Nhà Mạc - Nam Bắc Triều (1527 - 1592) 2

Nhà Mạc - Nam Bắc Triều (1527 - 1592) 2 Những điều ít biết về triều đại nhà MạcTrong lịch sử phong kiến Việt Nam, nhà Mạc nắm triều chính chỉ có 66 năm (1527-1593) nhưng đã để lại nhiều dấu ấn và chứng tích lịch sử oanh liệt trên một dải vùng duyên hải Bắc bộ. Dương Kinh (Hải Phòng) được xem là kinh đô đầu tiên của người dân vùng biển do nhà Mạc dựng nên. Đúng vào dịp kỷ niệm Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, khu tưởng niệm các vương triều nhà Mạc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhà Mạc - Nam Bắc Triều (1527 - 1592) 2 Nhà Mạc - Nam Bắc Triều (1527 - 1592) 2Những điều ít biết về triều đại nhà MạcTrong lịch sử phong kiến Việt Nam, nhà Mạc nắm triều chính chỉ có 66 năm(1527-1593) nhưng đã để lại nhiều dấu ấn và chứng tích lịch sử oanh liệt trên mộtdải vùng duyên hải Bắc bộ. Dương Kinh (Hải Phòng) được xem là kinh đô đầutiên của người dân vùng biển do nhà Mạc dựng nên. Đúng vào dịp kỷ niệm Đại lễ1000 năm Thăng Long - Hà Nội, khu tưởng niệm các vương triều nhà Mạc tại HảiPhòng trên nền kinh đô cũ cũng đã hoàn thành giai đoạn I.Tồn tại ngắn ngủiThái tổ Mạc Đăng Dung - người sáng lập ra vương triều Mạc sinh năm 1483 tạilàng Cổ Trai. Ông thuộc dòng dõi Mạc Hiển Tích, cháu 7 đời của Mạc Đĩnh Chi,quê ở Chí Linh (Hải Dương) là những danh nho đời Trần. Tượng vua Mạc Thái Tổ tại từ đường nhà MạcMạc Đăng Dung nhà nghèo, nhưng có sức khỏe, võ nghệ đảm lược. Đời vua LêUy Mục, ông thi võ trúng tuyển vào quân túc vệ chuyên bảo vệ hoàng cung.Hơn 20 năm phục vụ dưới 4 triều vua Lê, lập nhiều công trạng, ông được thăngđến chức đô đốc, tước Vũ Xuyên Hầu, được dự bàn triều chính từ năm 1511, rồigiữ chức Tiết chế 13 đạo quân thủy, lục, nắm quyền chỉ huy binh mã cả nước.Năm 1527, Mạc Đăng Dung được thăng tước Thái Sư rồi ép Lê Cung Hoàngnhường ngôi cho mình. Sau gần 3 năm làm vua, Mạc Đăng Dung lui về DươngKinh ở ẩn, trao lại ngôi báu cho con trưởng Mạc Đăng Doanh nhưng vẫn ngầm chỉđạo việc triều chính.Trong hai người con của Mạc Đăng Dung là Mạc Đăng Doanh và Mạc ChínhTrung thì con cả là Đăng Doanh ngay dưới thời Lê Chiêu Tông đã được phongtước Dục Mỹ hầu, sớm được tham gia triều chính. Thời Mạc Đăng Doanh lên nốingôi và trị vì được coi là thời kỳ thịnh trị nhất của nhà Mạc.Trong số các người con của Mạc Đăng Doanh đáng chú ý là người con thứ haiMạc Phúc Tư và thứ ba là Mạc Kính Điển. Hai người đã phò giúp vua anh là MạcPhúc Hải và vua cháu Mạc Phúc Nguyên sau này. Năm 1546, vua Mạc Phúc Hảimất, chức phụ chính đại thần vào tay Mạc Kính Điển phò tá thái tử Mạc PhúcNguyên.