Nhà mồ cổ Gia rai - Kiến trúc nghệ thuật độc đáo

Tham khảo tài liệu nhà mồ cổ gia rai - kiến trúc nghệ thuật độc đáo, khoa học xã hội, lịch sử văn hoá phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhà mồ cổ Gia rai - Kiến trúc nghệ thuật độc đáoNhà mồ cổ Gia rai - Kiếntrúc nghệ thuật độc đáoLời cúng hồn hòa trong ánh lửa bập bùng soi tỏ những bức tượng nhà mồ độc đáotạo nên không gian huyền bí cho ngôi nhà mồ của người Gia rai trong ngày lễ bỏmã. Để rồi, những ngôi nhà ấy trở thành niềm tự hào của người sống và là nơi trúẩn vĩnh viễn của người chết. Nhà mồ cổ Gia rai - Kiến trúc nghệ thuật độcđáoTheo phong tục từ ngàn đời nay, trước lễ bỏ mả vài chục ngày, người Gia-rai vàorừng chọn cây gỗ tốt để dựng nhà mồ. Nhà mồ là sản phẩm kiến trúc độc đáo đượcxây dưng từ những bàn tay tài hoa, khéo léo của cả cộng đồng. Những người già cónhiều kinh nghiệm thì chịu trách nhiệm trang trí mỹ thuật, còn thanh niên trai trángthì dựng cột và làm những việc nặng nhọc hơn.Khi đo đạc làm nhà mồ, người ta không dùng thước mà dùng những đơn vị cơ thểngười. Ví dụ: 1 hapa (một sải tay); 1 hlok (1 cánh tay); 1 hagan (1 bàn tay)…. Lấycon người làm trung tâm, làm hệ thống đơn vị đo lường đã cho thấy việc coi tầmvóc con người là chuẩn mực, đề cao vẻ đẹp con người đó cũng là một nét độc đáotrong nghệ thuật và kiến trúc dân gian Tây Nguyên. Trong kiến trúc, một trongnhững nét nghệ thuật là ở chỗ những công trình lớn thường được thiết kế sao chokiểu dáng nhẹ nhàng thanh thoát, thì các công trình nhỏ lại có dáng dấp hoànhtráng đồ sộ. Những ngôi nhà mồ Tây Nguyên chính là những công trình nhỏ màdáng vẻ lại hoành tráng đồ sộ, mang tầm khái quát cao. (quehuongonline.vn)Điều đặc biệt là kỹ thuật dựng nhà mồ hoàn toàn thô sơ. Chính điều đó tạo cho nhàmồ một dáng vẻ nguyên sơ mộc mạc với nét đẹp tự nhiên nguyên thủy. Nhà mồ là sản phẩm kiến trúc độc đáo được xây dưng từ những bàn tay tài hoa, khéo léo của cả cộng đồng Gia raiNhà mồ được dựng theo kết cấu, hai mái lớn (2 mái chính) hình thang cân, 2 máinhỏ (2 chái) ở hai đầu hồi đều hình tam giác cân, vách được ghép kín bằng nhữngthân cây gỗ dựng sát vào nhau, có 2 cửa nhỏ mở về hướng đông. Thường thì nhàmồ có 8 cột gỗ đỡ bộ mái, tạo thành 2 hàng cột theo chiều dọc nền nhà.Kết cấu mái nhà mồ khá đơn giản, gồm một hệ thống các xà đơn và xà ngang, trênđó lợp bằng những tấm gỗ ván dày khoảng 3 cm, cạnh bên có đẽo gờ để lấp chồngkhít với nhau. Trên hai mái chính đều lợp một tấm đan bằng nan tre lồ ô với đầyhoa văn trang trí. Hoa văn trên mái nhà mồ được trang trí công phu thường vẽ theolối dân gian, thường là hình cây rau dớn, cây đót, hoa bát canh, hoa hạt đa, hoa sao,hoa chàm… đặc sắc nhất và nổi bật nhất là”hoa cây đoái”.Chiếm vị trí trung tâm ở mỗi mái, gồm hình 5 thân cây có cành lá hoa quả và cónhững con chim bay lượn phía trên; dưới gốc cây có người dùng nỏ bắn chim, phụnữ đeo gùi, những người uống rượu cần….Trên mái nhà mồ, ngoài các đồ án hoavăn vẽ, cũng có mô típ hoa văn hình quả trám được tạo bởi kỹ thuật đan nam, tất cảnhư tạo thành một bức tranh lớn, đẹp và hấp dẫn.Hình ảnh các tượng gỗ là một điều không thể thiếu và tạo nên nét đặc sắc nhất chocác ngôi nhà mồ. Thông thường, quanh mỗi nhà mồ người Gia rai có 27 tượng gỗnhô lên nối tiếp liền với những cột chính để liên kết với hàng trăm khúc gỗ trònnhỏ dựng thành hàng rào. Tượng gỗ được gọt đẽo thô sơ, giản lược trong đườngnét, hình khối, có tính gợi tả chứ không cặn kẽ chi tiết, song hết sức sinh động,mộc mạc mà chân thực, mang đậm triết lý nhân sinh, cái siêu thực và cái hiện thựcđan xen hài hòa. Theo quan niệm của người Gia rai, người chết cũng có cuộc sốngnhư người dương gian. Vì vậy, tập hợp những tượng gỗ xung quanh nhà mồ làhình ảnh diễn tả những người đi theo hầu hạ người chết. Không những thế, nó còncó tác dụng tô điểm, làm cho buổi lễ bỏ mả sinh động hơn.Những tượng gỗ này có nội dung hết sức phong phú đa dạng, phản ánh đầy đủ vàchân thực cuộc sống của người dân tộc Gia-rai. Tượng gỗ thể hiện sự sinh sôi nảynở của một cuộc sống ở bên kia thế giới. Đó là hình ảnh một cặp nam nữ đangtrong tư thế tín giao, hình người đàn bà chửa, hình người ngồi trong tư thế hài nhi,hình người mẹ bồng con… tất cả diến tả một sự kết hợp âm dương để sinh thànhnên sự sống. Con người thuở nguyên sơ, phô bày trong dáng khoả thân, minhchứng sức mạnh truyền đời của loài người với những nét đẽo khô ráp nhưng đượccường điệu những bộ phận người cần được phô trương, bởi thế đường nét mạnhmẽ, gây ấn tượng rất mạnh, rất khác thường. Với những đường nét thô sơ nhưngđược những nghệ nhân chạm khắc tinh tế và có hồn.Nhà mồ không chỉ là một công trình kiến trúc mang tính tín ngưỡng lâu đời mà cònlà một công trình nghệ thuật tổng hợp, gồm nghệ thuật điêu khắc, hội hoạ, kiếntrúc và trang trí mỹ thuật độc đáo. ...