Mẫu cấu âm thay thế của người bị khe hở vòm miệng

Nghiên cứu nhằm tìm hiểu những lỗi ngữ âm của bệnh nhân (BN) bị khe hở vòm miệng (KHVM) vμhiện t−ợng tự chỉnh phát âm. 15 BN đ−ợc nghe ghi âm tiếng tr−ớc phẫu thuật. Câu mẫu đ−ợc dùng lμ"cụ giμ đi chợ bán gμ" gồm 6 phụ âm đầu đại diện cho các bộ vị vμ ph−ơng thức cấu âm khác nhau.Kết quả thấy BN nói tiếng Việt bị mắc lỗi phổ niệm cho khuyết tật, giống nh− BN thuộc ngôn ngữkhác, vừa có những lỗi đặc tr−ng cho ngôn ngữ tiếng Việt. Hiện t−ợng tự chỉnh âm cho...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mẫu cấu âm thay thế của người bị khe hở vòm miệngTCNCYH 28 (2) - 2004 MÉu cÊu ©m thay thÕ cña ng−êi bÞ khe hë vßm miÖng Vò ThÞ BÝch H¹nh, NguyÔn Xu©n Nghiªn, Hoµng Cao C−¬ng Bé m«n Phôc håi chøc n¨ng - §¹i häc Y Hµ Néi Nghiªn cøu nh»m t×m hiÓu nh÷ng lçi ng÷ ©m cña bÖnh nh©n (BN) bÞ khe hë vßm miÖng (KHVM) vµhiÖn t−îng tù chØnh ph¸t ©m. 15 BN ®−îc nghe ghi ©m tiÕng tr−íc phÉu thuËt. C©u mÉu ®−îc dïng lµcô giµ ®i chî b¸n gµ gåm 6 phô ©m ®Çu ®¹i diÖn cho c¸c bé vÞ vµ ph−¬ng thøc cÊu ©m kh¸c nhau.KÕt qu¶ thÊy BN nãi tiÕng ViÖt bÞ m¾c lçi phæ niÖm cho khuyÕt tËt, gièng nh− BN thuéc ng«n ng÷kh¸c, võa cã nh÷ng lçi ®Æc tr−ng cho ng«n ng÷ tiÕng ViÖt. HiÖn t−îng tù chØnh ©m cho tíi 15 tuæi chothÊy BN nãi tiÕng ViÖt sÏ Ýt khã kh¨n h¬n BN thuéc c¸c ng«n ng÷ kh¸c vµ cã thÓ huÊn luyÖn ph¸t ©mmuén h¬n. I. §Æt vÊn ®Ò 1. M« t¶ mÉu ph¸t ©m cña ng−êi bÞ KHVM tr−íc phÉu thuËt dùa trªn c©u mÉu ®−îc Khe hë vßm miÖng (KHVM) lµ mét d¹ng dÞ chän.tËt bÈm sinh th−êng gÆp, tÇn suÊt 1/1000 trÎs¬ sinh, theo thèng kª cña thÕ giíi còng nh− ë 2. T×m hiÓu hiÖn t−îng tù chØnh ph¸t ©mViÖt Nam [4, 8]. NÕu ®−îc mæ sím, kho¶ng theo tuæi ë nh÷ng ®èi t−îng ch−a ®−îc huÊn50% ®èi t−îng nµy cã lêi nãi b×nh th−êng [12]. luyÖn ph¸t ©m.Nh−ng do mæ muén nªn trÎ em bÞ KHVM ë II. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸pn−íc ta hÇu hÕt bÞ khiÕm khuyÕt lêi nãi. nh÷ng nghiªn cøuh¹n chÕ vÒ giao tiÕp nµy g©y trë ng¹i cho vÊn®Ò häc vÊn, mÆc c¶m vÒ t©m lý vµ khã kh¨n 1. §èi t−îngt×m kiÕm viÖc lµm, c¶n trë héi nhËp x· héi. Gåm 51 bÖnh nh©n, trong ®ã cã 85 n÷ Y häc ngµy nay kh«ng chØ quan t©m gi¶i (56.29%), nam 65 (43.71%). §é tuæi tõ 3 ®ÕnquyÕt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ thÓ chÊt mµ cßn c¶ 25 tuæi, trong ®ã ®é tõ 6 - 12 tuæi chiÕm ®a sènh÷ng khÝa c¹nh x· héi cña con ng−êi, trong - 66 BN (43.71%). Tuæi trung b×nh cña BN lóc®ã cã nh÷ng khuyÕt tËt vÒ lêi nãi. Trªn thÕ ®−îc phÉu thuËt lµ 9 tuæi (nam) vµ 10 tuæigiíi, vÊn ®Ò nµy ®· ®−îc tiÕn hµnh tõ 5 thËp (n÷). Ph©n lo¹i theo d¹ng khuyÕt tËt: 1. Khekû tr−íc vµ ®· gi¶i quyÕt vÒ c¨n b¶n. Cßn ë hë vßm mÒm - 28 BN (18.54%); 2. khe hën−íc ta, nh÷ng nghiªn cøu vÒ lêi nãi cña vßm miÖng kh«ng toµn bé - 21 (13.91%); 3.ng−êi bÞ KHVM thÊy rÊt Ýt trong y v¨n. Muèn khe hë vßm miÖng toµn bé - 11 (7.28%); 4.nghiªn cøu lêi nãi cÇn cã nh÷ng c©u mÉu hay Khe hë m«i vßm toµn bé mét bªn - 73cßn gäi lµ tr¾c nghiÖm ng÷ ©m. Trong lÜnh vùc (48.34%); 5. Khe hë m«i vßm toµn bé hai bªnnµy, mçi ng«n ng÷ ®Òu cã nh÷ng tr¾c nghiÖm, - 18 (11.92%).vÝ dô trong tiÕng Anh cã tr¾c nghiÖm cña 2. Ph−¬ng ph¸pTemplin - Darly, Bzock [5] Sell... Nh−ng th«ng - ThiÕt kÕ c©u mÉu: Dùa trªn cÊu tróc ©mdông nhÊt lµ tr¾c nghiÖm cña Goldman - tiÕt tiÕng ViÖt vµ trªn c¬ së kh¶o s¸t s¬ bé 53Fristoe [7], gåm 43 tõ ®¬n vµ mét ®o¹n 10 BN thÊy phÇn vÇn kh«ng thay ®æi nªn nghiªnc©u nh»m ph¸t hiÖn c¸c lçi ph¸t ©m cña phô cøu chñ yÕu ph©n tÝch lçi phô ©m ®Çu cña ©m©m ë vÞ trÝ ®Çu, gi÷a vµ cuèi tõ. Do vËy, tiÕt. Trong c©u mÉu, c¸c phô ©m ®¹i diÖn chonghiªn cøu nµy nh»m: bé vÞ vµ ph−¬ng thøc cÊu ©m kh¸c nhau. §é dµi vµ néi dung c©u mÉu dùa theo tiªu chuÈn mét ph¸t ng«n th«ng th−êng trong giao tiÕp.54TCNCYH 28 (2) - 2004C©u cô giµ ®i chî b¸n gµ BN nãi c©u mÉu 3 Phô ©m bÞ ®ång cÊu ©m víi phô ©m kh¸c:lÇn, sau ®ã nãi tõng 2 tõ mét, råi tõng tõ ®¬n, cïng lóc cã phô ©m ®Ých vµ mét phô ©m kh¸c.mçi tõ 3 lÇn, ph¸t ng«n ®−îc ghi ©m l¹i vµ ®èi BÞ thay thÕ b»ng phô ©m phÝa tr−íc: bÞchiÕu gi÷a hai ng−êi nghe cã kinh nghiÖm. Sù thay thÕ b»ng bÊt kÓ phô ©m nµo trõ phô ©mphï hîp quan s¸t ®−îc coi lµ kh¸ phï hîp víi /h/ vµ /?/chØ sè Kapa víi ©m c lµ 0.63; ©m d lµ 0.58. BÞ thay b»ng c¸c ©m häng: mÊt tÊt c¶ c¸cKÕt qu¶ nghe nµy ®−îc ph©n tÝch vµ thèng kª phô ©m ®Çu, thay vµo ®ã lµ hai phô ©m /h/ vµtheo c¸c tiªu chuÈn nh− sau: /?/ + Ph©n lo¹i c¸c lçi phô ©m: theo c¸c møc III. kÕt qu¶®é sau tõ nhÑ ®Õn nÆng [5] 1. Lçi ph¸t ©m cña BN bÞ KHVM Phô ©m yÕu: phô ©m ®Çu vÉn nghe thÊynh−ng ph¶i rÊt chó ...