Ngân hàng thương mại Việt Nam: Một số vấn đề về thanh khoản

Bài viết này nghiên cứu thanh khoản của một số NHTM Việt Nam trên giác độ tác động của các yếu tố tài chính nội tại đến rủi ro thanh khoản, từ đó nhận diện được vấn đề quản lý thanh khoản tại các NHTM Việt Nam trong hiện nay. Nghiên cứu được thực hiện dựa trên dữ liệu thứ cấp được tập hợp từ các báo cáo thường niên của các NHTM Việt nam, giai đoạn 2008 – 2012.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ngân hàng thương mại Việt Nam: Một số vấn đề về thanh khoản TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ THANH KHOẢN ThS. Nguyễn Thị Diễm Hiền, ThS. Tô Thị Thanh Trúc Khoa TCNH, Trường ĐH Kinh tế - Luật, ĐH Quốc gia TP.HCM Ngô Anh Tuấn Khoa TCNH, Trường ĐH Văn Lang, TP.HCM TÓM TẮT Bài viết này nghiên cứu thanh khoản của một số NHTM Việt Nam trên giác độ tác động của các yếu tố tài chính nội tại đến rủi ro thanh khoản, từ đó nhận diện được vấn đề quản lý thanh khoản tại các NHTM Việt Nam trong hiện nay. Nghiên cứu được thực hiện dựa trên dữ liệu thứ cấp được tập hợp từ các báo cáo thường niên của các NHTM Việt nam, giai đoạn 2008 – 2012. Phân tích hồi quy được sử dụng với biến phụ thuộc là rủi ro thanh khoản của ngân hàng được đo lường bằng “tổng tiền gửi/tổng tài sản” và các biến độc lập bao gồm nhóm các biến đo lường thanh khoản, biến tỷ suất sinh lời và biến quy mô. Kết quả nghiên cứu cho thấy rủi ro thanh khoản của các NHTM Việt Nam biến động cùng chiều với ROA, rủi ro thanh khoản của năm trước, tỷ lệ dư nợ / tổng tài sản và biến động ngược chiều với quy mô tài sản, tiền mặt, tiền gửi và cho vay các TCTD. Từ khóa: Ngân hàng thương mại (NHTM), Thanh khoản 1. Giới thiệu vấn đề nghiên cứu Thanh khoản của Ngân hàng thương mại (NHTM) là vấn đề mà các nhà quản trị ngân hàng luôn đặt lên vị trí quan tâm hàng đầu vì nó không những ảnh hưởng đến hoạt động của bản thân ngân hàng mà hơn thế nữa, có thể ảnh hưởng đến hệ thống tài chính tiền tệ quốc gia. Các NHTM Việt Nam trong những năm vừa qua, đặc biệt là sau cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới năm 2008 đã chú trọng hơn trong vấn đề quản lý rủi ro thanh khoản. Có nhiều cách tiếp cận khác nhau để đánh giá thanh khoản của ngân hàng: thanh khoản có thể được hiểu là khả năng duy trì trong dài hạn sự cân bằng giữa dòng tiền ra và dòng tiền vào theo thời gian, thanh khoản cũng có thể là khả năng của ngân hàng trong việc chuyển các tài sản thành tiền một cách nhanh chóng; một cách tiếp cận khác, thanh khoản là khả năng huy động các nguồn quỹ từ thị trường tài chính, một cách tổng quát hơn thì đó là khả năng ngân hàng có đạt được các nguồn quỹ mỗi khi cần; hay đơn giản là khả năng đáp ứng các nghĩa vụ tài chính hiện hành của ngân hàng. Từ đó, có nhiều tiêu chí và mô hình đánh giá rủi ro thanh khoản khác nhau và vì thế các nghiên cứu trên thế giới về vấn đề này rất đa dạng. Ở Việt Nam, các nghiên cứu về thanh khoản của ngân hàng thường là các phân tích một cách tổng hợp các tỷ số đo lường thanh khoản để đánh giá thanh khoản của hệ thống NHTM Việt Nam. Nghiên