Mở rộng giá trị văn học quá khứ qua thành tựu của khoa nghiên cứu văn học

Bài viết trình bày đổi mới giá trị văn học quá khứ, tiếp tục các thành tựu trong quá trình hiện đại hóa văn chương, học thuật dân tộc bao gồm nhiều khuynh hướng, trào lưu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mở rộng giá trị văn học quá khứ qua thành tựu của khoa nghiên cứu văn họcmë réng gi¸ trÞ v¨n häc qu¸ khø qua thµnh tùu cña khoa nghiªn cøu v¨n häc Phong Lª(*) Mét thµnh tùu quan träng cña khoa nghiªn cøu v¨n häc trong §æi míi - ®ã lµ sù më réng c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ trong tiÕp thu di s¶n v¨n häc qu¸ khø, thay cho c¸c tiªu chÝ cã phÇn chËt hÑp tr−íc ®©y, do quy ®Þnh cña lÞch sö. Ngoµi chñ nghÜa yªu n−íc vµ chñ nghÜa anh hïng vèn lµ phÇn næi ®Ëm trong lÞch sö vµ lÞch sö v¨n häc d©n téc, th× chñ nghÜa nh©n v¨n, víi c¸c khÝa c¹nh phong phó cña nã ®· ®−îc quan t©m nhiÒu h¬n.Bªn c¹nh con ng−êi trong tÝnh d©n téc vµ tÝnh giai cÊp, th× nh÷ng kh¸m ph¸ con ng−êi trong tÝnh nh©n lo¹i vµ tÝnh c¸ thÓ còng lµ ®èi t−îng ®−îc chó ý khai th¸c trong di s¶n. §æi míi - ®ã lµ sù gÆp l¹i nhu cÇu Canh t©n cña c¸c nhµ Nho ®Çu thÕ kû XX. Lµ sù tiÕp tôc c¸c thµnh tùu trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ v¨n ch−¬ng - häc thuËt d©n téc, bao gåm nhiÒu khuynh h−íng, trµo l−u; trong ®ã cã trµo l−u l·ng m¹n, sau mét thêi gian dµi ph¶i chÞu sù phª ph¸n hoÆc phñ nhËn... Nh×n chung c¸c gi¸ trÞ cña v¨n häc qu¸ khø - gåm v¨n häc trung ®¹i, v¨n häc hiÖn ®¹i tr−íc 1945, vµ khu vùc v¨n häc c¸c ®« thÞ miÒn Nam thêi kú 1954 - 1975... ®· ®−îc më réng thªm c¸c ®−êng biªn cho sù tiÕp nhËn. hµnh tùu cña c«ng cuéc §æi míi biÖt duy nhÊt lµ míi vµ cò, tiÕn bé vµT ®Êt n−íc ®· dÇn dÇn cho ta thÊy dis¶n v¨n ho¸, v¨n häc d©n téc lµ giµu cã l¹c hËu, c¸ch m¹ng hay kh«ng c¸ch m¹ng, hiÖn thùc hay l·ng m¹n...(*)Trongh¬n c¸ch ta h×nh dung vµ suy nghÜ nh− hoµn c¶nh chiÕn tranh, trong t×nh thÕtr−íc ®©y; di s¶n trong qu¸ khø nhiÒu ®Êt n−íc bÞ chia ®«i trong mét thÕ giíichôc thÕ kû v¨n häc trung ®¹i vµ di s¶n còng bÞ ph©n ®«i, trong sù b¾t buéc ph¶itrong nöa ®Çu thÕ kû v¨n häc hiÖn ®¹i. lùa chän gi÷a hai con ®−êng, trong sùMèc lÞch