Nghiên cứu nhân giống cây Thìa canh (Gymnema sylvestre) bằng phương pháp gieo hạt và giâm hom cành tại cơ sở nghiên cứu bảo tồn và phát triển cây dược liệu Tam Thái Yên – Thái Nguyên

Cây Thìa canh (hay còn gọi dây Thìa canh) (Gymnema sylvestre) là loại cây thảo dược có giá trị dược liệu cao, việc nghiên cứu nhân giống và bảo tồn là rất cần thiết, cấp bách đối với việc lưu giữ nguồn gen quý này. Nghiên cứu nhân giống bằng phương pháp gieo hạt và hom cành đạt được một số kết quả quan trọng đối với nghiên cứu cây giống: ảnh hưởng của nhiệt độ nước để xử lý hạt nảy mầm tốt nhất là 400 : tổng số hạt nảy mầm 257,33 hạt, tỷ lệ nẩy mầm: 85,66% và tỷ lệ hạt sống là cao nhất và 95,67%, tỷ lệ hạt thối thấp nhất 4,33%.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu nhân giống cây Thìa canh (Gymnema sylvestre) bằng phương pháp gieo hạt và giâm hom cành tại cơ sở nghiên cứu bảo tồn và phát triển cây dược liệu Tam Thái Yên – Thái Nguyên Vũ Thị Phương và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 108(08): 127 - 133 NGHIÊN CỨU NHÂN GIỐNG CÂY THÌA CANH (GYMNEMA SYLVESTRE) BẰNG PHƯƠNG PHÁP GIEO HẠT VÀ GIÂM HOM CÀNH TẠI CƠ SỞ NGHIÊN CỨU BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN CÂY DƯỢC LIỆU TAM THÁI YÊN – THÁI NGUYÊN Vũ Thị Phương1*, Đặng Ngọc Hùng2, Ma Thị Tiệp2 1 Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái Nguyên Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên 2 TÓM TẮT Cây Thìa canh (hay còn gọi dây Thìa canh) (Gymnema sylvestre) là loại cây thảo dược có giá trị dược liệu cao, việc nghiên cứu nhân giống và bảo tồn là rất cần thiết, cấp bách đối với việc lưu giữ nguồn gen quý này. Nghiên cứu nhân giống bằng phương pháp gieo hạt và hom cành đạt được một số kết quả quan trọng đối với nghiên cứu cây giống: ảnh hưởng của nhiệt độ nước để xử lý hạt nảy mầm tốt nhất là 400: tổng số hạt nảy mầm 257,33 hạt, tỷ lệ nẩy mầm: 85,66% và tỷ lệ hạt sống là cao nhất và 95,67%, tỷ lệ hạt thối thấp nhất 4,33%. Giâm hom cành tốt nhất là loại hom bánh tẻ: hom sống là 52,67%, tỷ lệ hom bật chồi là 52%, tỷ lệ hom ra rễ là 44%, số rễ/hom 3,23, chiều dài rễ 3cm. Giá thể tốt nhất (hỗn hợp đất- thành phần ruột bầu) là CT1: 5% phân hữu cơ hoai mục + 95% đất mùn tầng A: tỷ lệ sống 67,33%; Tỷ lệ hom bật chồi 49,33%, tỷ lệ hom ra rễ 51,33%, số rễ/hom 3,37 rễ, chiều dài rễ 2,63cm. Chất kích thích ra rễ IBA ảnh hưởng lớn đến khả năng ra rễ và chất lượng rễ với nồng độ 250ppm: Tỷ lệ ra rễ 75,56%; Chiều dài rễ: 5,72 cm; số rễ/chồi: 6,11 rễ. Từ khóa: Cây Thìa canh, chất kích thích, giâm hom, gieo hạt, Thái Nguyên. ĐẶT VẤN ĐỀ* Hiện nay nhu cầu của con người về nguồn dược liệu ngày càng tăng, nguồn dược liệu con người đang sử dụng có thể được tổng hợp bằng nhiều con đường khác nhau như tổng hợp từ hóa học, tổng hợp từ vi sinh vật, song nguồn dược liệu từ thực vật đã được con người sử dụng từ rất lâu và nhu cầu ngày càng lớn. Tuy nhiên các loài cây trong tự nhiên