Một số vấn đề nghiên cứu Hà Nội và những nhận xét sơ khởi qua nghiên cứu giai đoạn 1 - Phạm Bích San

Có rất nhiều vấn đề đặt ra trong sự phát triển của Hà Nội, nhưng là thủ đô là trung tâm văn hóa chính trị của nhà nước, vấn đề nổi lên hàng đầu phải chăng là trong điều kiện sản xuất hàng hóa, sự phân tầng xã hội ở Hà Nội diễn ra như thế nào,... Nhằm giúp các bạn giải đáp những thắc mắc trên, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết 'Một số vấn đề nghiên cứu Hà Nội và những nhận xét sơ khởi qua nghiên cứu giai đoạn 1' dưới đây.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số vấn đề nghiên cứu Hà Nội và những nhận xét sơ khởi qua nghiên cứu giai đoạn 1 - Phạm Bích San Xã hội học, số 4 - 1992 29 Một số vấn đề nghiên cứu Hà Nội và những nhận xét sơ khởi qua nghiên cứu giai đoạn II PHẠM BÍCH SAN C ó rất nhiều vấn đề đang đặt ra cho sự phát triển Hà Nội. Nhưng là thủ đô, là trung tâm văn hóa và chính trị của cả nước, vấn đề nổi lên hàng đầu phải chăng là: trong điều kiện phát triển sản xuất hàng hóa, sự phân tầng xã hội ở Hà Nội đã diễn ra như thế nào, và sự phân tầng đó có thúc đẩy cho sự phát triển của đất nước hay không là vấn đề có ý nghĩa lớn cần đặt ra nghiên cứu. Và cũng có rất nhiều lý do để khẳng định tầm quan trọng của vấn đề trên. Ít nhất, để phát triển nền kỹ nghệ hiện đại đòi hỏi phải có những nguồn tiềm lực được tập trung đủ lớn và có những nhóm người có năng lực cụ thể thực thi việc phát triển nền kỹ nghệ đó Nhà nước và các cán bộ nhà nước có thể là một nguồn như vậy. Điều này đã được triển khai nhiều năm qua ở Việt Nam. Nhưng còn có thể bổ sung rất hữu hiệu cho nguồn đó bằng những nguồn khác như sự đổi mới trong những năm vừa qua đã cho thấy. Tiếp đó, sự phát triển đòi hỏi ngoài sự gia tăng sản xuất còn cần phải tạo được công ăn việc làm, đặc biệt là cho những người trẻ tuổi, có một sự phân phối lại hợp lý thu nhập và giảm thiểu tình trạng nghèo khổ. Cuối cùng, cũng cần phải hình thành nên nột sự đồng tình (consensus) dân tộc và điều đó cũng bao gồm từ việc chấp thuận một sự tập trung tài sản trong từng thời kỳ nhất định như một sự cần thiết tạm thời, chấp nhận những thay đổi cần thiết về phương diện lối sống, chấp nhận một tư duy mới. * * * Cuộc nghiên cứu Hà Nội giai đoạn II đã được triển khai với việc xác lập biến số phụ thuộc là sự phân tầng xã hội thành năm tầng lớp trong các dân cư thủ đô: - Tầng lớp cao - Tầng lớp trung lưu cao - Tầng lớp trung lưu giữa - Tầng lớp trung lưu dưới - Tầng lớp dưới Sự phân tầng này được xem xét trên hai bình diện. 1. Trước hết, đó là sự tích tụ vật chất của các hộ gia đình trong dân cư Hà Nội và 2. Những mô hình văn hóa đặc trưng của các tầng lớp dân cư đó. Có nhiều chỉ báo để đo sự tích tụ vật chất nhưng trong cuộc nghiên cứu này hai nhóm chính được đề cập tới. Nhóm chỉ báo về thu nhập cố gắng xác định những khoản thu hàng tháng, được giới hạn về thời gian từ đầu năm 1992 trở lại đây và giới hạn cụ thể trong tháng tám, tháng trước khi cuộc nghiên cứu được tiến hành, mà người ta cảm Bản quyền thuộc Viện Xã hội học www.ios.org.vn  Xã hội học, số 4 - 1992 30 Một số vấn đề nghiên cứu Hà Nội ... thấy tiện lợi có thể công bố được. Các khoản thu nhập cá nhân gồm thu nhập từ lương và phụ cấp hay từ nghề chính, thu nhập từ những việc làm thêm có được từ cơ quan, thu nhập từ những nguồn có liên quan đến nghề được đào tạo, thu nhập từ những nguồn không có liên quan đến nghề được đào tạo và cuối cùng là những khoản thu nhập khác. Trong phần thu của hộ gia đình có đề cập đến hai mục khác nữa là các khoản lãi suất và sự giúp đỡ của người thân. Song song với nhóm chỉ báo về thu nhập là các chỉ báo về tài sản mà hộ gia đình sở hữu và một số chi tiêu căn bản của họ. Trong các tài sản, nhà ở và các công trình phụ được xem xét cặn kẽ và cố gắng xác định tình trạng sở hữu của chúng. Tiếp đó là phương tiện đi lại nghe nhìn, các sắm sửa thường nhật và chi tiêu dành cho việc ăn uống. Cũng tìm hiểu cả mục đích của việc vay nợ trong quá khứ cũng như dự định vay nợ trong tương lai. Những chỉ báo này được triển khai với hy vọng chúng sẽ cung cấp các thông tin bổ sung xác nhận về khả năng kinh tế của các hộ gia đình. Khía cạnh văn hóa được xem xét chủ yếu thông qua kiến thức, thái độ và cách ứng xử của gia đình đối với việc học hành của con cái với các chỉ báo đề cập tới mức quan tâm của phụ huynh, mức đầu tư của họ cho con học tập (kể cả ở nhà trường lẫn các hình thức học thêm), ước vọng của họ với tương lai của con mình. Ở đây nhiều chỉ báo cụ thể, nhưng đôi khi rất quan trọng, đã được triển khai như: tiêu chí để lựa chọn nhà trường cho con học, sự nắm biết được các chi phí tối thiểu cho việc học ở trường v.v... Bổ sung cho nhóm chỉ báo này là nhóm các chỉ báo về tiêu dùng văn hóa của gia đình như mua sách, báo, loại nhạc chọn nghe, loại tranh chọn treo... Cuối cùng, trùm lên tất cả là một loạt các thử nghiệm thăm dò được đưa ra nhằm tìm hiểu mô hình văn hóa của các gia chủ. Sau khi cân nhắc ...