NHÀ TUỲ ĐƯỜNG VÀ CÁC CUỘC KHỞI NGHĨA (603-939) 2

NHÀ TUỲ ĐƯỜNG VÀ CÁC CUỘC KHỞI NGHĨA (603-939) 2 Họ Khúc dấy nghiệp - Khúc Thừa Dụ (906-907) Nǎm Đinh Mão (907) nhà Đường mất ngôi, nhà Hậu Lương, Hậu Đường, Hậu Tấn, Hậu Hán, Hậu Chu tranh nhau làm vua, mỗi nhà mấy nǎm, gọi là đời Ngũ quý hay Ngũ đại. Nhân cơ hội ấy, ở Giao Châu có Khúc Thừa Dụ quê ở Cục Bồ (Ninh Thanh, Hải Dương) là một họ lớn nổi dậy lãnh đạo nhân dân Giao Châu, khôi phục quyền tự chủ của đất nước. Khúc Thừa Dụ vốn là một hào...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NHÀ TUỲ ĐƯỜNG VÀ CÁC CUỘC KHỞI NGHĨA (603-939) 2 NHÀ TUỲ ĐƯỜNG VÀ CÁC CUỘC KHỞI NGHĨA (603-939) 2Họ Khúc dấy nghiệp - Khúc Thừa Dụ (906-907)Nǎm Đinh Mão (907) nhà Đường mất ngôi, nhà Hậu Lương, Hậu Đường, HậuTấn, Hậu Hán, Hậu Chu tranh nhau làm vua, mỗi nhà mấy nǎm, gọi là đời Ngũquý hay Ngũ đại.Nhân cơ hội ấy, ở Giao Châu có Khúc Thừa Dụ quê ở Cục Bồ (Ninh Thanh, HảiDương) là một họ lớn nổi dậy lãnh đạo nhân dân Giao Châu, khôi phục quyền tựchủ của đất nước. Khúc Thừa Dụ vốn là một hào phú, tính khoan hoà, hay thươngngười, được dân chúng kính phục. Nǎm 905, Khúc Thừa Dụ mộ quân tiến côngthành Tống Bình (Hà Nội) đuổi giặc về nước rồi tự xưng là Tiết độ sứ. Thế cùng,nhà Đường buộc phải công nhận Khúc Thừa Dụ là người đứng đầu đất Việt. Ngày7 tháng 2 nǎm Bính Dần (906), vua Đường phong cho ông Tĩnh Hải quận tiết độsứ tước Đồng bình chương sự.Khúc Thừa Dụ phong cho con là Khúc Hạo chức Tĩnh Hải hành quân Tư mãquyền tri lưu hậu, chức vụ chỉ huy quân đọi và sẽ thay thế cha.Khúc Thừa Dụ làm Tiết độ sứ được non một nǎm thì mất ngày 23-7 nǎm ĐinhMão (907), giao quyền lại cho con là Khúc Hạo. Khúc Hạo (907-917)Nối nghiệp cha, Khúc Hạo đề ra nhiều cải cách quan trọng nhằm xây dựng mộtnền tảng độc lập, thống nhất của dân tộc. Khúc Hạo chia cả n ước thành 5 cấp hànhchính: lộ, phủ, châu, giáp, xã. Cả nước lúc đó có 314 giáp. Suốt thời Bắc thuộc,chưa lúc nào bọn đô hộ nắm được các tổ chức cơ sở ấy. Có thể xem Khúc Hạo l àngười đầu tiên xây dựng được hệ thống chính quyền thống nhất từ trung ương đếnđịa phương. Cùng thời gian này là Lưu ẩn ở Quảng Châu đóng phủ trị ở Phiên Ngung được 4nǎm thì mất. Em là Lưu Cung lên thay. Được ít lâu, nhân bất bình với nhà HậuLương, Lưu Cung tự xưng đế, đặt quốc hiệu là Đại Việt. Đến nǎm Đinh Sửu (917)cải quốc hiệu là Nam Hán. Khúc Thừa MỹNǎm Đinh Sửu (917) Khúc Hạo mất, truyền ngôi lại cho con l à Khúc Thừa Mỹ.Khúc Thừa Mỹ nhận chức Tiết độ sứ của nh à Lương, chứ không thần phục nhànam Hán. Vua Nam Hán mu ốn bành trướng lãnh thổ nhân cơ hội ấy nǎm Quý Mùi(923) sai tướng là Lý Khắc Chính đem quân sang bắt được Khúc Thừa Mỹ rồi saiLý Tiến sang làm Thứ sử cùng Lý Khắc Chính giữ Giao Châu. Dương Đình Nghệ và Kiều Công Tiễn (931-938)Nǎm Tân Mão (931), Dương Đình Nghệ, một tướng của Khúc Hạo ở đất Ai Châu(Thanh Hoá), mộ quân đánh đuổi Lý Khắc Chính và Lý Tiến, chiếm thành Đại La,tự xưng làm Tiết độ sứ. Được 6 nǎm, Dương Đình Nghệ bị người nha tướng làKiều Công Tiễn, hào tướng đất Phong Châu giết hại để đoạt chức Tiết độ sứ. Nềnđộc lập mới giành được sau đêm trường Bắc thuộc lại bị đe doạ. Triều Ngô (939-965) Ngô Quyền phá quân Nam Hán tiền Ngô Vương (939-944)Ngô Quyền là bộ tướng của Dương Đình Nghệ sinh ngày 12 tháng 3 nǎm Đinh Tỵ(897) ở Đường Lâm (Ba Vì, Hà Tây). Cha Ngô Quyền là Ngô Mân, một hàotrưởng có tài. Lớn lên trên quê hương có truy ền thống bất khuất, nơi sản sinh vànuôi dưỡng người anh hùng dân tộc Phùng Hưng, Ngô Quyền sớm tỏ rõ chí khíphi thường hiếm thấy. Vì có tài nên Dương Đình Nghệ giao cho Ngô Quyền caiquản đất Ai Châu và gả con gái cho. Trong 5 nǎm (934-938), Ngô Quyền đã đemlại yên vui cho đất Ai Châu, tỏ rõ là người có tài đức.Khi Dương Đình Nghệ bị Kiều Công Tiễn giết hại, và vua Nam Hán là Lưu Cungcho con là Vạn vương Hoằng Tháo đem quân sang xâm l ược nước ta, Ngô Quyềnđã nhanh chóng tập hợp lực lượng để trừ nội phản, diệt ngoại xâm.Tháng 12 nǎm Mậu Tuất (938) các chiến thuyền của giặc hùng hổ vượt biển tiếnvào sông Bạch Đằng. Chúng nghênh ngang tràn vào trận địa mai phục của NgôQuyền. Bị đánh bất ngờ nên chỉ trong một thời gian rất ngắn thuyền giặc bị đắmgần hết, quân giặc bị chết quá nửa, máu chảy loang đỏ khúc sông, Hoằng Tháocũng bị đâm chết tại trận.Sau chiến thắng, Ngô Quyền xưng vương, bãi bỏ chức Tiết độ sứ, đóng đo ở CổLoa (Hà Nội). Để củng cố trật tự triều chính, Ngô Quyền đặt ra các chức quan vǎnvõ, quy định nghi lễ trong triều. Đáng tiếc, thời tại ngôi của Ngô Quyền quá ngắnngủi, chỉ được 6 nǎm (939-944) thì mất, thọ 47 tuổi. Dương Tam KhaThời trẻ, Ngô Quyền lấy con gái D ương Đình Nghệ. Khi Ngô Quyền lên ngôi vua,Dương Thị được lập làm Vương hậu. Khi sắp mất, Ngô V ương uỷ thác con là NgôXương Ngập cho Dương Tam Kha là em Dương Hậu. Lợi dụng cháu còn nhỏ,Dương Tam Kha cướp ngôi của cháu, tự xưng là Bình Vương. Ngô Xương Ngậpthấy biến, chạy trốn vào sang Nam Sách (Hải Dương) vào ẩn ở nhà Phạm LệnhCông. Dương Tam Kha sai quân đi đuổi bắt, Phạm Lệnh Công đem X ương Ngậptrốn trong núi. Dương Tam Kha bắt em Xương Ngập là Ngô Xương Vǎn nuôi làmcon nuôi..Nǎm Canh Tuất (950) nhân có loạn ở Sơn Tây, Dương Tam Kha sai Ngô XươngVǎn cùng tướng Dương Cát Lợi và Đỗ Cảnh Thạc đem quân đi đánh. Đến TừLiêm, Ngô Xương Vǎn mưu với hai tướng đem quân trở về bắt D ương Tam Kha.Ngô Xương Vǎn nghĩ tình cậu cháu không nỡ giết chỉ giáng Tam Kha x ...