Nghèo đói ở nông thôn và thành thị: Tìm hiểu sự khác biệt

Bài viết "Nghèo đói ở nông thôn và thành thị: Tìm hiểu sự khác biệt" phân tích những hạn chế trong các định nghĩa và thước đo truyền thống để đánh giá nghèo đói, phân tích mức độ nghèo đói ở nông thôn và thành thị,... Với các bạn chuyên ngành Xã hội học thì đây là tài liệu tham khảo hữu ích.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghèo đói ở nông thôn và thành thị: Tìm hiểu sự khác biệt80 X· héi häc sè 2 (78), 2002NghÌo ®ãi ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ:t×m hiÓu sù kh¸c biÖt David Satterthwaite 1 PhÇn ®Çu bµi viÕt, t¸c gi¶ ph©n tÝch nh÷ng h¹n chÕ trong c¸c ®Þnh nghÜa vµ th−íc®o truyÒn thèng ®Ó ®¸nh gi¸ nghÌo ®ãi ®−îc sö dông trong kho¶ng 10 n¨m trë l¹i ®©y. Thø nhÊt, nh÷ng th−íc ®o truyÒn thèng ®−îc dùa trªn viÖc liÖu c¸ nh©n hayhé gia ®×nh cã ®ñ l−¬ng thùc hay cã kh¶ n¨ng kiÕm ®ñ thu nhËp ®Ó mua l−¬ng thùchay kh«ng. Theo nhËn ®Þnh cña t¸c gi¶, nh÷ng th−íc ®o nµy cïng l¾m còng chØ gióphiÓu mét phÇn nµo ®ã vÒ nghÌo ®ãi, vµ kÕt qu¶ lµ c¸c ch−¬ng tr×nh gi¶m nghÌo kh«ngtËp trung vµ kh«ng cã hiÖu qu¶. Thø hai, hÇu hÕt c¸c ®Þnh nghÜa vÒ nghÌo ®ãi ®−îc ¸p dông ë ch©u Phi, ch©u¸ vµ Mü Latin ®Òu dùa trªn c¸c ®Þnh nghÜa ®−îc x©y dùng c¸ch ®©y hµng thËp kû ëch©u ¢u vµ B¾c Mü, nh÷ng n¬i mµ d©n sè thêi kú ®ã chñ yÕu ë thµnh thÞ vµ tû trängd©n c− tham gia vµo ho¹t ®éng kinh tÕ trong ngµnh n«ng nghiÖp lµ t−¬ng ®èi nhá vµcã xu h−íng gi¶m dÇn. C¸c møc nghÌo ®ãi sö dông hiÖn nay ®−îc x¸c lËp dùa trªnviÖc x¸c ®Þnh mét møc thu nhËp cÇn thiÕt ®ñ tr¶ cho nhu cÇu l−¬ng thùc c¬ b¶n vµc¸c nhu cÇu thiÕt yÕu kh¸c. Nh−ng t¹i c¸c n−íc cã møc thu nhËp thÊp vµ trung b×nhvíi phÇn lín d©n sè sèng ë n«ng th«n, th× hÇu hÕt nguyªn nh©n nghÌo ®ãi kh«ng ph¶ido thiÕu thu nhËp mµ do kh«ng cã ®ñ ®Êt ®Ó trång cÊy vµ ch¨n nu«i, do thiÕu c¸c tµis¶n phi tiÒn mÆt kh¸c. Thø ba, chØ tiªu dùa vµo møc thu nhËp lµ qu¸ thÊp, chóng chØ tÝnh rÊt Ýt hoÆckh«ng tÝnh ®Õn chi phÝ cho c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu nh− ®i l¹i, göi con c¸i ®Õn tr−êng,tr¶ tiÒn ®iÖn n−íc vµ ch¨m sãc y tÕ, mÆc dï chi phÝ cho c¸c dÞch vô nµy lµ cao ®èi víic¸c gia ®×nh cã thu nhËp thÊp. Cuèi cïng, møc chØ tiªu kh«ng gi¶i thÝch ®−îc nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c cñanghÌo ®ãi nh− ®iÒu kiÖn nhµ ë tåi tµn, tiÕp cËn kh«ng ®Çy ®ñ víi c¸c dÞch vô trongtr−êng hîp khÈn cÊp vµ kh«ng ®−îc b¶o vÖ ®óng møc vÒ mÆt ph¸p lý, kh«ng cã tiÕngnãi trong hÖ thèng chÝnh trÞ. Trong phÇn tiÕp theo, t¸c gi¶ tËp trung ph©n tÝch møc ®é nghÌo ®ãi ë n«ngth«n vµ thµnh thÞ. NghÌo ®ãi ë n«ng th«n Tõ mét nghiªn cøu chi tiÕt vÒ nghÌo ®ãi ë n«ng th«n ®−îc tiÕn hµnh gÇn ®©ynhÊt (n¨m 1992) t¹i 114 quèc gia ®ang ph¸t triÓn, t¸c gi¶ chØ râ, gÇn mét tû ng−êi d©nn«ng th«n cã møc thu nhËp vµ tiªu dïng thÊp h¬n møc ®Þnh nghÜa vÒ nghÌo ®ãi cña1 David Satterthwaite, Gi¸m ®èc Ch−¬ng tr×nh §Þnh c−, Häc viÖn Quèc tÕ vÒ M«i tr−êng vµ Ph¸ttriÓn (Anh Quèc). Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn David Satterthwaite 81n−íc hä. Hai phÇn ba trong sè nµy sèng ë ch©u ¸ vµ h¬n mét phÇn n¨m sèng ë tiÓu ch©uPhi Sahara. H¬n hai phÇn ba d©n c− n«ng th«n ë 42 trong sè c¸c quèc gia nghÌo nhÊt®−îc xÕp lo¹i nghÌo. T¸c gi¶ cho r»ng sè liÖu nµy chØ nhÊn m¹nh vµo c¸c møc thunhËp vµ tiªu dïng mµ kh«ng tÝnh ®Õn viÖc cung cÊp kh«ng ®Çy ®ñ dÞch vô y tÕ, c¸c dÞchvô trong tr−êng hîp khÈn cÊp, n−íc s¹ch, ®iÒu kiÖn vÖ sinh vµ tr−êng häc. Tuy nhiªn, c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn nghÌo ®ãi ë n«ng th«n, theo t¸c gi¶, l¹i®−îc ®Ò cËp rÊt chi tiÕt trong nghiªn cøu n¨m 1992. Trong nghiªn cøu n¨m 1992,ng−êi ta ®· x¸c ®Þnh ®−îc s¸u nhãm d©n c− cã nguy c¬ nghÌo ®ãi cao nhÊt, bao gåm:n«ng d©n Ýt ®Êt, ng−êi kh«ng cã ®Êt, ng−êi du môc/ch¨n th¶, c¸c nhãm thiÓu sè/b¶nxø, ng−êi sèng nhê vµo nu«i trång thñy s¶n nhá/thñ c«ng vµ ng−êi di c−/tÞ n¹n néi®Þa. Thªm vµo ®ã, quy m« nghÌo ®ãi ë n«ng th«n còng bÞ ¶nh h−ëng bëi sù kh¸c biÖtlín trong gi¸ n«ng s¶n thay ®æi, tõ khu vùc cã chØ tiªu tù cung tù cÊp tíi nh÷ng vïngs¶n xuÊt nh»m phôc vô thÞ tr−êng quèc tÕ. NghÌo ®ãi ë thµnh thÞ T¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh, cho ®Õn nay, hÇu hÕt sè liÖu cña c¸c chÝnh phñ vÒ nghÌo®ãi ë thµnh thÞ ®Òu dùa trªn c¸c tiªu chuÈn nghÌo ®ãi mµ ®−a ra con sè thÊp h¬nnhiÒu so víi chi phÝ sèng ë thµnh phè. ChÝnh v× vËy, Ng©n hµng ThÕ giíi ®· kh«ng®¸nh gi¸ ®óng vÒ møc ®é nghÌo ®ãi ë thµnh thÞ bëi v× ë nhiÒu thµnh phè, mét ®« lacho mét ng−êi trong mét ngµy lµ ch−a tÝnh ®Õn chi phÝ cho c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu phil−¬ng thùc. T¸c gi¶ dÉn ra mét sè chi phÝ phi l−¬ng thùc, mµ theo «ng, lµ kh¸ cao t¹i c¸cthµnh phè lín nh−: + Chi phÝ cho giao th«ng c«ng céng; + Chi phÝ cho gi¸o dôc. ThËm chÝ ë c¸c tr−êng miÔn häc phÝ, c¸c chi phÝ liªnquan cho ®ång phôc, s¸ch vë, ®i l¹i, lÖ phÝ thi cö còng ®¾t ®á ®èi víi nh÷ng gia ®×nhnghÌo muèn göi con c¸i tíi tr−êng; + Chi phÝ cho nhµ cöa. NhiÒu gia ®×nh thuª nhµ ë thµnh phè ph¶i dµnh h¬nmét phÇn ba thu nhËp ®Ó tr¶ tiÒn thuª nhµ; + Chi phÝ cho n−íc s¹ch, vÖ sinh vµ thu l−îm r¸c; + Chi phÝ cho ch¨m sãc søc kháe vµ thuèc men, ®Æc biÖt ë nh÷ng n¬i kh«ng®−îc tiÕp cËn víi nhµ cung cÊp céng ®ång hoÆc víi c¸c tæ chøc phi ...