Một số cách tiếp cận nghiên cứu về hôn nhân - Nguyễn Hữu Minh

Nhằm giúp các bạn chuyên ngành Xã hội học có thêm tài liệu tham khảo, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Một số cách tiếp cận nghiên cứu về hôn nhân" dưới đây. Nội dung bài viết giới thiệu đến các bạn các cách tiếp cận nghiên cứu về hôn nhân trên nhiều khía cạnh khác nhau. Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập và nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số cách tiếp cận nghiên cứu về hôn nhân - Nguyễn Hữu Minh 14 X· héi häc sè 4 (76), 2001 Mét sè c¸ch tiÕp cËn nghiªn cøu vÒ h«n nh©n NguyÔn H÷u Minh ThiÕt chÕ h«n nh©n ®· vµ ®ang tr¶i qua nh÷ng ®æi thay to lín trong mÊy thËp niªn cuèi cïng cña thÕ kû 20. Sù qu¸ ®é tõ khu«n mÉu h«n nh©n truyÒn thèng sang khu«n mÉu h«n nh©n hiÖn ®¹i diÔn ra trªn toµn thÕ giíi, cho dï víi nhÞp ®é kh«ng gièng nhau gi÷a c¸c khu vùc, thËm chÝ gi÷a c¸c n−íc trong khu vùc. Trong mét nç lùc ®i t×m c¸ch lý gi¶i x· héi häc cho hiÖn t−îng nªu trªn, c¸c nhµ nghiªn cøu ®· nªu lªn mét sè c¸ch tiÕp cËn lý thuyÕt ®èi víi viÖc nghiªn cøu vÒ h«n nh©n. Trong bµi viÕt nµy chóng t«i xin ®Ò cËp ®Õn mét sè c¸ch tiÕp cËn ®ã. Tr−íc hÕt lµ c¸ch tiÕp cËn kinh tÕ vi m« víi mét trong nh÷ng ®¹i diÖn chñ yÕu lµ Becker (1974). Víi gi¶ ®Þnh r»ng c¸c c¸ nh©n cã quyÒn tù do trong h«n nh©n vµ sù lùa chän cña hä lµ hîp lý, nh÷ng nhµ nghiªn cøu theo thuyÕt nµy lËp luËn r»ng mçi mét ng−êi tham gia vµo cuéc h«n nh©n ®Òu cè g¾ng ®¹t ®−îc tèi ®a lîi Ých mµ hä cã thÓ cã trong h«n nh©n. Nãi c¸ch kh¸c, h«n nh©n xuÊt hiÖn nÕu c¶ hai bªn tham gia vµo h«n nh©n ®Òu cã lîi h¬n sau khi kÕt h«n. Sù cã lîi cña h«n nh©n kh«ng chØ hiÓu ë gãc ®é kinh tÕ. Tr¸i l¹i, nã cã thÓ bao hµm c¸c khÝa c¹nh ¨n uèng, t×nh c¶m, vÞ thÕ, gi¶i trÝ tiªu khiÓn, vµ con c¸i. C¸ch tiÕp cËn kinh tÕ vi m« ®−îc coi lµ cã kh¶ n¨ng ¸p dông tèt ë c¸c n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Tuy nhiªn cã mét sè khã kh¨n khi vËn dông lý thuyÕt nµy trong nghiªn cøu thùc nghiÖm. Tr−íc hÕt lµ khã kh¨n trong viÖc ®o l−êng c¸c lîi Ých, ®Æc biÖt lµ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn t×nh c¶m trong h«n nh©n. Thø hai, c¸ch tiÕp cËn nµy kh«ng nªu ra râ rµng lµ b»ng c¸ch nµo nã tÝnh ®Õn nh÷ng ®Æc tr−ng ®¸ng kÓ kh¸c cña sù h×nh thµnh gia ®×nh nh− khÝa c¹nh chuÈn mùc cña hµnh vi h«n nh©n (UN 1988). Thªm vµo ®ã, kh«ng ph¶i ë tÊt c¶ c¸c nÒn v¨n hãa mäi ng−êi ®Òu cã quyÒn tù do lùa chän tham gia vµo h«n nh©n hay tiÕp tôc sèng ®éc th©n (UN 1988). H¹n chÕ cña c¸ch tiÕp cËn kinh tÕ vi m« cã thÓ kh¾c phôc ®−îc nÕu l−u ý ®Õn vai trß cña c¸c yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn chuÈn mùc h«n nh©n. Ch¼ng h¹n, t¸c gi¶ Dixon (1971) nªu ra mét l−îc ®å x· héi häc nhÊn m¹nh ®Õn tÇm quan träng cña ba biÕn sè cã vai trß ®iÒu chØnh t¸c ®éng cña c¬ cÊu x· héi lªn khu«n mÉu h«n nh©n. C¸c biÕn sè nµy ®−îc gäi lµ kh¶ n¨ng lùa chän b¹n ®êi (avaibility), tÝnh kh¶ thi (feasibility), vµ sù mong muèn (desirability) cña h«n nh©n. Kh¶ n¨ng lùa chän b¹n ®êi ®−îc quyÕt ®Þnh chñ yÕu bëi sù c©n b»ng vÒ giíi tÝnh vµ tuæi cña nh÷ng ng−êi n»m trong mét nhãm ®é tuæi kÕt h«n nµo ®ã vµ bëi c¸ch thøc lùa chän b¹n ®êi (tù nguyÖn h«n nh©n hay do gia ®×nh s¾p xÕp). Dixon gi¶ ®Þnh r»ng sù mÊt c©n ®èi nghiªm träng gi÷a nam vµ n÷ trong mét nhãm tuæi cã thÓ kÕt h«n nµo ®ã sÏ lµm chËm l¹i mét sè cuéc h«n nh©n. Ngoµi ra, nÕu thanh niªn cã quyÒn lùa chän b¹n ®êi theo ý m×nh th× Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn  NguyÔn H÷u Minh 15 viÖc kÕt h«n cña hä cã thÓ chËm h¬n so víi nh÷ng ng−êi mµ h«n nh©n do bè mÑ s¾p xÕp. TÝnh kh¶ thi cña h«n nh©n ®Ò cËp chñ yÕu ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi vµ tµi chÝnh cÇn thiÕt cho cÆp vî chång míi kÕt h«n x©y dùng ®−îc hé gia ®×nh riªng, ch¼ng h¹n nh− ®Êt ®ai vµ thu nhËp. H«n nh©n xuÊt hiÖn sím h¬n trong c¸c x· héi mµ h×nh thøc gia ®×nh më réng lµ phæ biÕn so víi nh÷ng n¬i mµ phÇn lín c¸c gia ®×nh lµ gia ®×nh h¹t nh©n v× gia ®×nh më réng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn hç trî vÒ kinh tÕ h¬n cho c¸c cÆp vî chång míi t¹o lËp cuéc sèng riªng. Thêi ®iÓm kÕt h«n cña d©n c− sèng ë khu vùc ®« thÞ cã thÓ xuÊt hiÖn chËm h¬n so víi ë khu vùc n«ng th«n v× chi phÝ cÇn cho viÖc lËp gia ®×nh, ®Æc biÖt lµ x©y dùng nhµ cöa, ë n«ng th«n lµ thÊp h¬n. Ngoµi ra, nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc qu¶n lý hé gia ®×nh ë khu vùc ®« thÞ th−êng khã ®¹t ®−îc h¬n, v× vËy c− d©n ®« thÞ ph¶i dµnh nhiÒu thêi gian h¬n ®Ó ph¸t triÓn kü n¨ng nghÒ nghiÖp, chuÈn bÞ c¸c nguån lùc. Do ®ã hä cÇn ph¶i tr× ho·n kÕt h«n. Sù mong muèn h«n nh©n võa cã tÝnh chÊt c¸ nh©n, võa do ¸p lùc x· héi chi phèi. ¸p lùc x· héi ë ®©y bao hµm c¶ nh÷ng c¸i ®−îc vµ c¸i mÊt xÐt tõ gãc ®é x· héi. Cã thÓ kÓ ®Õn nh÷ng c¸i ®−îc nh− sù hç trî kinh tÕ, t×nh c¶m, vµ h¹nh phóc c¶m nhËn ®−îc lóc tuæi giµ nÕu kÕt h«n. Cßn c¸i mÊt cã thÓ bao gåm sù c« ®¬n vµ sù ®µm tiÕu, dÌ bØu nÕu kh«ng kÕt h«n, còng nh− viÖc mÊt ®i nh÷ng c¬ héi kinh tÕ vµ c¬ ®éng x· héi nÕu kÕt h«n. Ch¼ng h¹n, nÕu mét phô n÷ kÕt h«n qu¸ sím, ng−êi ®ã sÏ cã nhiÒu kh¶ n¨ng ph¶i tõ bá tr−êng häc vµ bÞ mÊt ®i c¬ héi ®−îc ®µo t¹o ®Ó ph¸t triÓn kü n¨ng nghÒ nghiÖp. Nh− vËy, c« ta sÏ mÊt ®i c¬ héi cã ®−îc nghÒ nghiÖp víi vÞ thÕ cao vµ nhiÒu lîi Ých. Theo Dixon “X· héi cµng dµnh cho mét c¸ nh©n nµo ®ã nhiÒu sù lùa chän (bªn ngoµi h«n nh©n), tøc lµ cã nhiÒu c¬ héi h ...