Những biến động dân số và phát triển kinh tế trong năm mươi năm đầu của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa

Bài viết "Những biến động dân số và phát triển kinh tế trong năm mươi năm đầu của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa" trình bày những biến động về dân số Trung Hoa, dân số và kinh tế Trung Hoa trong thế kỷ 21,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết để nắm bắt nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những biến động dân số và phát triển kinh tế trong năm mươi năm đầu của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa86 X· héi häc thÕ giíi X· héi häc sè 4 (76), 2001Nh÷ng biÕn ®éng d©n sè vµ ph¸t triÓn kinh tÕtrong n¨m m−¬i n¨m ®Çucña n−íc Céng hßa nh©n d©n Trung Hoa Yin Hao I. Giíi thiÖu Nöa thÕ kû ®· tr«i qua kÓ tõ ngµy thµnh lËp n−íc Céng hßa Nh©n d©n TrungHoa. Trong n¨m m−¬i n¨m ®ã, d©n sè Trung Hoa ®· tr¶i qua nh÷ng thay ®æi kinhng¹c, vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ Trung quèc còng kh«ng b×nh lÆng. Cã nhiÒu ý nghÜa khi chia nöa thÕ kû ®Çu cña n−íc Trung Hoa míi thµnh bam−¬i n¨m ®Çu vµ hai m−¬i n¨m cuèi, víi ®−êng ph©n ranh lµ n¨m 1978, n¨m thi hµnhchÝnh s¸ch c¶i c¸ch vµ tù do hãa. Ba m−¬i n¨m ®Çu tiªn cã thÓ ®−îc coi nh− thêi kúchÝnh trÞ, khi mµ kinh tÕ, bÞ ¶nh h−ëng m¹nh mÏ bëi nh÷ng sù kiÖn chÝnh trÞ, ®· tr¶iqua sù t¨ng tr−ëng kh«ng æn ®Þnh, vµ d©n sè còng tr¶i qua mét thêi kú dµi t¨ng nhanhchãng vµ cã ¶nh h−ëng lín ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Hai m−¬i n¨m cuèi, tr¸i l¹i, ®−îccoi lµ giai ®o¹n kinh tÕ, mét giai ®o¹n mµ tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh, ®−îc duytr× æn ®Þnh, trong ®ã chÝnh s¸ch h¹n chÕ ph¸t triÓn d©n sè ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh. B−ícngoÆt n¨m 1978, ®−îc ®Æc tr−ng bëi sù c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ trong n−íc vµ tù do hãa c¸cmèi quan hÖ quèc tÕ còng ®−îc thõa nhËn lµ sù kiÖn then chèt. D©n sè Trung Hoa ®· lªn tíi con sè 1,2 tû ng−êi, chiÕm mét phÇn n¨m d©n sèthÕ giíi. Sau sù ra ®êi nÒn Céng hßa nh©n d©n, tû lÖ sinh cao cïng víi sù gi¶m sót tû lÖtû vong, ®−îc coi nh− kÕt qu¶ cña sù t¨ng tr−ëng d©n sè æn ®Þnh, ®· g©y ra nhiÒu vÊn®Ò cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi. Tuy thÕ, ph¶i mÊt mét thêi gian dµi, c¸c nhµl·nh ®¹o míi ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ ph¹m vi nh÷ng vÊn ®Ò g©y ra do t¨ng tr−ëng d©n sènhanh vµ t×m ra ph−¬ng thøc thi hµnh c¸c chÝnh s¸ch kiÓm so¸t d©n sè mét c¸ch hiÖuqu¶. NhiÒu cè g¾ng ®· ®−îc thùc hiÖn nh»m ®¹t ®−îc hiÓu biÕt vÒ vÊn ®Ò nµy tõ nh÷ngn¨m ®Çu cña thËp niªn 50, nh−ng chóng ®· bÞ gi¸n ®o¹n bëi c¸c sù kiÖn chÝnh trÞ cñaCuéc ®¹i nh¶y vät vµ C¸ch m¹ng V¨n hãa. Trong nh÷ng n¨m 70, kiÓm so¸t ph¸t triÓnd©n sè ®−îc thùc hiÖn, nh−ng kh«ng hÒ dùa trªn nÒn t¶ng mét lý thuyÕt trô cét nµo.Nã chØ thùc sù b¾t ®Çu tõ c¸c c¶i c¸ch vµo cuèi nh÷ng n¨m 70, khi mµ lý thuyÕt,khung lµm viÖc, c¸ch tæ chøc mét chÝnh s¸ch kiÓm so¸t d©n sè triÖt ®Ó ®−îc thùc hiÖn.ChÝnh s¸ch míi râ rµng thÓ hiÖn nh− mét ph−¬ng thøc ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn kinh tÕvµ quèc gia t¨ng c−êng gÊp ®«i cè g¾ng, ®¶m b¶o cho sù thùc thi chÝnh s¸ch cña m×nh. Nhê quy m« lín tuyÖt ®èi cña m×nh, vÊn ®Ò