Đầu năm 1593, quân Lê -Trịnh sau khi lấy lại Thăng Long, Dương Kinh, TuyênQuang liền tấn công xứ Hải Đông. Mạc Phúc Tư cùng hai thân vương đưa quânchống cự không nổi đã tự vẫn tại đây. Con trai Mạc Phúc Tư là Mạc Thuần Trựccùng tôn thất Mạc Huệ Khánh cố thủ thành Dền được 5 tháng phải phá vây vì hếtlương thảo. Mạc Thuần Trực chết trận còn Mạc Huệ Khánh thoát khỏi tay quân Lê-Trịnh trốn về Giáp Sơn (nay thuộc huyện Kinh Môn, Hải Dương) đổi tên họ đikhẩn hoang, lập ấp. Thành tựu và tranh cãiNếu so sánh với bối cảnh nhà Hậu Lê suy thoái, triều chính rối ren đánh giết lẫnnhau: “Các vua quỷ Uy Mục đế, vua lợn Tương Dực đế và Chiêu Tông đều khôngđủ năng lực cầm quyền” (trích đại Nam thập lục), các quyền thần họ Trịnh, họNguyễn đều chứa chấp mưu đồ riêng, nông dân đói kém nổi dậy khởi nghĩa khắpnơi. Mạc Đăng Dung đã xuất hiện trong bối cảnh đó và chỉ trong chưa đầy 10 nămông đã dẹp yên tình hình nước Đại Việt.Việc nhà Mạc thay thế một nhà Hậu Lê không còn đủ năng lực và bị thiên hạ chánghét là tất yếu của lịch sử. Nếu dòng họ Mạc không nổi dậy thì các dòng họ thế tộckhác cũng làm điều tương tự trong bối cảnh lúc đó. Thời kỳ thịnh trị của Mạc TháiTông cho thấy năng lực trị nước của nhà Mạc không kém nhà Lê. Đời sống nhândân no đủ, xã hội ổn định, không gây những xáo trộn như khi nhà Hồ thay thế nhàTrần. Theo sử sách, thời Mạc không có một cuộc khởi nghĩa nông dân nào. Điềuđó cho thấy nhà Mạc được lòng dân.Sách Đại Việt Thông sử của Lê Quý Đôn phải thừa nhận Thái Tổ Mạc Đăng Dungđược lòng người hướng về. Sau khi Hiến Tông qua đời, các vua Mạc lên thayđều là ấu chúa, sai lầm lớn nhất của nhà Mạc là ở đó. Việc thiếu vắng một minhquân với vai trò lãnh đạo, tập hợp lực lượng để đủ sức đối phó với biến loạn trongngoài.Nhà Mạc rất coi trọng việc phát hiện nhân tài, dù chiến tranh liên miên nhưng cáckỳ thi vẫn tổ chức khá đều đặn, đã tổ chức 21 khoa thi hội, tuyển chọn được 460tiến sĩ và 10 trạng nguyên là những hiền tài, nguyên khí của quốc gia. Thời kỳđóng đô ở Cao Bằng, nhà Mạc vẫn tổ chức thi cử và đặc biệt đã đào tạo, tuyểnchọn được một nữ tiến sĩ duy nhất của nước ta trong thời kỳ phong kiến, đó là tiếnsĩ Nguyễn Thị Duệ. Rõ ràng thời kỳ vương triều Mạc đã sản sinh ra và trọng dụngnhiều người hiền tài, nhiều trí thức lớn của mọi thời đại; trong đó tiêu biểu, sángchói nhất là trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm, trí rộng, đức dầy, kiến thức uyênthâm, danh nhân văn hóa. Ngẫm câu ông cha ta đã tổng kết Thời thế tạo anhhùng thì về mặt này nhà Mạc quả là có những đóng góp to lớn cho đất nước.Về kinh tế, nhà Mạc có nhiều cải cách, ưu tiên cấp ruộng đất cho nông dân, binhlính; chú trọng khai khẩn ruộng đất, lập làng, đắp đê, làm đường giao thông, cầucống, có chính sách cởi mở phát triển các n ...