Một số tính chất hoá học cơ bản của đất dưới các quần xã thực vật thứ sinh ở huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang

Thảm thực vật có vai trò quan trọng không những đối với môi trường sinh thái nói chung như điều hòa khí hậu, làm giảm những tác động có hại của hiệu ứng nhà kính gây nên biến đổi khí hậu toàn cầu, mà nó còn có vai trò quan trọng khác trong việc bảo vệ hệ sinh thái đất, chống sự xói mòn rửa trôi…
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số tính chất hoá học cơ bản của đất dưới các quần xã thực vật thứ sinh ở huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà GiangĐỗ Khắc Hùng và ĐtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ90(02): 3 - 7MỘT SỐ TÍNH CHẤT HOÁ HỌC CƠ BẢN CỦA ĐẤT DƢỚI CÁC QUẦN XÃTHỰC VẬT THỨ SINH Ở HUYỆN VỊ XUYÊN TỈNH HÀ GIANGĐỗ Khắc Hùng, Hồ Duy Kiên, Lê Ngọc Công*Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái NguyênTÓM TẮTThảm thực vật có vai trò quan trọng không những đối với môi trường sinh thái nói chung như điềuhòa khí hậu, làm giảm những tác động có hại của hiệu ứng nhà kính gây nên biến đổi khí hậu toàncầu, mà nó còn có vai trò quan trọng khác trong việc bảo vệ hệ sinh thái đất, chống sự xói mòn rửatrôi…Kết quả nghiên cứu tại huyện Vị Xuyên cho thấy các quần xã thực vật có ảnh hưởng rõ rệtđến một số tính chất hóa học của đất theo chiều hướng làm tăng các chỉ số như: độ pH (tức là làmgiảm độ chua của đất), hàm lượng đạm, hàm lượng mùn, hàm lượng lân và kali dễ tiêu, hàm lượngCa2+ và Mg2+ trao đổi. Xu hướng chung là tăng tỷ lệ thuận với độ che phủ và cấu trúc của thảmthực vật. Vì vậy cần phải bảo vệ, khai thác và sử dụng hợp lý các thảm thực vật nói chung.Từ khoá: Rừng thứ sinh, thảm thực vật, huyện Vị Xuyên, độ che phủ, tính chất hóa họcĐẶT VẤN ĐỀ*Vị Xuyên là huyện miền núi thấp của tỉnh HàGiang, trung tâm huyện là thị trấn Vị Xuyênnằm trên quốc lộ 2, cách thành phố Hà Giangkhoảng 20 km về phía nam. Huỵện VịXu9yên có địa hình phức tạp, chia cắt mạnh,độ dốc lớn tạo ra các tiểu vùng khí hậu đặcthù: Tiểu vùng núi cao, tiểu vùng núi trungbình, tiểu vùng núi thấp và thung lũng. VịXuyên chịu ảnh hưởng của khí hậu vùng đôngbắc với chế độ khí hậu nhiệt đới gió mùa.Nhiệt độ trung bình năm là 22,6oC, độ ẩmkhông khí trung bình đạt 85%, lượng mưatrung bình hàng năm cao (2.0002.400mm/năm) [4]. Với điều kiện vị trí địa lý,địa hình, khí hậu như vậy, đó là điều kiện rấtthuận lợi cho thảm thực vật nói chung và rừngnói riêng của huyện Vị Xuyên phát triển đadạng và phong phú. Tuy nhiên, trong một thờigian dài diện tích rừng của huyện Vị Xuyênđã giảm sút nghiêm trọng do khai thác và chặtphá lấy đất làm nương rẫy, nên diện tích đấttrống đồi núi trọc hiện nay chiếm trên 35%[4]. Vì vậy, hiện tượng suy thoái đất do xóimòn rửa trôi đang diễn ra ngày càng gay gắttrên địa bàn tỉnh Hà Giang nói chung vàhuyện Vị Xuyên nói riêng.*Tel: 0915 462404Để đánh giá vai trò của thảm thực vật trongviệc bảo vệ, chống xói mòn rửa trôi các chấtdinh dưỡng của đất, trong bài báo này chúngtôi trình bày kết quả nghiên cứu một số tínhchất hoá học của đất dưới các quần xã thựcvật ở huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà GiangĐỐI TƢỢNG VÀNGHIÊN CỨUĐối tượng nghiên cứuPHƢƠNGPHÁPĐối tượng nghiên cứu là một số tính chất hóahọc cơ bản của đất: độ pH, tỷ lệ (%) mùn,đạm, hàm lượng lân, ka ly dễ tiêu, Ca2+ ,Mg2+trao đổi (mg/100g) của đất dưới cácquần xã thực vật thứ sinh là thảm cỏ, thảmcây bụi thấp, thảm cây bụi cao và rừng thứsinh đang phục hồi, tại huyện Vị Xuyên (tỉnhHà Giang).Phương pháp nghiên cứu- Đối với quần xã thực vật: Sử dụng cácphương pháp truyền thống trong Sinh thái họcnhư: Lập tuyến điều tra (TĐT) và ô tiêuchuẩn (OTC). Tại mỗi quần xã thực vật bố tríTĐT có hướng vuông góc với đường đồngmức, các tuyến sau song song với tuyến đầu,khoảng cách giữa hai tuyến từ 50-100m.Chiều rộng của tuyến điều tra là 4m, chạyxuyên suốt và cắt ngang qua các vùng đạidiện cho quần xã nghiên cứu. Trên TĐT xácđịnh thành phần loài, dạng sống thực vật,3Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyênhttp://www.lrc-tnu.edu.vnĐỗ Khắc Hùng và ĐtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆđồng thời đặt các OTC, mỗi quần xã đặt 3OTC. Kích thước OTC đối với rừng thứ sinhlà 20x20m, đối với thảm cây bụi là 10x10mvà với thảm cỏ là 1x1m. Trong OTC sẽ xácđịnh rõ hơn về thành phần loài, dạng sống,chiều cao vút ngọn (m) của các loài và độ chephủ (%) của quần xã theo phương pháp củaHoàng Chung (2008)[3]. Tên loài thực vậtđược xác định theo Nguyễn Tiến Bân và CS(2005)[1], Bộ Nông nghiệp và PTNT(2000)[2].- Đối với tính chất hóa học của đất: Ở mỗiquần xã thực vật tiến hành đào 3 phẫu diệnnhỏ, được phân bố đều ở các vị trí: chân đồi,sườn đồi và đỉnh đồi. Sau đó lấy đất theo cáctầng có độ sâu khác nhau: 0 – 10cm, 10 –20cm, 20 – 30cm. Đất của từng tầng ở mỗi vịtrí được trộn đều với nhau, mỗi tầng lấykhoảng 1kg để phân tích một số tính chất hoáhọc cơ bản. Quá trình phân tích đất được thựchiện theo các phương pháp chuyên ngành tạiViện Hoá học (Viện Khoa học và Công nghệViệt Nam).KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬNĐặc điểm cấu trúc quần xã thực vật khuvực nghiên cứuThành phần loài thực vậtTrong bốn quần xã nghiên cứu đã thống kêđược 315 loài, 231 chi, 84 họ thuộc 4 ngànhthực vật bậc cao có mạch là ngành Thông đất(Licopodiophyta), ngành Cỏ tháp bút(Equisetophyta),ngànhDươngxỉ(Polypodiophyta) và ngành Mộc lan(Magnoliophyta). Trong đó quần xã Rừng thứsinh có 206 loài, 66 họ. Tiếp theo là Thảmcây bụi cao có 136 loài thuộc 47 họ thực ...