh÷ng kiÓu quan hÖ vµ liªn hÖ t−¬ng øng gi÷a c¸c c¸ nh©n vµ nhãm ng−êi. M¹ng l−íi quan hÖ chøc n¨ng ®Æc tr−ng cho kiÓu ®oµn kÕt h÷u c¬ cña x· héi hiÖn ®¹i vµ m¹ng l−íi quan hÖ phi chøc n¨ng ®Æc tr−ng cho kiÓu ®oµn kÕt m¸y mãc cña x· héi truyÒn thèng. Theo lý thuyÕt hÖ thèng x· héi, mét sè t¸c gi¶ tËp trung vµo gi¶i quyÕt mét nhiÖm vô trung t©m cña x· héi häc lµ nghiªn cøu cèt lâi bªn trong cña x· héi. Víi t− c¸ch lµ kiÓu mèi liªn hÖ vµ quan hÖ gi÷a c¸c thµnh tè x· héi, m¹ng l−íi x· héi lµ biÓu hiÖn cô thÓ, trùc tiÕp vµ râ rÖt nhÊt cña cÊu tróc x· héi. Ph©n tÝch m¹ng l−íi x· héi trë thµnh mét ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn cÊu tróc x· héi3. Trªn cÊp ®é x· héi häc vi m« rÊt gÇn víi t©m lý häc x· héi, Jacob Moreno ph¸t triÓn ph−¬ng ph¸p vµ kü thuËt tr¾c nghiÖm x· héi (Sociometry) ®Ó ®o l−êng tõng mèi quan hÖ cña c¸ nh©n nh»m x©y dùng c¸c ®å thøc x· héi (Sociogram) chØ râ c¸ nh©n nµo quan hÖ nh− thÕ nµo víi ai, c¸ nh©n nµo chiÕm vÞ trÝ nµo trong m¹ng l−íi quan hÖ ®ã. Alex Bavelas vµ Harold Leavitt chØ ra c¸c m¹ng l−íi giao tiÕp trong ®ã quan träng nhÊt lµ kiÓu m¹ng d©y, m¹ng vßng, m¹ng th¸p vµ m¹ng h×nh sao. Fritz Heider, Theodore Newcomb vµ nh÷ng ng−êi kh¸c tËp trung vµo nghiªn cøu ®éng th¸i vµ sù c©n b»ng ®éng cña m¹ng l−íi x· héi trong ®ã bÊt kú mét thay ®æi nµo trong mèi quan hÖ víi bé phËn nµo ®Òu kÐo theo nh÷ng biÕn ®æi ë bé phËn kh¸c vµ toµn bé m¹ng l−íi, kÕt qu¶ lµ t¸i lËp tr¹ng th¸i c©n b»ng, æn ®Þnh t−¬ng ®èi cña c¶ m¹ng. C¸c nghiªn cøu m¹ng l−íi x· héi trong nhãm nhá b»ng ph−¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm x· héi, vÝ dô nghiªn cøu cña Jacob Moreno, ®· thóc ®Èy h−íng nghi ...