đang bị giảm về số lượng và chất lượng bởi sự khai thác quá mức, các điều kiện ngày càng bất lợi của môi trường tự nhiên … dẫn đến nhiều loại cây dược liệu quý hiếm bị tuyệt chủng, ảnh hưởng đến nguồn cung cấp dược liệu bền vững cho con người. Thìa canh là một loại dược liệu quý cho bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường. Ở Việt Nam cây thuốc này được phát hiện từ năm 2006, nằm trong đề tài nghiên cứu cấp Bộ của nhà nước, kết quả nghiên cứu của trường Đại học Dược Hà Nội đã được ứng dụng để xây dựng vùng nguyên liệu dây Thìa canh theo tiêu chuẩn quốc tế tại các tỉnh Nam Định, Thái Nguyên, * Tel: 0974942559; Email: vuphuong1987.dhkh@gmail.com đảm bảo hàm lượng hoạt chất ổn định. Dược liệu này có thể sử dụng trong phòng và điều trị cho cả đối tượng tiền đái tháo đường và người đã bị đái tháo đường, người bị mỡ máu cao. Tác dụng hạ đường huyết của dây Thìa canh có những điểm tương đồng như insulin nhanh: Đỉnh tác dụng là hạ đường huyết ở 2h và duy trì đến 4h; mức độ hạ đường huyết tương đương ở thời điểm 2h và 4h. Ngoài ra trên một số nghiên cứu khác cho thấy tác dụng giảm Cholesterol máu giảm béo phì cũng rất hiệu quả [5,6]. Như vậy dây Thìa canh có thể ứng dụng điều trị cho cả bênh nhân tiểu đường týp 1 hoặc týp 2 phối hợp với các thuốc điều trị khác để kiểm soát và làm giảm đường huyết, ổn định kéo dài hàm lượng đường huyết, phòng ngừa biến chứng, giảm Cholesterol và lipid trong máu, nâng cao đời sống tình dục của bệnh nhân tiểu đường nam giới [7]. Hiệu quả sẽ rất khả quan đạt được sau đợt dùng 2-3 tháng, kết hợp với chế độ ăn uống và tập thể dục đều đặn. Hiện nay dây Thìa canh được phơi sấy khô để sắc nước uống, sử dụng làm trà cho người bị tiểu đường, đã được chiết xuất và sản xuất thành 127 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Vũ Thị Phương và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ dạng viên nang tiện dụng trong sản phẩm Diabetna tại nhà máy Nam Dược – nhà máy chuẩn GMP đầu tiên tại Việt Nam và đạt bộ tích hợp 6 tiêu chuẩn về chất lượng quốc tế. Sản phẩm Diabetna vinh dự nhận được giải thưởng chất lượng Quốc gia năm 2010 [6]. Có thể nói việc tìm ra cây dây Thìa canh tại Việt Nam - một dược liệu quý hiếm, phòng ngừa và hỗ trợ điều trị tiểu đường và mỡ máu, mở ra triển vọng lớn ứng dụng các cây thuốc quý Việt Nam cho sức khoẻ con người - một hướng giải pháp an toàn lâu dài cho bệnh nhân tiểu đường luôn sống vui khỏe. Ngoài tác dụng trên cây thìa canh còn có ý nghĩa lớn về kinh tế. Theo tính toán của công ty cổ phần sản phẩm thiên nhiên DK (DK – Natura) thì lợi nhuận thu từ cây Thìa canh là khoảng >100 triệu VNĐ/ha. Như vậy việc bảo tồn và phát triển các loài cây dược liệu không những có giá trị về mặt kinh tế mà còn mang ý nghĩa lớn trong khoa học. Để có cơ sở khoa học cho việc phát triển các loài cây dược liệu, cần thiết phải nghiên cứu khả năng nhân giống và gây trồng các loài cây dược liệu [6] Trong đ ...