Nghiên cứu thành phần ký sinh trùng trên cá tra Pangasianodon hypophthamus sauvage, 1878 bằng phương pháp hình thái và di truyền

Bài viết này tập trung nghiên cứu vào thành phần ký sinh trùng ký sinh trên cá tra (Pangasianodon hypophthamus). Dựa vào đặc điểm hình thái, nghiên cứu đã phát hiện được 9 loài ký sinh trùng, trong đó, 2 loài bào tử sợi Myxobolus spp., 2 loài trùng lông Ichthyonyctus spp., 2 loài sán lá đơn chủ Thaparocleidus siamensis và T. campylopterocirrus, 2 loài sán lá song chủ Prosorhynchus gracellescens và Bucephalus sp. và loài giun tròn Cucullanus chabaudi.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu thành phần ký sinh trùng trên cá tra Pangasianodon hypophthamus sauvage, 1878 bằng phương pháp hình thái và di truyềnTẠP CHÍ SINH HỌC 2014, 36(1se): 138-144NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN KÝ SINH TRÙNG TRÊN CÁ TRA Pangasianodonhypophthamus Sauvage, 1878 BẰNG PHƯƠNG PHÁP HÌNH THÁI VÀ DI TRUYỀNVũ Đặng Hạ Quyên1*, Đặng Thúy Bình1, Đào Thị Hàn Ly2, Phạm Thị Diệu Anh21Viện Công nghệ sinh học và Môi trường, Trường Đại học Nha Trang, *quyenntu@yahoo.com2Trường Đại học Nha TrangTÓM TẮT: Nghiên cứu này tập trung vào thành phần ký sinh trùng ký sinh trên cá tra (Pangasianodonhypophthamus). Dựa vào đặc điểm hình thái, nghiên cứu đã phát hiện được 9 loài ký sinh trùng, trong đó,2 loài bào tử sợi Myxobolus spp., 2 loài trùng lông Ichthyonyctus spp., 2 loài sán lá đơn chủThaparocleidus siamensis và T. campylopterocirrus, 2 loài sán lá song chủ Prosorhynchus gracellescens vàBucephalus sp. và loài giun tròn Cucullanus chabaudi. Sử dụng trình tự gen 28S rDNA để nghiên cứu vịtrí phân loại của loài T. campylopterocirrus cho thấy mối quan hệ gần gũi với T. siamensis vàThaparocleidus sp. (sự khác biệt trình tự lần lượt là 0,9% và 2,2%). Nghiên cứu trên gen ITS1 rDNA(Internal Transcribed Spacer 1) cho thấy Bucephalus sp. có quan hệ gần gũi với B. minimus vàB. polymorphus (với sự khác biệt trình từ lần lượt là 10,1% và 34,1%).Từ khóa: Pangasianodon hypophthamus, cá tra, kí sinh trùng.MỞ ĐẦUCá tra (Pangasianodon hypophthamus) vớitốc độ tăng trưởng nhanh và giá trị kinh tế cao,đã trở thành đối tượng nuôi thương mại quantrọng của Việt Nam. Theo thống kê của Tổngcục Thủy sản Việt Nam năm 2012, diện tíchnuôi cá tra đạt 5,9 nghìn ha, sản lượng ước tínhđạt 1,28 triệu tấn. Tuy nhiên, tình hình dịchbệnh ở cá tra phức tạp do sự bùng phát bệnh kýsinh trùng (KST), một tác nhân gây bệnh phổbiến. Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu vềthành phần loài KST cá tra dựa trên đặc điểmhình thái [10, 11, 12,13] và di truyền [14, 15,16,17], còn ở Việt Nam chủ yếu chỉ dừng lại ởnghiên cứu hình thái [4, 5, 7]. Nghiên cứu nàykết hợp nghiên cứu đặc điểm hình thái và ditruyền để xác định thành phần loài ký sinh trùngvà xác định vị trí phân loại một số loài ký sinhtrùng ký sinh trên cá traVẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUThu và xử lý mẫuTổng số 45 cá thể cá tra (khối lượng trungbình 150,54±70,05 g, kích thước 22,83±6,32cm) được thu tại Đồng Tháp và vận chuyểnsống trong thùng xốp có sục khí, sau đó đượcgiữ trong bể có sục khí tại phòng thí nghiệm.Nghiên cứu đặc điểm hình thái KSTKý sinh trùng được nghiên cứu theo phương138pháp của Dogiel (1929) (trích dẫn bởi Hà Ký vàBùi Quang Tề, 2001) [7], phương pháp nhuộm kísinh trùng đa bào của Berland (2004) [2], kí sinhtrùng đơn bào của Lom & Dycova (1992) [9].Nghiên cứu di truyền KSTCác cá thể ký sinh trùng được lưu giữ trongcác ống eppendorf bằng cồn 95%. DNA đượctách từ từng cá thể bằng Chelex 10% (BioRad)theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Sử dụng dungdịch DNA đã tách chiết cho phản ứng PCR đểkhuếch đại đoạn gen 28S DNA ribosome (28SrDNA) của sán lá đơn chủ với cặp mồi 28SF 5’TCAGTAAGCGGAGGAAAAGAA-3’và 28SR5’-CAAAACCACAGTTCTCACAGC-3’ [16];sán lá song chủ sử dụng đoạn gen ITS1 củaDNA ribosome (ITS1 rDNA) với cặp mồiITS1F 5’-GGTAAG TGCAAGTCATAAGC-3’và ITS1R 5’-GCTGC GCTCTTCATCGACA3’ [1]. Phản ứng PCR được thực hiện với tổngthể tích 50 µl bao gồm: 5 µl 10x DreamTaqBuffer, 1,0 µl dNTP (10mM), 1 µl từng mồi (10mM), 0,25 µl DreamTaq polymerase (5 U/µl), 5µl khuôn DNA và nước cất cho đủ 50 µl. Phảnứng được chạy trên máy luân nhiệt Icycler(Biorad) theo chu trình nhiệt như sau: biến tínhban đầu tại 94oC trong 3 phút, sau đó, 35 chu kỳcủa 94oC trong 30 giây, 53oC (gen ITS1 rDNA)ovà 60oC (gen 28S rDNA). trong 30 giây, 72 Ctrong 1 phút, cuối cùng là bước kéo dài tại 72oCtrong 5 phút.Vu Dang Ha Quyen et al.Sản phẩm của phản ứng PCR được điện dikiểm tra trên gel agarose 1,5% nhuộm EthidiumBromide. Kết quả được ghi nhận bằng hệ thốngphân tích hình ảnh tự động Geldoc và phầnmềm Quantity One (Bio-rad). 1-2 µl sản phẩmPCR được tiến hành phản ứng giải trình tự theonguyên tắc Dye- labelles dideoxy terminator(Big Dye Terminator v. 3.1, AppliedBiosystems) với các đoạn mồi tương tự nhưphản ứng PCR theo chương trình luân nhiệt nhưsau: 96oC trong 20 giây, 50oC trong 20 giây,cuối cùng là 60oC trong 4 phút. Sản phẩm sauđó được phân tích bằng thiết bị ABI Prism3.700 DNA Analyser (Applied Biosystems).Các trình tự được kết nối bằng Contig Expresstrong phần mềm package Vector NTI v.11.mềm BioEdit 7.0.1 [4]. Phân tích di truyền đượctiến hành đối với trình tự gen 28S rDNA củaloài Thaparocleidus campylopterocirus cùngvới trình tự của các loài Thaparocleidus vàDactylogurus trên Genbank. Eudiplazoonnipponicum được sử dụng làm nhóm ngoại.Gen ITS1 rDNA được sử dụng để xác định vịtrí phân loại của loài Bucephalus sp, kết hợp vớitrình tự các loài sán lá song chủ trên Genbankvới Lecithochirium caesionis đượ ...