Phá sản doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài

Nội dung của bài viết trình bày mở thủ tục phá sản trong tư pháp quốc tế; mở thủ tục phá sản theo cơ chế thẩm quyền trực tiếp; thẩm quyền gián tiếp: việc công nhận và cho thi hành quyết định của tòa án nước ngoài mở thủ tục giải quyết phá sản doanh nghiệp; trình tự tiến hành thủ tục phá sản doanh nghiệp trong tư pháp quốc tế; luật áp dụng đối với thủ tục phá sản; phối hợp các thủ tục phá sản được mở tại nhiều nước khác nhau...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phá sản doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài98Chiều ngày 26- 05- 2005 PHÁ SẢN DOANH NGHIỆP CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI JEAN-PIERRE REMERY Tiến sĩ Luật Chánh Tòa Phúc thẩm Orléan, PhápTrước hết, chúng ta cần tìm hiểu các thuật ngữ sau:« Phá sản doanh nghiệp» là thuật ngữ vừa chỉ tình trạng một con nợ không có khảnăng thanh toán các khoản nợ đến hạn vừa chỉ thủ tục xử lý phá sản nhằm giải quyếttình trạng khó khăn đó trên cơ sở một quyết định của cơ quan hành chính hoặc củatòa án. Hiện nay, nghĩa thứ hai của thuật ngữ này không còn được sử dụng trong phápluật hiện đại đặc biệt là trong pháp luật Pháp. Thay vì sử dụng thuật ngữ phá sản,người ta thường sử dụng các thuật ngữ khác như « thủ tục giải quyết tình trạng mấtkhả năng thanh toán», « phục hồi hoặc thanh lý doanh nghiệp » hoặc « thủ tục giảiquyết nợ tập thể ». Hiện nay thuật ngữ này còn mang một ý nghĩa mới, nó chỉ mộtbiện pháp áp dụng đối với cá nhân chủ doanh nghiệp, theo đó chủ doanh nghiệp sẽkhông được phép tham gia hoạt động thương mại hoặc tham gia lãnh đạo doanhnghiệp. Tuy nhiên, tư pháp quốc tế vẫn tiếp tục sử dụng thuật ngữ phá sản bởi vìthuật ngữ này đơn giản và dễ được thừa nhận ở nước ngoài.Theo nghĩa hẹp, phá sản « có yếu tố nước ngoài » là trường hợp con nợ bị lâm vàotình trạng phá sản có tài sản ở nhiều nước. Theo nghĩa rộng, thuật ngữ « phá sản cóyếu tố nước ngoài » được sử dụng đối với những trường hợp phá sản mà có bất kỳ yếutố nước ngoài nào như: doanh nghiệp có hoạt động ở ngoài lãnh thổ quốc gia dù chohoạt động đó không có sự hỗ trợ của tài sản hoặc trường hợp chủ nợ của doanhnghiệp ở nước ngoài.Tư pháp quốc tế về phá sản rất phức tạp. Những thay đổi của ngành luật này trongthời gian vừa qua không làm cho nó đơn giản hơn.Trước hết, phức tạp bởi vì nguồn của tư pháp quốc tế về phá sản rất phức tạp. Ví dụ:trong pháp luật Pháp, nguồn của ngành luật này rất nhiều, cụ thể:ƒ Án lệ : Cho đến thời gian gần đây, án lệ, đặc biệt là án lệ của Tòa án Tư pháp tốicao (Tòa dân sự và thương mại) gần như là nguồn chủ yếu của tư pháp quốc tế về phásản doanh nghiệp. Xuất hiện nhiều ở thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, sau một thời gianvắng bóng, đến giữa những năm 1980, án lệ lấy lại vị trí của mình. Trong pháp luậtPháp, án lệ tạo thành các quy định chung của tư pháp quốc tế về phá sản.