Nét văn hóa tâm linh trong ngôi nhà của người H'mông

Người H’Mông coi cây cột cái là cột chủ đạo trong nhà, thể hiện sự ngay thẳng, cứng cáp, vững vàng của chủ nhà nên cây cột phải là cây rừng không bị sâu thối cụt ngọn. Cây cột này có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống tâm linh của người H’Mông.Nét văn hóa tâm linh trong ngôi nhà của người Hmông Địa hình cư trú của người dân tộc H’mông, Việt Nam đã ảnh hưởng sâu sắc đến kiến trúc của dân tộc này. Nhà của người H’mông dù to hay nhỏ đều theo một khuôn mẫu,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nét văn hóa tâm linh trong ngôi nhà của người HmôngNét văn hóa tâm linh trong ngôi nhà của người HmôngNgười H’Mông coi cây cột cái là cột chủ đạo trong nhà, thể hiện sự ngay thẳng,cứng cáp, vững vàng của chủ nhà nên cây cột phải là cây rừng không bị sâu thốicụt ngọn. Cây cột này có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống tâm linh của ngườiH’Mông. Nét văn hóa tâm linh trong ngôi nhà củangười HmôngĐịa hình cư trú của người dân tộc H’mông, Việt Nam đã ảnh hưởng sâu sắc đếnkiến trúc của dân tộc này. Nhà của người H’mông dù to hay nhỏ đều theo mộtkhuôn mẫu, nhà ba gian và hai cửa, một cửa chính, một cửa phụ và phải có hai cửasổ trở lên.Trong 3 gian nhà chính, gian bên trái dùng để đặt bếp lò và chỗ ngủ của vợ chồngchủ nhà. Gian bên phải đặt bếp sưởi và giường khách. Gian giữa rộng hơn để đặtbàn thờ tổ tiên và là nơi tiếp khách, ăn uống của gia đình. Hai gian trái đặt cối xayngô, giã gạo. Nhà bao giờ cũng có sàn gác để cất giữ đồ đạc, lương thực, ngoài ra,sàn gác có còn có thể làm nơi ngủ khi nhà đông khách.Khi chọn đất làm nhà, người Mông lấy 3 hạt gạo hoặc ngô đặt xuống khu đất đãchọn rồi đặt bát hoặc chậu gỗ lên trên, sau đó thắp 3 nén hương khấn thần đất, đốt3 tờ giấy bản xin thổ công thổ địa cho gia chủ làm nhà. Sáng hôm sau hoặc sau 3tháng, chủ nhà quay lại xem số hạt ngô đặt dưới đất, nếu thấy vẫn còn nguyên thìcoi như đất ở nơi đó tốt, làm nhà được. Còn ngược lại, nếu như số gạo bị sâu, kiếnăn hết nghĩa là đất ở đó xấu không làm nhà được phải tìm địa điểm khác.Sau khi chọn được đất tốt người ta tiến hành san nền, kê móng, trình tường nhà.Công việc trình tường được làm khá công phu. Trong quá trình trình tường, ngườilạ không được đến, nhất là phụ nữ. Khi trình tường người ta đổ đất vào khuôn gỗvà dùng những chiếc vồ nện chặt đất. Đất dùng để trình tường được loại bỏ sạch rễcây, đá to, cỏ rác,cứ như thế khuôn nọ nối tiếp khuôn kia cho đến khi ngôi nhàhoàn thành.Trình tường xong, ngưòi H’Mông vào rừng chọn cây cột cái đem thẳng từ rừng về,không đặt xuống đất mà đưa lên nóc ngay. Họ coi cây cột cái là cột chủ đạo trongnhà thể hiện sự ngay thẳng cứng cáp vững vàng của chủ nhà, nên cây cột phải làcây rừng không bị sâu hay cụt ngọn. Cây cột này có ý nghĩa quan trọng trong đờisống tâm linh của họ.Cửa chính nhà của ngưòi H’Mông cũng phải tìm gỗ tốt để làm, nếu là tre nứa thìphải là thân trúc hoặc mai già. Cửa bao giờ cũng mở vào trong chứ không mở rangoài. Người H’Mông không sử dụng bản lề, then chốt bằng sắt mà hoàn toàn bằnggỗ, bởi người H’Mông coi cửa mở ra đóng vào là lòng bụng con người, trong khiđó bản lề sắt thép là những vật cứng được ví như dao kiếm. Ngoài cửa chính, nhàcủa người H’Mông còn có cửa phụ, là lối để đưa đồ dùng cho người chết vào nhàlúc tang ma. Chỉ khi đưa ra nghĩa địa mới đi qua cửa chính.Làm nhà được coi là một việc hệ trọng trong đời người H’Mông, do vậy ngày vềnhà mới là ngày đại sự của gia chủ. Ngày hôm ấy, người ta tổ chức ăn uống vui vẻ,chúc nhau mọi sự tốt lành.Cùng với việc làm nhà mới là làm chuồng gia súc. Chuồng gia súc được làm chếchvới cửa chính, tuỳ thuộc vào hướng gió. Để làm chuồng gia súc, người ta cũng phảixem tuổi gia chủ, tính ngày tháng rồi mới làm. Người H’Mông rất yêu quý gia súc,có khi còn làm chuồng gia súc tốt hơn làm nhà ở. Khi làm chuồng gia súc ngườiH’Mông đều thắp hương cúng ma chuồng, ma trại phù hộ cho gia súc hay ăn chónglớn, dễ nuôi.Trải qua bao đời, sinh sống bên những sườn núi cao, những ngôi nhà trình tườngcủa người H’Mông vẫn giữ nguyên vẻ đẹp cổ xưa, luôn hấp dẫn du khách đến vàtìm hiểu phong tục tập quán của một dân tộc vùng cao trong cộng đồng các dân tộcViệt Nam.