cứu này nhằm đánh giá tình hình thanh khoản của các NHTM Việt Nam qua các chỉ tiêu được sử dụng phổ biến và phân tích định lượng tác động tổng hợp của các yếu tố đó đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng. Trong đó, thanh khoản được nhìn nhận là khả năng đáp ứng các nghĩa vụ tài chính của ngân hàng, chịu ảnh hưởng lớn và dễ bị tác động đột ngột bởi lượng tiền gửi của khách hàng và khả năng khách hàng muốn rút tiền trước hạn một cách bất thường. Bài viết được cấu trúc gồm các phần chính: Tổng quan lý thuyết và các nghiên cứu liên quan. Phương pháp nghiên cứu. Thảo luận kết quả và đánh giá Kết luận 142 HỘI THẢO NGÂN HÀNG VIỆT NAM: BỐI CẢNH VÀ TRIỂN VỌNG 2. Tổng quan lý thuyết và các nghiên cứu có liên quan: Theo định nghĩa về thanh khoản trong Dictionary of Banking Terms thì “thanh khoản là khả năng của một tổ chức để đáp ứng các nghĩa vụ tài chính hiện hành của nó.Trong ngân hàng, thanh khoản đầy đủ nghĩa là có thể đáp ứng nhu cầu của người gửi tiền muốn rút tiền và người đi vay muốn được đảm bảo rằng nhu cầu tín dụng hoặc tiền mặt của họ sẽ được đáp ứng. Thanh khoản cũng được đo về năng lực hoặc khả năng vay nợ để đáp ứng nhu cầu ngắn hạn cho các quỹ”(www.allbusiness.com) Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về thanh khoản và rủi ro thanh khoản của NHTM. Samuel O. Fadare (2011) đã tập trung vào các chỉ tiêu tài chính của NHTM Nigeria trong vòng 30 năm để đánh giá mối quan hệ giữa thanh khoản và khủng hoảng tài chính. Rychtarik (2009) cũng cho rằng khả năng thanh khoản của các ngân hàng thương mại thường được theo dõi và đo bằng các tỷ lệ thanh khoản. Vodava (2011) đã phân tích khả năng thanh khoản của các ngân hàng thương mại Séc và yếu tố quyết định đến thanh khoản, kết quả cho thấycó mối quan hệ giữa tính thanh khoản và an toàn vốn. Ủy ban Basel (2009) chỉ ra rằng mức độ thanh khoản của ngân hàng thương mại là hết sức quan trọng đối với tính bền vững của các ngân hàng và họ tiếp tục chỉ ra rằng toàn bộ vai trò bên trong của ngân hàng là đảm bảo sự ổn định của dòng tiền. Đề cập đến rủi ro thanh khoản, Comptroller of the Currency (2001) cho rằng “rủi ro thanh khoản là rủi ro phát sinh từ một ngân hàng không có khả năng đáp ứng nghĩa vụ của mình khi đến hạn mà không bị thiệt hại” và có thể ảnh hưởng xấu đến ngân hàng ở cả hai phương diện về thu nhập và vốn. Do đó, nó trở thành ưu tiên hàng đầu của quản lý của ngân hàng để đảm bảo có đủ thanh khoản để đáp ứng nhu cầu trong tương lai của các khách hàng gửi tiền và khách hàng vay với chi phí hợp lý. Tại Việt Nam, nhiều tác giả cũng đề cập đến thanh khoản của NHTM như Quách Mạnh Hào (2012), Nguyễn Đăng Dờn và cộng sự (2012)… Hầu hết các nghiên cứu đã chỉ ra những điểm yếu về thanh khoản của hệ thống NHTM Việt nam, đưa ra các chỉ tiêu đánh giá thanh khoản nhưng chưa xác định mức độ tác động của từng yếu tố lên thanh khoản của NHTM. 3. Phƣơng pháp nghiên cứu 3.1. Nguồn dữ liệu Nghiên cứu được thực hiện dựa trên nguồn dữ liệu tập hợp từ Báo cáo thường niên của các NHTM Việt Nam trong 5 năm, từ năm 2008 đến 2012. T ...