ƒ Các văn bản pháp luật trong nước: Ở Pháp, có rất ít văn bản pháp luật về vấn đềnày. Nhìn chung, nhà làm luật của Pháp ít khi đề cập đến những vấn đề có tính chấtkỹ thuật liên quan đến những xung đột pháp luật và xung đột thẩm quyền xét xử vềphá sản doanh nghiệp. Tuy nhiên, cũng có một số văn bản trong lĩnh vực này như điều52, khoản 2 Luật ngày 25 tháng 1 năm 1985 về thủ tục phục hồi và thanh lý doanhnghiệp, đã được pháp điển hóa thành điều L. 621-44 Bộ luật Thương mại20 về cáckhoản nợ bằng ngoại tệ hoặc điều 1, khoản 1 Nghị định ngày 27 tháng 12 năm 1985hướng dẫn thi hành Luật năm 1985. Nghị định này quy định cụ thể các tiêu chí xácđịnh thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa án trong nước trong việc mở thủ tục giải quyếtphá sản tại Pháp, thực tế đó cũng là thẩm quyền quốc tế của Tòa án.20 Đươc pháp điển hóa bằng Pháp lệnh số 2000-912 ngày 18 tháng 9 năm 2000.Bản dịch của Nhà Pháp luật Việt - Pháp 99ƒ Các văn bản của Liên minh Châu Âu: Nước Pháp là một thành viên của Liên minhChâu ÂuVới tư cách đó, trước hết nước Pháp chịu sự điều chỉnh của Nghị định (CE) số1346/2000 của Hội đồng Liên minh Châu Âu ngày 29 tháng 5 năm 2000 về thủ tụcgiải quyết tình trạng mất khả năng thanh toán, áp dụng từ ngày 31 tháng 5 năm 2002đối với các nước thành viên của Liên mình Châu Âu trừ Đan Mạch. Nghị định của Liênminh Châu Âu được áp dụng trực tiếp tại các nước thành viên mà không cần qua thủtục chuyển hóa vào pháp luật quốc gia. Theo phụ lục A của Nghị định, thủ tục thanh lývà phục hồi doanh nghiệp có thể được thực hiện ở Pháp. Trong trường hợp tiến hànhphục hồi doanh nghiệp tại Pháp thì phải chỉ định một người điều hành thủ tục21.Cũng với tư cách là thành viên Liên minh Châu Âu, nước Pháp nằm trong đối tượngđiều chỉnh của các Chỉ thị của Liên minh Châu Âu (Luật khung). Đối với các Chỉ thị củaLiên minh Châu Âu, nước Pháp phải tiến hành chuyển hóa vào nội luật. Trong lĩnh vựcphá sản, có nhiều văn bản quy định riêng đối với từng loại doanh nghiệp:Chỉ thị số 2001/17 (CE) ngày 19 tháng 3 năm 2001 về thủ tục phục hồi và thanh lýdoanh nghiệp bảo hiểm. Chỉ thị này được chuyển hóa vào nội luật bằng Pháp lệnh số2004-504 ngày 7 tháng 6 năm 200422 và Nghị định số 2005-8 ngày 5 tháng 1 năm200523.Chỉ thị số 2001/24 (CE) ngày 4 tháng 4 năm 2001 về thủ tục phục hồi và thanh lý cáccơ sở tín dụng. Chỉ thị này được chuyển hóa vào nội luật bằng Pháp lệnh số 2004-1127 ngày 21 tháng 10 năm 200424.Các Công ước quốc tế. Hiện nay, chưa có công ước đa phương nào trong lĩnh vực phásản doanh nghiệp, chỉ có 4 Hiệp định song phương mà nước Pháp đã ký kết trong đócó một số quy định cụ thể về phá sản. Ba trong số 4 Hiệp định đó gần như đã đượcthay thế bởi Nghị định số 1346/2000 (3 Hiệp định đó gồm: Hiệp định Pháp-Bỉ, ngày 8tháng 7 năm 1899, Hiệp định Pháp-Ý ngày 3 tháng 6 năm 1930 gồm 2 Thỏa thuậnhợp tác tư pháp có nội dung rộng hơn trong đó có vấn đề phá sản doanh nghiệp, Hiệpđịnh Pháp-Áo ngày 27 tháng 2 năm 1979 chỉ xử lý vấn đề phá sản doanh nghiệp).Hiệp định thứ 4 ngày 15 tháng 9 năm 1950 được ký kết giữa Pháp và Monaco cũng chỉxử lý vấn đề phá sản doanh nghiệp.Ngược lại, luật mẫu về tình trạng mất khả năng thanh toán có yếu tố nước ngoài doỦy ban của Liên Hợp quốc về luật thương mại quốc tế (UNCITRAL) soạn thảo và đượcthông qua ngày 30 tháng 5 năm 19 ...