sö 1945 kh«ng hoµn toµn lµ ph©n cùc gi÷a chñ nghÜa c¸ nh©n vµ chñmét nh¸t c¾t ngang, mét sù ®øt ®o¹n, nghÜa tËp thÓ... thÕ tÊt sù nhËn thøc vµgi÷a tr−íc vµ sau; vµ viÖc chän lùa c¸cgi¸ trÞ kh«ng chØ dùa trªn mét sù ph©n (*) GS. ViÖn V¨n häc, ViÖn KHXH ViÖt Nam.4 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 11, 2006th¸i ®é ®èi víi di s¶n nh− trªn lµ khã chÕ chÝnh trÞ cò vµ hÖ ý thøc cò. Nh÷ngtr¸nh khái. Nãi “khã tr¸nh” lµ nãi vÒ biÓu hiÖn cña kh¸t väng ph¸t triÓn conmét sù thËt ®· diÔn ra, cè nhiªn kh«ng ng−êi cè nhiªn kh«ng t¸ch rêi víi nhu cÇuph¶i lµ ®Þnh mÖnh; cã nghÜa lµ nÕu gi¶i phãng, cã gi¶i phãng råi míi cã ph¸ttr¸nh ®−îc th× vÉn lµ hay h¬n. triÓn; nh−ng b¶n th©n sù ph¸t triÓn míi lµ môc tiªu cuèi cïng con ng−êi cÇn theo ViÖc ®Æt vÊn ®Ò nh− trªn hoµn toµn ®uæi; vµ do vËy míi lµ thùc chÊt quyÕtkh«ng cã ý phñ ®Þnh c¸c kÕt qu¶, c¸c ®Þnh sù tiÕn bé x· héi. Kh¸t väng nµy dÉuthµnh tùu ta ®· thu ®−îc trªn mäi lÜnh kh«ng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó biÓu lévùc nghiªn cøu, tiÕp nhËn di s¶n. Nh−ng trong hoµn c¶nh cña nÒn chuyªn chÕë thêi ®iÓm h«m nay, tõ kÕt qu¶ cña c«ng phong kiÕn ph−¬ng §«ng kÐo dµi, nh−ngcuéc §æi míi h«m nay mµ nh×n l¹i, râ còng kh«ng ph¶i lµ hoµn toµn bÞ bãprµng cã thÓ thÊy chóng ta cßn rÊt nhiÒu nghÑt vµ hÕt ®Êt sèng, thÕ nh−ng ta cßn ÝtviÖc ph¶i lµm, vµ còng ®· lµm ®−îc kh«ng khai th¸c; vµ nÕu cã khai th¸c th× l¹i hµmÝt viÖc. NÕu trong nhiÒu chôc n¨m qua, sù thê ¬, e ng¹i, thËm chÝ cã lóc khe kh¾t,ph−¬ng h−íng khai th¸c di s¶n nãi chung nghiÖt ng·. Do kiªng sî chñ nghÜa l·nglµ nghiªng vÒ mÆt kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa m¹n vµ nh÷ng t×m tßi kh¸c ngoµi chñyªu n−íc vµ chñ nghÜa anh hïng, qu¶ lµ nghÜa hiÖn thùc, nªn nhiÒu lóc ta ®· ®ÈyphÇn næi ®Ëm trong lÞch sö v¨n häc d©n vµo cïng mét bÞ, d−íi nh·n hiÖu h−ëngtéc, vµ qu¶ lµ cÇn thiÕt ®¸p øng cho nhu thô, nhµn t¶n, tho¸t ly, c¸ nh©n chñcÇu c¸ch m¹ng, th× h«m nay vÊn ®Ò hµng nghÜa... nhiÒu hiÖn t−îng v¨n häc ®éc ®¸o;®Çu næi lªn l¹i lµ sù toµn diÖn c¸c khÝa vµ dßng v¨n häc tr÷ t×nh, ho¹t kª, trµoc¹nh cña gi¸ trÞ nh©n v¨n, vèn còng phóng x· héi nÕu ®−îc chó ý th× còng lµ ëkh«ng ph¶i lµ q ...