Nhà Nguyễn - lịch sử thăng trầm của một dòng họ - 2

Nhà Nguyễn - lịch sử thăng trầm của một dòng họKỳ 2: Chuyện về một công nữ họ Nguyễn Cuộc hôn nhân giữa công chúa Huyền Trân và quốc vương Chiêm Thành Jaya Sinhavarman III (sử Việt gọi là Chế Mân) đã đưa hai châu Ô và Rí vào bản đồ Đại Việt. Bà công chúa họ Trần được đời sau nhớ ơn, gần đây ở Huế có lập một ngôi đền để tôn vinh bà. Các đại biểu dự hội thảo “Chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn trong lịch sử VN” (tổ chức tại Thanh Hóa tháng 10-2008) và...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhà Nguyễn - lịch sử thăng trầm của một dòng họ - 2 Nhà Nguyễn - lịch sử thăng trầm của một dòng họKỳ 2: Chuyện về một công nữ họ NguyễnCuộc hôn nhân giữa công chúa Huyền Trân và quốc vương Chiêm Thành JayaSinhavarman III (sử Việt gọi là Chế Mân) đã đưa hai châu Ô và Rí vào bản đồ ĐạiViệt. Bà công chúa họ Trần được đời sau nhớ ơn, gần đây ở Huế có lập một ngôiđền để tôn vinh bà.Các đại biểu dự hội thảo “Chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn trong lịch sử VN”(tổ chức tại Thanh Hóa tháng 10-2008) và đông đảo bà con xã Hà Long, huyện HàTrung, Thanh Hóa thắp hương tại lăng Trường Nguyên, tương truyền là nơi antáng Nguyễn Kim, thân phụ chúa Nguyễn Hoàng - Ảnh: Việt DũngHơn ba thế kỷ sau, một công nữ họ Nguyễn cũng chấp nhận “nước non ngàn dặmra đi” làm dâu xứ người, tạo điều kiện cho ng ười Việt vào sinh sống trên lưu vựcsông Đồng Nai, dẫn đến sự thành lập phủ Gia Định năm 1698 - cách nay tròn 310năm. Bất công thay tên của bà không được biết đến, nói chi việc xây dựng mộttượng đài để ghi công.Cuộc hôn nhân của công nữNăm 1619, chúa Nguyễn Phúc Nguyên gả một con gái của mình cho Araki Sutaru- một thương nhân Nhật Bản. Năm sau, ông lại gả con gái khác cho quốc vươngChân Lạp Chey Chêtthâ II. Lúc đó, Chân Lạp đang là nạn nhân của nước lánggiềng phía tây. Cứ vài chục năm một lần, quân Xiêm lại tràn sang đánh chiếmChân Lạp, đốt phá, bắt người, cướp của. Vì vậy, năm 1620 vua Chey Chêtthâ IIquyết định cầu hôn con gái vị chúa Đàng Trong, với ý định tìm một chỗ dựa vềchính trị và quân sự nhằm đối phó với các cuộc xâm lược của quân Xiêm.Theo Biên niên sử hoàng gia Chân Lạp, cô công nữ Đàng Trong có sắc đẹp tuyệttrần. Mặt khác, nhờ được giáo dục từ nhỏ theo truyền thống đạo đức Phật giáo(Nguyễn Hoàng và Nguyễn Phúc Nguyên đều sùng mộ đạo Phật) nên cô hội nhậpnhanh chóng vào môi trường văn hóa xứ chùa tháp, nơi tuyệt đại đa số dân chúnglà phật tử. Do đó, tuy Chey Chêtthâ II có nhiều vợ, cô gái Thuận Hóa thùy mị nếtna vẫn được vua yêu quý nhất và được phong làm đệ nhất hoàng hậu.