Nhồi máu động mạch não giữa kèm theo nhồi máu động mạch não sau cùng bên - Giới thiệu của bệnh

Nhồi máu động mạch (NMĐM) não giữa kèm theo NMĐM não sau hiếm gặp. Trong số 75 trường hợp NMĐM não giữa được phẫu thuật mở sọ giải ép, bài viết đề cập đến 2 trường hợp có kèm theo NMĐM não sau cùng bên. Giới thiệu bệnh án và điểm tài liệu về NMĐM não giữa kèm theo NMĐM não sau cùng bên là mục đích nghiên cứu của bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhồi máu động mạch não giữa kèm theo nhồi máu động mạch não sau cùng bên - Giới thiệu của bệnhT¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2017NHỒI MÁU ĐỘNG MẠCH NÃO GIỮA KÈM THEONHỒI MÁU ĐỘNG MẠCH NÃOSAU CÙNG BÊN. GIỚI THIỆU CỦA BỆNHTrương Đà*; Bùi Quang Tuyển**Vũ Văn Hòe**; Bùi Quang Dũng**TÓM TẮTNhồi máu động mạch (NMĐM) não giữa kèm theo NMĐM não sau hiếm gặp. Trong số75 trường hợp NMĐM não giữa được phẫu thuật mở sọ giải ép, chúng tôi gặp 2 trường hợp cókèm theo NMĐM não sau cùng bên. Giới thiệu bệnh án và điểm tài liệu về NMĐM não giữakèm theo NMĐM não sau cùng bên là mục đích nghiên cứu của đề tài.* Từ khóa: Nhồi máu động mạch não giữa; Nhồi máu động mạch não sau.Middle Cerebral Artery Infarction Combine with Ipsilateral PosteriorCerebral Artery Infarction. Case reportSummaryInfarction of middle cerebral artery accompanied with that of posterior cerebral artery is arare entity. Of 75 patients having infarction in the territory of middle cerebral artery undergonedecompressve craniectomy, there were 2 cases of coexisting infarction of ipsilateral posteriorcerebral artery. We present here the case report and summarize the relevant materials.* Keywords: Middle cerebral artery infarction; Posterior cerebral artery infarction.ĐẶT VẤN ĐỀGIỚI THIÊU BỆNH ÁNTừ tháng 01 - 2013 đến 11 - 2016,Khoa Phẫu thuật Thần kinh, Bệnh việnChợ Rẫy đã phẫu thuật mở sọ giải ép cho75 trường hợp NMĐM não giữa, trong đócó 2 trường hợp NMĐM não giữa kèmtheo NMĐM não sau cùng bên. Kết quảsau mở sọ giải ép cho 2 trường hợp này,tử vong 1 và hồi phục sức khỏe 1.BN Lê Văn T, 58 tuổi; quê Hờn Quản,Bình Phong, Bình Phước; số bệnh án nhậpviện U606: 91510. Tóm tắt bệnh án nhưsau: tối ngày 29 - 9 - 2016, bệnh nhân(BN) kêu đau đầu, đi nằm. Đến 20 giờ 30phút, người nhà thấy tay trái BN cứ đưalên, đưa xuống; mắt nhắm nghiền, thở nhanh,gọi hỏi không đáp ứng. Người nhà đưaBN tới Trung tâm Y tế Bình Long, sau đóchuyển ngay lên Bệnh viện Chợ Rẫy lúc 2giờ sáng ngày 30 - 9 với biểu hiện huyếtáp 120/70 mmHg; mạch 70 lần/phút; nhiệtđộ 37,50C; tự thở 20 lần/phút.Chúng tôi xin giới thiệu một trong haitrường hợp này, đó là trường hợp tửvong vì khởi phát bệnh đột ngột, diễn biếnnặng ngay từ đầu và điểm tài liệu về vấnđề này.* Bệnh viện Chợ Rẫy** Bệnh viện Quân y 103Người phản hồi (Corresponding): Bùi Quang Tuyển (buiquangtuyenb9@gmail.com)Ngày nhận bài: 25/05/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 07/08/2017Ngày bài báo được đăng: 18/09/2017148T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2017Xét nghiệm đường máu 125 mg/dl;creatinin 1,27 mg/dl; điện tim block nhĩthất độ I, sóng T dẹt; nôn 1 lần; u ám, gọihỏi đáp ứng chậm, Glasgow 8 điểm(E1V2M5); mất ngôn ngữ vận động,không