Nhận diện những yếu tố an ninh phi truyền thống tại các đô thị ở nước ta hiện nay

Bài viết "Nhận diện những yếu tố an ninh phi truyền thống tại các đô thị ở nước ta hiện nay" tập trung nhận diện rõ những yếu tố an ninh phi truyền thống tại các đô thị ở nước ta hiện nay. Trên cơ sở đó, đưa ra một số khuyến nghị, đề xuất nâng cao hiệu quả phòng ngừa, ứng phó với an ninh phi truyền thống góp phần phát triển đô thị bền vững thời gian tới. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhận diện những yếu tố an ninh phi truyền thống tại các đô thị ở nước ta hiện nay RISK GOVERNANCE AND SUSTAINABLE URBAN DEVELOPMENT NHẬN DIỆN NHỮNG YẾU TỐ AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG TẠI CÁC ĐÔ THỊ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY Nhữ Văn Duy* Văn Đức Giao** Tóm tắt: Đô thị là các địa bàn có vị trí, vai trò chiến lược trong phát triển kinh tế, xã hội và quốc phòng, an ninh của đất nước. Do vậy, phát triển đô thị là con đường tất yếu của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế. Bài viết tập trung nhận diện rõ những yếu tố an ninh phi truyền thống (ANPTT) tại các đô thị ở nước ta hiện nay. Trên cơ sở đó, đưa ra một số khuyến nghị, đề xuất nâng cao hiệu quả phòng ngừa, ứng phó với ANPTT góp phần phát triển đô thị bền vững thời gian tới. Từ khóa: An ninh phi truyền thống; Phát triển đô thị bền vững; Phòng ngừa, ứng phó. 1. Đặt vấn đề Tại Việt Nam, trong khoảng 10 năm trở lại đây, quá trình đô thị hóa diễn ra rất mạnh mẽ ở các đô thị lớn, như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… chính điều này đã tạo ra một hiệu ứng tích cực thúc đẩy đô thị hóa nhanh lan toả diện rộng trên phạm vi cả nước. Nhìn một cách tổng quan, hệ thống đô thị ở nước ta có bước phát triển nhanh chóng, năm 1999, cả nước chỉ có 629 đô thị (mức độ đô thị hóa 23,7%) đến cuối năm 2019, tổng số đô thị là 835 (mức độ đô thị hóa 39,2%) và theo định hướng phát triển đô thị đến năm 2025, cả nước có khoảng 1.000 đô thị (mức độ đô thị hóa chiếm khoảng 50%) (Nguyễn Tố Lăng, 2021). Những khu vực đô thị này là nhân tố then chốt quyết định thành công của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao năng suất lao động; đồng thời, đóng vai trò trung tâm thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, văn hóa, giáo dục và y tế, là động lực to lớn góp phần phát triển đất nước. Nhận thức được vai trò, tầm quan trọng của phát triển đô thị, Đảng, Nhà nước ban hành nhiều chiến lược, chính sách quan trọng, như: Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2020; Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu; Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011 - 2020 và tầm nhìn đến năm 2050. Thời gian gần đây, Bộ Xây dựng đã tập trung nghiên cứu * Thượng úy, Giảng viên Trường Đại học An ninh nhân dân, email: aduyano@gmail.com. ** PGS.TS, Thượng tá, Trưởng khoa, Trường Đại học An ninh nhân dân. 427 QUẢN TRỊ RỦI RO VÀ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ BỀN VỮNG điều chỉnh Chiến lược phát triển đô thị quốc gia; xây dựng Chương trình phát triển đô thị quốc gia giai đoạn 2021 - 2030; triển khai Kế hoạch phát triển đô thị tăng trưởng xanh; triển khai Đề án “Phát triển các đô thị Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu”. Đặc biệt, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, khẳng định: “Đẩy nhanh tốc độ, nâng cao chất lượng đô thị hóa và kinh tế đô thị. Xây dựng cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển hệ thống đô thị hài hòa, phù hợp với tiềm năng, lợi thế của từng vùng, từng địa phương” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021a, trang 259), đây là những chủ trương quan trọng để đẩy mạnh phát triển đô thị thời gian tới. Tuy nhiên, bên cạnh những điều kiện thuận lợi, quá trình phát triển đô thị bền vững cũng chịu sự tác động, ảnh hưởng của những yếu tố an ninh phi truyền thống (ANPTT). Văn kiện Đại hội đại biểu Toàn quốc lần thứ XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam nhận định: “Những vấn đề an ninh phi truyền thống ngày càng gia tăng, đặt ra yêu cầu ngày càng cấp bách về tăng cường hợp tác xử lý, đặt ra nhiều vấn đề, thách thức lớn chưa từng có cho phát triển nhanh và bền vững” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021b, trang 89). Nếu không chủ động phòng ngừa, ứng phó với ANPTT có thể dẫn đến nguy cơ làm suy yếu nền kinh tế, gia tăng đói nghèo, bất ổn chính trị - xã hội; gia tăng các vấn đề liên quan đến an ninh truyền thống, nhất là các thảm họa thiên tai, như: Sóng thần, bão lụt, dịch bệnh, sự cạn kiệt về tài nguyên thiên nhiên…, những vấn đề về khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm công nghệ cao hay khủng hoảng tài chính, an ninh năng lượng, an ninh lương thực… Đây chính là những thách thức ANPTT đến sự phát triển bền vững ở nước ta nói chung và đô thị nói riêng 2. Thực trạng những yếu tố an ninh phi truyền thống tại các đô thị ở nước ta hiện nay Thuật ngữ ANPTT xuất hiện sau chiến tranh lạnh, nhưng cho đến nay, chưa có sự thống nhất hoàn toàn về khái niệm này. Mỗi quốc gia, tổ chức quốc tế và khu vực có cách tiếp cận ANPTT khác nhau nhằm phục vụ cho mục đích của mình. Liên Hiệp Quốc quan niệm về ANPTT ở những lĩnh vực kinh tế, lương thực, sức khỏe, môi trường, con người, cộng đồng và chính trị; các nước Asean lại xác định ANPTT bao gồm: Tội phạm xuyên quốc gia, khủng bố, ma túy, buôn bán phụ nữ và trẻ em, buôn lậu vũ khí, rửa tiền, tội phạm kinh tế quốc tế, tội phạm công nghệ cao. Trong giới nghiên cứu phương Tây, nhà kinh tế chính trị học Richard H. Ulliman có lẽ là một trong những người đầu tiên đưa ra quan niệm đầy đủ nhất về ANPTT. Trong bài viết Định nghĩa lại an ninh trên tạp chí An ninh quốc tế vào năm 1983, ông cho rằng “an ninh quốc gia không nên hiểu theo nghĩa hẹp là bảo vệ nhà nước trước những cuộc tấn công quân sự qua biên giới lãnh thổ mà an ninh quốc gia còn phải đối mặt với những thách thức phi truyền thống, bao gồm: Khủng bố quốc tế, tội phạm xuyên quốc gia có tổ chức, an ninh môi trường, di cư bất hợp pháp, an ninh năng lượng và an ninh con người” (Richard H. Ulliman, 1983). Tại Việt Nam, vấn đề ANPTT đã được các nhà khoa học, các cơ quan quản lý đề cập đến. Tùy vào từng cách tiếp cận khác nhau mà mỗi tác giả lại đưa ra những nhận định, quan điểm khác nhau, song về cơ bản, họ đều thống nhất với nhau rằng những vấn đ ...