d©n sè Trung Hoa kh«ng chØ quanträng víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña b¶n th©n m×nh, mµ cßn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn Yin Hao 87trong viÖc thùc hiÖn trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi c¸c vÊn ®Ò chóng ta ®ang ph¶i ®èimÆt hiÖn nay. Dùa trªn nhËn thøc vÊn ®Ò nh− vËy, d−íi ®©y, t«i sÏ tr×nh bµy mét sùph©n tÝch dµi h¹n vÒ c¸c khuynh h−íng d©n sè vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña TrungQuèc trong n¨m m−¬i n¨m võa qua, vµ b×nh luËn vÒ triÓn väng cho thÕ kû 21. II. Nh÷ng biÕn ®éng d©n sè 1. Sù t¨ng d©n sè vµ khuynh h−íng ®éng lùc d©n sè Tæng sè d©n cña Trung Hoa ®¹i lôc lµ 1,25059 tû vµo cuèi n¨m 1999 (B¸o c¸othèng kª t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi Trung Hoa n¨m 1999). D©n sè vµo thêi®iÓm thµnh lËp n−íc Céng hßa nh©n d©n Trung Hoa lµ 540 triÖu, nghÜa lµ t¨ng 720triÖu, hay 2,3 lÇn, trong thêi gian n¨m m−¬i n¨m. TÝnh æn ®Þnh x· héi vµ phôc håikinh tÕ sau sù ra ®êi n−íc Céng hßa nh©n d©n Trung Hoa ®· t¹o ra nhiÒu tiÕn bétrong c¸c lÜnh vùc vÖ sinh c«ng céng, sù suy gi¶m ®¸ng kÓ vÒ tû lÖ chÕt. Tuy nhiªn,do tû lÖ sinh tiÕp tôc ®−îc duy tr× ë møc cao nªn tèc ®é d©n sè t¨ng nhanh ®· ®−îcduy tr× trong mét thêi gian dµi. B¶ng 1 chØ ra ®−îc khuynh h−íng nh©n khÈu tronggiai ®o¹n nµy. Tõ n¨m 1951 ®Õn 1957, d©n sè t¨ng 2% hoÆc cao h¬n trong mét n¨m, nh−ngsau ®ã l¹i duy tr× ë møc ®é æn ®Þnh tõ n¨m 1958 ®Õn n¨m 1961, cuèi cïng gi¶mxuèng tû lÖ t¨ng tr−ëng ©m n¨m 1960, mét sù kiÖn ch−a tõng cã trong lÞch sö TrungHoa. ViÖc dõng t¨ng d©n sè nµy cã nguyªn nh©n chÝnh lµ sù suy gi¶m kinh tÕ qu¸møc cña Cuéc ®¹i nh¶y vät, thªm vµo ®ã lµ sù thiÕu hôt l−¬ng thùc, kÕt qu¶ cña ban¨m thiªn tai, khiÕn t×nh h×nh cµng trÇm träng thªm. TÊt yÕu cña nh÷ng yÕu tè nµylµ n¹n ®ãi, víi sè n¹n nh©n rÊt lín. Tuy vËy, sau giai ®o¹n nµy, d©n sè b¾t ®Çu t¨ng tr−ëng trë l¹i, tû lÖ t¨ngtheo ®µ nµy ®¹t ®−îc 3,3% n¨m 1963, mét kû lôc ®èi víi thÓ chÕ míi vµ tû lÖ t¨ngtr−ëng tù nhiªn ®¹t tíi h¬n 2% cho tíi n¨m 1973. N¨m 1974 lµ n¨m ®Çu tiªn cã tûlÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn d−íi 2%. Khuynh h−íng nµy vÉn tiÕp tôc trong nh÷ngn¨m sau ®ã, víi tû lÖ t¨ng tù nhiªn dao ®éng tõ 1,1 ®Õn 1,4%, vµ tiÕp tôc gi¶mtrong nh÷ng n¨m 90 cho ®Õn khi cßn 0,88% n¨m 1999. MÆc dï ®«i lóc cã sù thay®æi nh−ng khuynh h−íng chung t¨ng tr−ëng d©n sè Trung Hoa lµ gi¶m dÇn, ®iÒunµy cã thÓ xem nh− kÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch kiÓm so¸t d©n sè ®−îc thùc hiÖn tõ®Çu nh÷ng n¨m 70. Tõ 1949 ®Õn 1958, tæng suÊt sinh cña Trung Hoa (TFR- sè con trung b×nhmét ng−êi phô n÷ sinh trong tuæi sinh ®Î cña m×nh) kho¶ng 6 con, mét tû lÖ rÊtcao ®−îc duy tr× æn ®Þnh trong suèt giai ®o¹n nµy. Tuy nhiªn, con sè nµy gi¶mm¹nh tõ n¨m 1959 ®Õn n¨m 1961, kÕt qu¶ do hµnh vi sinh ®Î cña phô n÷ bÞ kiÓmso¸t chÆt chÏ bëi phong trµo d©n sè gi÷a c¸c vïng ®« thÞ vµ n«ng th«n trong Cuéc®¹i nh¶y vät, vµ ba n¨m thiªn tai. Tû lÖ sinh ®−îc phôc håi nhanh chãng vµo n¨m1962, 1963, lªn tíi 7,5 n¨m 1963, mét con sè ch−a tõng thÊy tõ khi thµnh lËpn−íc. Nã vÉn duy tr× mét møc ®é cao trong suèt nh÷ng n¨m 60, cuèi cïng b¾t ®Çugi¶m nhanh vµo nh÷ng n¨m 70, cho ®Õn n¨m 95 nã dõng l¹i ë 1,46 con, d−íi møcsinh thay thÕ. Bả ...