Nghiên cứu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu tới sản xuất lúa nước tại huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2015-2019

Bài viết tiến hành điều tra, phỏng vấn sâu 139 hộ với bước nhảy k = 4; Tổng hợp số liệu quan trắc môi trường 05 năm liên tiếp, từ 2015 – 2019 với các chỉ tiêu: nhiệt độ, lượng mưa và các hiện tượng thời tiết bất thường.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu tới sản xuất lúa nước tại huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2015-2019 TNU Journal of Science and Technology 225(16): 63 - 70 NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TỚI SẢN XUẤT LÚA NƯỚC TẠI HUYỆN BẮC HÀ, TỈNH LÀO CAI, GIAI ĐOẠN 2015 - 2019 Lưu Thị Cúc*, Hoàng Văn Hùng, Hoàng Thị Phương Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Lào Cai TÓM TẮT Nghiên cứu tiến hành điều tra, phỏng vấn sâu 139 hộ với bước nhảy k = 4; Tổng hợp số liệu quan trắc môi trường 05 năm liên tiếp, từ 2015 – 2019 với các chỉ tiêu: nhiệt độ, lượng mưa và các hiện tượng thời tiết bất thường. Từ đó, đánh giá diễn biến và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu tới sản xuất lúa nước tại huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Kết quả nghiên cứu cho thấy: Trong 05 năm, nhiệt độ trung bình tại huyện Bắc Hà có xu hướng tăng lên, dao động từ 19,1oC – 19,5oC; Diễn biến nhiệt độ thay đổi thất thường; Số ngày rét đậm và rét hạn có xu hướng tăng lên; Lượng mưa trung bình năm thay đổi thất thường; Lượng mưa mùa mưa có xu hướng tăng; Ngược lại lượng mưa mùa khô có xu hướng giảm dần; Các hiện tượng thời tiết bất thường diễn ra với tần suất và cường độ tăng dần qua các năm. BĐKH tác động trực tiếp đến sản xuất lúa nước tại đây, hạn hán, mưa bão, rét đậm, rét hại,…khiến cho cây trồng thiếu nước tưới, cây sinh trưởng chậm, thậm chí là chết và đất có nguy cơ xói mòn, thoái hóa... Để ứng phó với các tác động tiêu cực này, người dân địa phương đã sử dụng các kiến thức bản địa, bao gồm: giống lúa nước địa phương, một số kỹ thuật canh tác truyền thống, các kiến thức truyền đời về thời vụ gieo trồng và dự báo thời tiết khí hậu bất lợi,... Từ khóa: Biến đổi khí hậu; Bắc Hà; kiến thức bản địa; lúa nước; ứng phó. Ngày nhận bài: 30/11/2020; Ngày hoàn thiện: 19/12/2020; Ngày đăng: 21/12/2020 STUDY ON THE EFFECT OF CLIMATE CHANGE ON WET RICE PRODUCTION IN BAC HA DISTRICT, LAO CAI PROVINCE, IN THE PERIOD 2015 - 2019 Luu Thi Cuc*, Hoang Van Hung, Hoang Thi Phuong Thai Nguyen University – Lao Cai Campus ABSTRACT The study conducted an in-depth survey and interview with 139 households with the jump k = 4, synthesizing environmental monitoring data for 05 consecutive years (2015 - 2019) with the criteria: temperature, rainfall and phenomena. unusual weather. From there, assess the changes and impacts of climate change on wet rice production in Bac Ha district, Lao Cai province. Research results show that: In 05 years, the average temperature in Bac Ha district tends to increase, ranging from 19.1oC – 19.5oC; changes in temperature fluctuate erratically; The number of extremely cold and drought days tends to increase; Annual average rainfall changes erratically; Rainfall in the rainy season tends to increase; On the contrary, the rainfall in the dry season tends to decrease; The unusual weather phenomena take place with increasing frequency and intensity over the years. Climate change directly affects the wet rice production here, droughts, storms, extreme cold, damaging cold,... make plants lack irrigation water, plants grow slowly, even die and the soil is at risk of erosion. In response to these negative impacts, local people have used indigenous knowledge, including: local wet rice varieties, some traditional farming techniques, and traditional knowledge about the seasons, cultivating and forecasting unfavorable weather,... Keywords: Climate Change; Bac Ha; indigenous knowledge; wet rice; response Received: 30/11/2020; Revised: 19/12/2020; Published: 21/12/2020 * Corresponding author: Email: luuthicuc@tnu.edu.vn http://jst.tnu.edu.vn; Email: jst@tnu.edu.vn 63 Lưu Thị Cúc và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 225(16): 63 - 70 1. Mở đầu + Ảnh hưởng biến đổi khí hậu đến hoạt động sản Bắc Hà là huyện vùng cao, khó khăn của tỉnh xuất qua trải nghiệm của người dân địa phương; Lào Cai với trên 70% dân số tham gia sản + Các hình thức hoạt động sản xuất nhằm ứng xuất nông nghiệp (SXNN), là huyện nằm phó biến đổi khí hậu; trong khu vực dễ bị tổn thương do biến đổi + Các nguồn lực huy động trong quá trình khí hậu (BĐKH) [1]. Những năm gần đây, ứng phó,… biến đổi khí hậu đã và đang tác động trực tiếp 2.2.2. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu đến đời sống, kinh tế - xã hội của huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Do hiện tượng thời tiết cực Cỡ mẫu được tính theo công thức: đoan, bất thường, như: mưa tuyết, băng giá,… n= z2(p.q) / e2 [2] (1) xảy ra với mật độ, tần suất ngày càng cao, từ Trong đó: đó tác động trực tiếp đến sản xuất nông n = cỡ mẫu; nghiệp, cụ thể là sản xuất lúa nước trên địa z = giá trị phân phối: với độ tin cậy lựa 95% bàn huyện. thì giá trị z là 1,96 [2]; Kết quả nghiên cứu của bài báo sẽ góp phần p = ước tính tỷ lệ % của tổng thể (giả định p = 0,1); xác định được phạm vi và mức độ ảnh hưởng q = 1-p = 0,9; của BĐKH tới SXNN, cụ thể là sản xuất lúa nước tại huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Từ đó e = sai số cho phép (+-5%). đề xuất các biện pháp ứng phó nhằm giảm Từ công thức (1) ta tính được cỡ mẫu là: thiểu các tác động tiêu cực, gi ...