nói được; đồng tử 2 bên 2,5 mm,đều, phản xạ ánh sáng (+); liệt dây thầnkinh VII trung ương bên phải; liệt 1/2người bên phải; Babinski (+) bên phải;sức cơ 0/5. Trên phim cắt lớp vi tính(CLVT): giảm đậm độ tương ứng vùng chiphối động mạch não giữa và động mạchnão sau bán cầu não trái; đẩy đườnggiữa gần 1,5 cm (hình 1).ABHình 1: Hình ảnh CLVT ở BN Lê Văn T, 58 tuổi bị NMĐM não giữa kèm NMĐM nãosau bán cầu não bên trái. Hình ảnh cắt lớp trước mổ (A) và sau mổ (B).Ngày 01 - 10 - 2016, BN được tiếnhành phẫu thuật vào 2 giờ 30 phút, mở sọbên trái; mở và vá trùng màng cứng bằngcân cơ thái dương. Sau mổ, tri giác BNkhông tốt lên, thở máy hoàn toàn; huyếtáp giảm dần; chụp lại CLVT sau mổ thấyphù não và đẩy đường giữa tăng. Ngày02 - 10 - 2016: Glasgow 3 điểm; thở máyhoàn toàn; huyết áp 90/60 mmHg (códùng thuốc co mạch); tình trạng quánặng, gia đình xin cho BN xuất viện.BÀN LUẬNTheo Hacke W (1996), NMĐM nãogiữa thể hiện trên phim cắt lớp là vùnggiảm đậm độ toàn bộ khu vực cấp máucủa động mạch não giữa. NMĐM nãogiữa gặp khoảng 10 - 15% đột quỵ nhồimáu não trên lều, nhưng tử vong có thểtới 80% nếu điều trị nội khoa do phù nãocấp, tăng áp lực nội sọ dẫn tới tụt kẹt não.Nhồi máu động mạch não giữa thườngđơn thuần, nhưng đôi khi kết hợp vớiNMĐM não trước hoặc động mạch nãosau. Nhồi máu nhiều động mạch cùng lúc,diễn biến thường nặng, xấu đi nhanh vàtỷ lệ tử vong rất cao. Scott C Robertson(2004) cho biết: trong số 12 trường hợpNMĐM não sau, có 2 trường hợp kèmtheo NMĐM não trước và NMĐM nãosau. Kết quả 2 BN này đều tử vong sauphẫu thuật [10].Động mạch não sau cấp máu cho mặtdưới thùy thái dương và thùy chẩm (hình2, ảnh B). Hình ảnh NMĐM não sau làvùng giảm đậm độ thùy chẩm (hình 2,ảnh A). Theo Brandt T (2000), đột quỵ do149T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2017NMĐM não sau gặp khoảng 5 - 10% [1].Nhà thần kinh Charles Foix (người Pháp)mô tả triệu chứng NMĐM não sau đầutiên vào năm 1923, biểu hiện: liệt nhẹnửa người bên đối diện; mất cảm giácnửa người kèm tăng đau khó chịu (kiểuthalamus); đau đầu một bên là triệuchứng hay gặp; thiếu hụt thị trường(visualfield deficit); bán manh cùng tênphía đối bên (homonymous hemianopia);ABrối loạn hành vi (behavioural disturbance)như hoang tưởng kích động (agitateddelirium); rối loạn ngôn ngữ giác quan(sensory aphasia) tức là không gọi đượctên đồ vật (anomic); mất trí nhớ hoàntoàn (global amnesia). BN dẫn chứng nóitrên là kết hợp với tắc hoàn toàn độngmạch não giữa, diễn biến lâm sàng xấunhanh nên không phát hiện được triệuchứng của NMĐM não sau.CDHình 2: Động mạch não sau cấp máu cho thùy chẩm và thùy thái dương (ảnh B) vàhình ảnh NMĐM não sau trên phim cắt lớp (ảnh A). Hình ảnh NMĐM não trước(ảnh C) và NMĐM não giữa (ảnh D).Eugene Lee (2009), phân tích hìnhảnh chụp cộng hưởng từ khuếch tán(diffusion-weighted MRI) ở 205 BN bịNMĐM não sau thấy 126 trường hợp(61,5%) có nhồi máu khu vực động mạchnão sau (PAC territory only); trong đó,79 trường hợp (38,5%) có kết hợp nhồimáu khu vực động mạch não khác (PCAterritory plus), nghĩa là NMĐM não saukết hợp với NMĐM não trước (29 BN);NMĐM não sau cả hai bên (11 BN); kếthợp với NMĐM não giữa hay gặp nhất(17,6%); với động mạch ...