Nhập môn lịch sử Xã hội học

Bài viết Nhập môn lịch sử Xã hội học, phân biệt rõ ràng giữa tư tưởng xã hội với xã hội học. Lập trường này khiến người đọc lẫn lộn hai sự vật. Nhấn mạnh mối liên hệ giữa xã hội học với triết học,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhập môn lịch sử Xã hội học122Th«ng tin x· héi häcX· héi häc sè 1 (89), 2005§äc s¸chNhËp m«n lÞch sö x· héi häc 1LÞch sö mét ngµnh khoa häc x· héinãi chung th−êng ®−îc viÕt theo mét trongba c¸ch sau ®©y. C¸ch ®Çu tiªn vµ l©u ®êinhÊt ®Ò cËp ®Õn b¶n th©n c¸c nhµ nghiªncøu: Comte, Spencer, Marx, Simmel,Durkheim vµ Weber, v.v... Thø hai, lÊy®¬n vÞ ph©n tÝch lµ c¸c tr−êng ph¸i, chñnghÜa mµ thuËt ng÷ quèc tÕ tiÕng Anh gäilµ nh÷ng “ism”; vµ lÞch sö x· héi häc lµlÞch sö cña c¸c häc thuyÕt: chñ nghÜaMarx, tr−êng ph¸i Chicago, v.v... Vµ cuèicïng, c¸ch thø ba kh«ng b¾t ®Çu tõ tªntuæi hay häc thuyÕt mµ tõ c¸c ý t−ëng,kh¸i niÖm vèn lµ thµnh tè cña häc thuyÕtnh− céng ®ång, quyÒn uy, vÞ thÕ, c¸ithiªng, vµ tha hãa, v.v...“NhËp m«n lÞch sö x· héi häc” cña Bïi Quang Dòng kh«ng thuéc c¸ch viÕtnµo kÓ trªn. NÐt kh¸c biÖt cña cuèn s¸ch lµ ë ®ã. Trong mét sè tr−êng hîp (c¸cch−¬ng III, VI), t¸c gi¶ cÊu t¹o ch−¬ng theo tªn tuæi nh− Marx vµ Weber. Trongtr−êng hîp kh¸c (ch−¬ng II, V vµ VIII), s¸ch dùa trªn thùc chøng luËn, triÕt häc duyt©m míi vµ tr−êng ph¸i Frankfurt. Cßn ë c¸c tr−êng hîp kh¸c n÷a (ch−¬ng IV, VII),®ã lµ sù cè g¾ng kÕt hîp tªn tuæi víi häc thuyÕt; kÕt qu¶ lµ chóng ta cã Durkheim vµthùc chøng luËn, tr−êng ph¸i Chicago vµ Parsons. Lµm nh− vËy t¹o ra sù pha trénvÒ phong c¸ch viÕt sö x· héi häc. Gi¸ nh− t¸c gi¶ lý gi¶i v× sao m×nh chän nh− vËy th×ng−êi ®äc sÏ bít ®i phÇn th¾c m¾c.C¸i tèt tr−íc hÕt cña cuèn s¸ch lµ t¸c gi¶ ph©n biÖt râ rµng gi÷a t− t−ëng x·héi víi x· héi häc (tr. 8-9). LËp tr−êng nµy khiÕn ng−êi ®äc kh«ng thÓ lÉn lén hai sùvËt. §iÒu Êy ®óng vµ cÇn thiÕt. Trong khi t− t−ëng x· héi xuÊt hiÖn cïng lÞch sönh©n lo¹i, th× x· héi häc - víi t− c¸ch mét khoa häc lý thuyÕt vµ thùc nghiÖm - chØ®Þnh h×nh tõ cuèi thÕ kû XIX ë T©y ¢u. NghÜa lµ lÞch sö x· héi häc b¾t ®Çu tõ khi Êy,tr−íc tiªn ë nh÷ng n¬i mµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi vµ khoa häc ®· chÝnmuåi ®Ó n¶y sinh mét ngµnh khoa häc míi.Mét ®Æc ®iÓm næi bËt n÷a cña cuèn s¸ch lµ nhÊn m¹nh mèi liªn hÖ gi÷a x·héi häc víi triÕt häc - mét ®iÒu khiÕn kh«ng Ýt ng−êi bÊt ngê vµ nhÝu mµy b¨nkho¨n v× theo hä, x· héi häc kh«ng liªn quan g× víi triÕt häc. T¸c gi¶ kh«ng gi¶i1Bïi Quang Dòng: NhËp m«n lÞch sö x· héi häc. Nxb Khoa häc x· héi. Hµ Néi - 2004.Bản quyền thuộc Viện Xã hội học.www.ios.org.vnX· héi häc123thÝch do ®©u m×nh lµm nh− thÕ, vµ lÏ ra t¸c gi¶ nªn lµm ®iÒu nµy. Lµ mét m«nkhoa häc hÕt søc réng lín, triÕt häc xem xÐt hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan víinhau vÒ b¶n chÊt sù hiÓu biÕt, l«gic, tÝnh nh©n qu¶, ng«n ng÷, v.v... mµ nhiÒu khoahäc kh¸c (kÎ c¶ x· héi häc) ph¶i gi¶i quyÕt. X· héi häc dÔ gÆp ph¶i nh÷ng vÊn ®ÒtriÕt häc trong lÜnh vùc tri thøc luËn (qu¸ tr×nh h×nh thµnh kh¸i niÖm, quan hÖgi÷a lý thuyÕt vµ b»ng chøng, vÞ trÝ cña c¸c gi¸ trÞ, ®éng c¬, b¶n chÊt cña b»ngchøng, v.v...) vµ ®¹o ®øc. H¬n thÕ n÷a, triÕt häc cã quan hÖ s©u xa vµ t¸c ®éngm¹nh mÏ ®Õn x· héi häc th«ng qua nh÷ng tiªn ®Ò ngÇm ®Þnh mµ nhiÒu nhµ x· héihäc coi lµ ®−¬ng nhiªn vµ dïng lµm nÒn t¶ng cho t− duy, lý thuyÕt vµ ®Õn c¶ph−¬ng ph¸p thu thËp d÷ liÖu cña m×nh. V× coi chóng lµ ®−¬ng nhiªn, hä kh«ngnhËn ra c¬ së triÕt häc chi phèi m×nh, còng nh− kh«ng hiÓu mèi liªn hÖ gi÷a ®iÒum×nh lµm vµ gèc rÔ triÕt häc ngÇm Èn ®»ng sau ®ã. ViÖc t¸c gi¶ t« ®Ëm mèi liªn hÖgi÷a triÕt häc víi x· héi häc lµ cÇn thiÕt, nhÊt lµ trong bèi c¶nh chñ nghÜa duynghiÖm ®ang næi lªn, khi cã nhiÒu ng−êi chØ lµm x· héi häc thùc nghiÖm mµ kh«ngbiÕt ®Õn - vµ cho lµ kh«ng cÇn biÕt - nh÷ng c¬ së triÕt häc nµo n»m ®»ng sau vµ chiphèi ph−¬ng ph¸p thu thËp d÷ liÖu thùc nghiÖm cña hä. HiÓu nh− vËy, ph¶i nãir»ng: c¸c ph−¬ng ph¸p thu thËp d÷ liÖu ®Þnh l−îng theo m« h×nh Durkheim vµ chÞu¶nh h−ëng thùc chøng luËn chØ lµ mét trong nh÷ng c¸ch tiÕp cËn (chø kh«ng ph¶iduy nhÊt) ®Ó cã th«ng tin x· héi häc. Bªn c¹nh nã Ýt nhÊt cßn cã x· héi häc thÊuhiÓu cña Weber, vµ c¸ch tiÕp cËn dùa trªn hµnh ®éng x· héi nµy th−êng lµm tiªn®Ò ngÇm ®Þnh cho c¸c ph−¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh.S¸ch kh«ng chØ gåm nh÷ng gi¶i tr×nh, tãm t¾t, nhËn xÐt, b×nh luËn, ph©n tÝchvµ lý gi¶i c¸c t¸c gi¶, c¸c tr−êng ph¸i x· héi häc, mµ ë cuèi cßn cung cÊp trÝch ®o¹nt¸c phÈm tiªu biÓu cña ba bËc thÇy ®−îc coi lµ cha ®Î cña x· héi häc: Marx,Durkheim vµ Weber. Nãi c¸ch kh¸c, s¸ch kÕt hîp “hai trong mét” c¶ lo¹i tµi liÖugi¶ng d¹y (mµ thuËt ng÷ tiÕng Anh gäi lµ textbook) víi lo¹i tuyÓn tËp bµi ®äc(reader). Nhê vËy sinh viªn vµ häc viªn kh«ng chØ ®−îc nghe nãi vÒ ba nhµ x· héi häcnµy, mµ phÇn nµo cßn cã thÓ ®äc hä. M−în mét c©u nãi quen thuéc (dï kh«ng thËtkhíp), tÝn ®å cña m«n x· héi häc kh«ng chØ biÕt Chóa qua lêi thÇy tu, mµ cßn ®−îc®äc lêi Chóa.Nh− t¸c gi¶ ®· l−êng tr−íc trong lêi nãi ®Çu, ng−êi ®äc rÊt cã thÓ ®Æt c©u háiv× sao s¸ch thiÕu tªn tuæi nµy, tr−êng ph¸i nä, hay trong nh÷ng g× ®· cã, sao kh«ngthÊy phÇn nµy phÇn kh¸c? VÝ dô sao t¸c gi¶ kh«ng cung cÊp th«ng tin tèi thiÓu vÒtiÓu sö (n¨m sinh n¨m mÊt, v.v...) cña c¸c nhµ x· héi häc? Sao kh«ng ...