Một số ý kiến về chủ thể phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự

Bài viết Một số ý kiến về chủ thể phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự nêu khái niệm, mục đích và ý nghĩa của phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự. Đồng thời phân tích các chủ thể có chức năng, nhiệm vụ trong việc phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự, qua đó kiến nghị một số giải pháp nâng cao năng lực của chủ thể phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số ý kiến về chủ thể phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự MỘT SỐ Ý KIẾN VỀ CHỦ THỂ PHÒNG NGỪA TỘI CHO VAY LÃI NẶNG TRONG GIAO DỊCH DÂN SỰ Nguyễn Trọng Nghĩa, Dương Mộng Tuyền, Nguyễn Thị Kiều Loan, Lê Anh Tuấn, Huỳnh Quốc Nhật* Khoa Luật, Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh (HUTECH) GVHD: ThS. Hà Thị Hồng Thắm TÓM TẮT Trong phạm vi bài biết này, nhóm tác giả nêu khái niệm, mục đích và ý nghĩa của phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự. Đồng thời phân tích các chủ thể có chức năng, nhiệm vụ trong việc phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự, qua đó kiến nghị một số giải pháp nâng cao năng lực của chủ thể phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự. Từ khóa: Cho vay lãi nặng, tội cho vay lãi nặng, vụ án hình sự, tội phạm. 1. KHÁI NIỆM, MỤC ĐÍCH VÀ Ý NGHĨA CỦA PHÒNG NGỪA TỘI CHO VAY LÃI NẶNG TRONG GIAO DỊCH DÂN SỰ a. Khái niệm phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự Phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự là hoạt động có tính chủ động và tổng hợp của Nhà nước, của xã hội và của mọi công dân hướng tới việc hạn chế, ngăn ngừa sự hình thành các nguyên nhân của tội phạm bằng các biện pháp mang tính chất Nhà nước, xã hội như: biện pháp kinh tế, chính trị, xã hội, tư tưởng, pháp luật… Từ đó tiến tới loại bỏ tình hình cho vay lãi nặng ra khỏi đời sống xã hội. Để phòng ngừa loại tội này một cách có hiệu quả cần làm sáng tỏ dấu hiệu pháp lý của tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự như sau: Khách thể của tội phạm: Đối tượng tác động của Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự là số tiền mà người phạm tội cho người khác vay để hưởng số tiền lãi vượt quá lãi suất quy định. Chủ thể của tội phạm: Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội phạm tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự quy định tại Điều 201 BLHS năm 2015 (SĐ, BS năm 2017) khi người đó có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi luật định. Cụ thể, người phạm tội không bị mất năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi từ đủ 16 tuổi trở lên. Chủ thể của tội phạm này không phải là chủ thể đặc biệt, bất cứ ai nếu thoả mãn các điều kiện quy định của pháp luật đều có thể trở thành chủ thể của tội phạm này. Đây là tội phạm ít nghiêm trọng nên theo quy định tại Điều 12 BLHS năm 2015 (SĐ, BS năm 2017), thì người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm này trong bất cứ trường hợp nào. Trên thực tế, chủ thể thực hiện tội danh này thường là các đối tượng có tiền án, tiền sự, lưu manh, côn đồ, 2627 hoặc các cá nhân, tổ chức núp bóng dưới các hình thức trá hình là công ty cho vay tài chính, tiệm cầm đồ hoặc liên doanh, liên kết với các tổ chức tín dụng để cho vay với lãi suất cao. Mặt chủ quan của tội phạm: Động cơ phạm tội là vụ lợi. Mục đích phạm tội không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm này. Tuy nhiên, người phạm tội này bao giờ cũng nhằm mục đích thu lợi bất chính thông qua hành vi cho vay lãi nặng. Mặt khách quan của tội phạm Hành vi khách quan của Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự là “hành vi cho người khác vay tiền (đồng Việt nam, ngoại tệ), kim khí quý, đá quý với lãi suất gấp 5 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự”3. Mặt khách quan của tội phạm này ngoài những hành vi nguy hiểm cho xã hội thì còn có các dấu hiệu khác như phương tiện phạm tội; phương pháp, thủ đoạn, thời gian, địa điểm và hoàn cảnh phạm tội. Các hình thức cho vay lãi nặng có thể được biểu hiện qua nhiều dạng khác nhau, người cho vay và người vay có thể bằng một hợp đồng viết (rất ít được thực hiện trên thực tế), có thể chỉ bằng một hợp đồng miệng hoặc chỉ ghi số tiền vay vào sổ và người vay ký nhận. Thủ đoạn phạm tội thường là lợi dụng người đi vay gặp hoàn cảnh khó khăn đột xuất như bị thiệt hại do thiên tai, bệnh tật hoặc những khó khăn khác cần gấp một số tiền để trang trải nên người cho vay đã ép buộc hoặc thỏa thuận để người đi vay phải chịu lãi suất cao. Hậu quả của hành vi cho vay lãi nặng có thể là những thiệt hại vật chất hoặc phi vật chất. Thiệt hại về vật chất của hành vi cho vay lãi nặng là gây thiệt hại cho người vay, làm cho người vay phải chịu mức lãi suất quá cao, số tiền lãi quá lớn, có thể dẫn đến không có tiền trả, từ đó đưa đến hệ lụy là người cho vay có hành vi cố ý gây thương tích, hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản, hoặc người phạm tội sử dụng các hành vi khủng bố tinh thần như tạt sơn, chất bẩn… làm cho người đi vay và người thân của họ ở trong tình trạng luôn lo lắng, áp lực trả nợ, túng quẫn, gây ra các hành vi phạm pháp khác, thậm chí dẫn đến người đi vay phải tự tử. Những thiệt hại phi vật chất khác như về chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội và nhiều hệ lụy khôn lường cho người dân, cho xã hội như các băng nhóm xã hội đen, đòi nợ thuê liên tục được mở rộng tràn lan, trật tự trị an xã hội bị ảnh hưởng. Đối với Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự thì hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội phạm này. 1.2. Mục đích phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự Mục đích của phòng ngừa tội phạm nói chung và phòng ngừa tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự nói riêng là khắc phục, thủ tiêu các nguyên nhân, điều kiện của tình trạng phạm tội nhằm ngăn chặn, hạn chế, làm giảm, từng bước tiến tới loại trừ tội phạm ra khỏi đời sống xã hội.86 Có thể khái quát mục đích phòng ngừa tội phạm thành những ý cơ bản như sau: 86 Võ Khánh Vinh, Phạm Hồng Hải, Đào Trí Úc, Nguyễn Mạnh Kháng, Phạm Văn Tỉnh (2000), Tội phạm học Việt Nam - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội. 2628 Thứ nhất, xây dựng và thực hiện cơ chế ...