Những lưu ý với tác dụng phụ của thuốc: Phần 1

Để bảo đảm dùng thuốc an toàn, hợp lý, chúng ta cần một loạt biện pháp đồng bộ, trong đó việc cung cấp những kiến thức đúng đắn về sử dụng thuốc, về những phản ứng có hại của thuốc có tầm quan trọng đặc biệt. Tài liệu "Cẩn thận với tác dụng phụ của thuốc" phần 1 trình bày các nội dung chính sau: Phản ứng có hại của thuốc với những lứa tuổi đặc biệt; Những điều cần biết khi sử dụng thuốc kháng sinh;... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những lưu ý với tác dụng phụ của thuốc: Phần 1 CẨN THẬN VỚI TÁC DỤNG PHỤ CỦA THUỐC HỘI ĐỒNG CHỈ ĐẠO XUẤT BẢN Chủ tịch Hội đồng PGS.TS. NGUYỄN THẾ KỶ Phó Chủ tịch Hội đồng TS. HOÀNG PHONG HÀ Thành viên TRẦN QUỐC DÂN TS. NGUYỄN ĐỨC TÀI TS. NGUYỄN AN TIÊM NGUYỄN VŨ THANH HẢO GS. TSKH. HOÀNG TÍCH HUYỀN CẨN THẬN VỚI TÁC DỤNG PHỤ CỦA THUỐC NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT HÀ NỘI - 2015 CHÚ DẪN CỦA NHÀ XUẤT BẢN Bộ tư pháp ở một số quốc gia trên thế giới đã quy định rõ mức phạt tiền đối với hành vi che giấu tác dụng phụ của thuốc. Bởi trên thực tế, cùng với sự gia tăng của bệnh tật, thuốc ngày càng được sử dụng nhiều hơn, song không phải người bệnh nào cũng hiểu rõ về những tác dụng phụ của thuốc, dẫn đến dùng thuốc thiếu sự chỉ định của bác sĩ, tự kê đơn mua thuốc cho bản thân và gia đình. Đáp ứng nhu cầu tìm hiểu của bạn đọc về lĩnh vực nêu trên, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật xuất bản cuốn sách Cẩn thận với tác dụng phụ của thuốc của Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Hoàng Tích Huyền - nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Dược lý, Trường Đại học Y Hà Nội. Xin giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc. Tháng 11 năm 2015 NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA - SỰ THẬT 5 6 LỜI MỞ ĐẦU Chúng ta đang trong thời kỳ bùng nổ liên tục những khả năng và giải pháp cứu chữa bệnh tật. Trong các khả năng và giải pháp đó thì thuốc đã có những đóng góp đáng kể nhờ những tiến bộ to lớn trong nghiên cứu, tổng hợp, chiết xuất, bào chế, thử nghiệm dược lý và lâm sàng. Những tiến bộ về nghiên cứu thuốc đã và đang làm thay đổi cơ bản diễn biến nhiều loại bệnh tật, tạo nên những cuộc cách mạng trong điều trị, mang lại sức khỏe cho hàng chục triệu người. Tuy nhiên, đó không phải luôn luôn là điều vui mừng, vì bên cạnh những tác dụng có lợi và mong muốn, nhiều loại thuốc lại có tác dụng không mong muốn, tác dụng ngược hoặc gây phản ứng có hại. Theo định nghĩa của chương trình giám sát thuốc của WHO, thì một phản ứng có hại của thuốc (Adverse Drug Reaction: ADR) là “Một phản ứng độc hại không được định trước và xuất hiện ở liều thường dùng cho người để phòng bệnh, chẩn đoán hay chữa bệnh, hoặc làm thay đổi một chức năng sinh lý”. Định nghĩa này không bao gồm những phản ứng do dùng sai thuốc, 7 dùng sai liều, dùng liều cao có chủ định hoặc vô tình. Nguy cơ xuất hiện ADR là hậu quả không thể tránh khỏi của việc dùng thuốc. Hầu như tất cả những thuốc có hiệu lực, dù được dùng khôn khéo đến mấy cũng có thể gây ADR. Các yếu tố thuộc về nguyên nhân gây ra ADR có nhiều, như tính dị thường vốn có của người dùng thuốc, dạng thuốc khác nhau, thuốc không tinh khiết, tương tác giữa các thuốc với nhau,... Đầu thập niên 1960, sau thảm họa thalidomid, một thuốc ngủ dùng cho người mang thai sẽ sinh quái thai với các chi bất thường thì công tác “cảnh giác thuốc” càng đề ra nghiêm túc. Ở nước ta, chủ trương “Sử dụng thuốc an toàn, hợp lý” đã được Bộ Y tế phổ biến rộng rãi để mọi người tránh tình trạng dùng thuốc tràn lan, gây lãng phí tiền của, hao tổn sức khỏe. Tuy nhiên, còn nhiều tình trạng dùng thuốc chưa thật nghiêm chỉnh, theo dõi bệnh nhân chưa đầy đủ, nên hằng năm, các cơ sở y tế đã phải tiếp nhận nhiều trường hợp cấp cứu do thuốc gây ra. Để bảo đảm dùng thuốc an toàn, hợp lý, chúng ta cần một loạt biện pháp đồng bộ, trong đó việc cung cấp những kiến thức đúng đắn về sử dụng thuốc, về những phản ứng có hại của thuốc có tầm quan trọng đặc biệt. Tác giả cuốn sách Cẩn thận với tác dụng phụ của thuốc mong giúp ích cho cán bộ y tế, 8 đặc biệt là cán bộ y tế cơ sở, trong công việc thực tế hằng ngày và mong nhận được ý kiến phê bình, bổ sung của bạn đọc để lần xuất bản sau được đầy đủ hơn. GS.TSKH. HOÀNG TÍCH HUYỀN 9 10 PHẦN MỘT PHẢN ỨNG CÓ HẠI CỦA THUỐC VỚI NHỮNG LỨA TUỔI ĐẶC BIỆT 11 12 I. THUỐC VỚI NGƯỜI MANG THAI Nhau thai người là nhau máu - đệm: nhung mao đệm nhúng trong hồ máu. Nhung mao này được bao bọc bởi lớp hợp bào lá nuôi, lớp hợp này cùng với nhung mao đệm và nội mô các mao mạch rốn sẽ ngăn máu mẹ (chứa trong hồ máu) với máu thai (chứa trong mao mạch rốn). “Hàng rào nhau thai” gồm ba lớp trên, bề dày mỏng dần từ 25 micromét đến 2 micromét từ đầu đến cuối thời kỳ mang thai. Bề mặt trao đổi chất tăng mạnh, vì nhau có nhiều nhung mao, bề mặt hấp thu của nhau khoảng 50m2. Trên bề mặt hợp bào lá nuôi còn rất nhiều vi nhung mao, nên bề mặt hấp thu ở nhau còn rộng hơn nhiều nữa. Lưu lượng máu của tuần hoàn nhau thai (tuần hoàn bào thai + tuần hoàn mẹ) rất cao: 500ml/phút, tức là cứ mỗi phút máu trong khoảng gian nhung mao được đổi mới 3 lần. Đặc điểm về giải phẫu - sinh lý trên đây chứng tỏ thuốc vào theo máu mẹ, rồi có thể vào được thai, th ...