Để đỡ nhớ quê hương, cô xin vua cho phép người Việt được tự do đến sinh sốngtrên lãnh thổ Chân Lạp. Họ buôn bán hay làm thợ thủ công ở vùng kinh đô, đôngđảo hơn là những người đến khai phá vùng đông nam Chân Lạp.Lãnh thổ Chân Lạp tương đối rộng nhưng dân số ít, nên người nước này sống tậptrung ở vùng đất màu mỡ xung quanh biển Hồ và dọc theo sông Mekong. Theonhà sử học Pháp Philippe Devillers, cho đến lúc đó “đồng bằng sông Cửu Longchỉ là đầm lầy hôi thối, những bãi bùn rộng mênh mông với những cây đước”. Từcuối thế kỷ 16, một số người Việt rời quê hương đến đây làm ruộng, đánh cá...Cuối năm 1621, đầu 1622, vua Xiêm xua quân sang đánh Chân Lạp. Nhờ thuyềnchiến, vũ khí và nhất là nhờ quân tình nguyện do Đàng Trong viện trợ, CheyChêtthâ II đã đẩy lui hai đạo quân Xiêm. Năm sau, vua Xiêm cho quân tấn côngChân Lạp một lần nữa nhưng lại bị tổn thất nặng nề, phải rút về nước. ChúaNguyễn Phúc Nguyên gửi sang kinh đô Udong một sứ bộ mang theo nhiều tặngphẩm để chúc mừng chiến thắng của Chân Lạp, đồng thời đảm bảo với CheyChêtthâ II về sự ủng hộ và giúp đỡ của Đàng Trong cho công cuộc bảo vệ và xâydựng đất nước chùa tháp.Sứ thần Đàng Trong cũng chuyển cho quốc vương Chân Lạp một quốc thư ngỏ ýmuốn mượn Kas Krobei (Sài Gòn) và Prei Nokor (Chợ Lớn) để lập hai trạm thuếthương chính trong năm năm. Chey Chêtthâ II hỏi ý kiến các quan đại thần. Tất cảđều đồng ý. Nhà sử học người Pháp Henri Russier cho biết bà hoàng hậu ĐàngTrong đã năn nỉ chồng chấp thuận đề nghị của cha mình.Hướng về đất phương NamNăm 1624, bà sinh hạ công chúa Ang Na Ksatri. Công chúa rất được vua yêu quý.Nhưng khi hạnh phúc đang tràn trề thì tiếc thay Chey Chêtthâ II băng hà. Cái chếtcủa nhà vua đẩy Chân Lạp vào một giai đoạn mất ổn định chính trị nội bộ. Tuynhiên, với đức độ và trí thông minh, bà thái hậu Đàng Trong đã vượt lên mọi tranhchấp phe phái, được các ông hoàng trẻ Chân Lạp kính trọng và nghe theo.Bà giữ một vai trò quan trọng trong sinh hoạt chính trị của vương quốc. Hoàng tửCau Bana Cand (sử Việt gọi là Nặc Ông Chân) - một người con của Chey ChêtthâII với bà vợ người Lào - cưới vợ người Mã Lai theo đạo Hồi nên bỏ đạo Phật đểtheo đạo của vợ. Năm 1642, Cand dựa vào một nhóm người Mã Lai và ChiêmThành theo đạo Hồi nổi loạn, giết vua Ang Nan (rể của bà thái hậu Đàng Trong)để cướp ngôi. Cand còn giết nhiều người khác (trong đó có chú ruột là nhiếp chínhvương Utey) một cách dã man.Hai người con của Utey là Ang Sur và Ang Tan (sử Việt gọi là Nặc Ông Xô vàNặc Ông Tân) cầm đầu một cuộc nổi dậy để lật đổ Cand và báo thù cho cha. Cuộcnổi dậy không thành công, Sur và Tan bí mật đến gặp bà thái hậu Đàng Trong, nhờbà xin chúa Nguyễn giúp đỡ. Bà đồng ý, viết thư cho chúa Nguyễn Phúc Tần(cháu gọi bà bằng cô).Đáp ứng yêu cầu của hai hoàng thân Chân Lạp, chúa Nguyễn gửi 3.000 quân sangbắt Cand đưa về Quảng Bình. Cand xin thần phục ...