Nghiên cứu văn học Chăm: Phần 2

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn sách "Văn học Chăm" tiếp tục trình bày nội dung về: Văn học viết Chăm; Thơ ca trữ tình Chăm; Văn học Chăm hiện đại; Thư mục tư liệu văn học Chăm;... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết cuốn sách tại đây!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu văn học Chăm: Phần 2 VĂ N HỌC CHĂM C hương III VĂN HỌC VIÉT CHĂM III. 1. AKAYET - S Ử THI Ngay từ thời tiền sử, Ấn Độ đã có những giao lưu quan trọng với Đông Nam Á. Từ nhu cầu phát triển kinh tế đến những bất an, xáo động của thòi cuộc, tù cuộc thiên di khổng lồ vào thế kỉ thứ III, nhân cuộc chinh phục đổ máu đất Kalinga thời Acoka Nhà Maurya - Án Độ đến các thời kì chuyển di của các giáo phái Phật giáo sau khi bị đánh bật khỏi đất Ấn, phải tìm đường bành trướng ra phương Đ ông... Tất cả những sự kiện trên đan bện với nhau, kéo theo sau chúng dòng văn hóa Án nói chung và văn chương Phạn ngữ nói riêng nhập địa Đông Nam Á. Tuy nhiên, sự giao lưu không hẳn chỉ xảy ra một chiều tò Tây sang Đông. Dân Indonesia, thông thạo nghề biển, có thể đã đến Ẩn Độ khá đông như người An Độ đến Đông Nam Á. Và sau một thời gian dài trao đôi qua lại, Đông Nam Á trải qua một biến động 136 V Ã N HỌC CHĂM lớn lao để rồi đầu thế kỉ thứ II Tây lịch, ảnh hưởng của Ấn Độ bắt đầu lan rộng ở Đông Nam Á. Như thế, Champa, sinh sống dọc miền duyên hải Biển Đông của Việt Nam ngày nay, cũng đã nhận được những ảnh hưởng quan trọng tù phía Ấn Độ. Nhà sử học Henri Maspéro đã xác định rằng, khoảng năm 380, Bhadravarman, vị vua Champa có tên khắc trên bia đá ở Quảng Nam, đấ dựng đền thờ thần Shiva Bhadresvara ở M ĩ Sơn. Sự kiện này chứng tỏ là Bà- la-môn giáo trước đó đã ăn rễ sâu vào mảnh đất này. Phật giáo Nguyên thủy chỉ đến vài thế kỉ sau nhưng rồi lại mất ảnh hưởng ít lâu sau đó trước sức ép quá lớn của giáo phái Brahma. Dù là Phật giáo hay Bà-la-môn giáo, trong suổt quá trình hình thành và phát triển của chúng, thứ ngôn ngữ chuyên chở giáo lí này - Sanskrit và Pâli - vẫn để lại một dấu ấn rất đậm nét trong ngôn ngữ của người bản địa. Nhận xét sau đây của sử gia G.D. Hall cho chúng ta một cái nhìn khái quát: “Ấn giáo là tôn giáo của giai cấp quý tộc, nên không thu được lớp bình dân đại chúng. Tập quán bản xứ vẫn tiếp tục phát triển song song với tập quán Ấn. Mãi đến mấy thế kỉ sau, khi Phật giáo Nguyên 137 V Ă N HỌC CHĂM thủy Theravada và Hồi giáo nhập địa và được truyền bá như một tôn giáo bình dân, những ảnh hưởng ngoại lai này mới thật sự va chạm với nếp sống người dân quê. Đen khi ấy, cả hai tôn giáo mới hòa mình vào nền văn hóa bản xứ rồi biến thể sâu đậm (...)■ Và khi mà thổ ngữ không đủ hiệu lực để diễn tả những ý tưởng mới này, thuật ngữ Ẩn có đường tiến thủ” ( II.A J 3 .p . 37). Trước tiên, ngôn ngữ và văn minh Ấn chỉ ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt ở thượng tầng cơ cấu của tổ chức xã hội mà Bà-la-môn giáo là đại diện độc quyền. Giới thượng lưu Chăm suy tư và viết bằng tiếng Phạn. Nên có thể nói gần như toàn bộ văn bia kí Chăm từ thế kỉ XVI trở về trước được viết bằng chữ Phạn, và ảnh hưởng bởi Phạn ngữ. Nhưng sau khi đế quốc Ấn Độ (từ thế kỉ XI, và nhất là vào thế kỉ XV) kiệt quệ bởi sự đánh phá và chiếm đóng của quân đội Hồi giáo thì ảnh hưởng của văn hóa Ấn cũng suy dần ở khắp vùng Đông Nam Á. Vương quốc Champa, trong quãng thời gian đó, chỉ quan hệ giao lưu với các nước trong khu vực ở phía Nam mà các sự kiện lớn được ghi nhận là vào cuối thế kỉ XIII và đầu thế kỉ XIV, Jaya Simhavarman III (tức Chế Mân) cưới công chúa Nhà Trần là Huyền Trân và công chúa Java là Tapasi. Vào thời điểm này, 138 VĂ N HỌC CHĂM Champa cũng đă kết hợp với Đại Việt và Java tạo thành một liên minh quân sự chống đế quốc Mông - Nguyên (II.A.57.p. 45-47). Việc Ppo Kabrah (1460- 1494) cưới một công chúa Mã Lai, sứ mạng quân sự và tôn giáo của hai hoàng tó Mã Lai ở đất Champa vào cuối thế kỉ XVI, hay sự kiện Ppo Rome (1627- 1651) sang Kelantan tìm hiểu giáo lí Hồi giáo Mã Lai và tác động của n ó... (II.A.4.p. 19-27) nói lên mối quan hệ mật thiết của Champa với các nước trong khu vực. Đấy là những điều kiện thuận lợi cho hạt giống văn hóa tư tưởng Hồi giáo nảy mầm và phát triển trong một đất nước đang suy yếu này. Để không lâu sau đó, khoảng cuối thế kỉ XVI đầu thế kỉ XVII (II.B.3.p. 43), văn hóa Hồi giáo đã chiếm lĩnh một vị trí quan trọng ở Champa. Và vì Hồi giáo là tôn giáo mang tính đại chúng nên tư tưởng của nó đà có những ảnh hưởng sâu đậm đến nhiều tầng lớp của xã hội. Có thể nói văn học Chăm, sau thời kì suy tàn của văn bia kí, ít nhiều cũng mang dấu ấn của tôn giáo Islam. Nguyễn Tấn Đắc nhận định đại ý là, cả vùng Đông Nam Á nói chung, bộ phận văn học bằng tiếng vay mượn chiếm ưu thế nhưng sau đó nhường cho văn học bằng tiếng dân tộc (II.A. 10.tr. 12). Văn học Chăm 139 VÃ N HỌC CHĂM cũng không đi ra ngoài thông lệ ấy. Cho nên, chỉ đến thế kỉ XVII, với sự xuất hiện của Sử thi Dewa Mimo và các thi phẩm tiếp theo sau đó, văn học dân tộc mói thật s ự có CO hội đ ể nói lên tiếng nói của mình. Mặc ...