Phạm Khôi

Phạm Khôi sinh năm nào không rõ, chỉ biết ông mất năm Tự Đức thứ mười hai, Kỉ Mùi (1859), sau hơn 3 chục năm làm quan, trải thờ 3 đời vua là Minh Mạng, Thiệu Trị và Tự Đức. Sách Đại Nam chính biên liệt truyện cho hay, ông người huyện Võ Giàng, tỉnh Bắc Ninh. Năm Minh Mạng thứ 10 (1829), Phạm Khôi đỗ tiến sĩ và bắt đầu ra làm quan kể từ đó. Sinh thời Phạm Khôi là người cương trực vầ sống thanh liêm, giản dị. Sử cũ ca ngợi rằng, ông trải hơn...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phạm Khôi Phạm Khôi Phạm Khôi sinh năm nào không rõ, chỉ biết ông mất năm Tự Đức thứmười hai, Kỉ Mùi (1859), sau hơn 3 chục năm làm quan, trải thờ 3 đời vua làMinh Mạng, Thiệu Trị và Tự Đức. Sách Đại Nam chính biên liệt truyện cho hay, ông người huyện VõGiàng, tỉnh Bắc Ninh. Năm Minh Mạng thứ 10 (1829), Phạm Khôi đỗ tiến sĩvà bắt đầu ra làm quan kể từ đó. Sinh thời Phạm Khôi là người cương trực vầ sống thanh liêm, giản dị.Sử cũ ca ngợi rằng, ông trải hơn 3 chục năm làm quan mà chưa từng tậuruộng hoặc xây nhà, chỉ chuyên răn bảo con giữ nếp thanh bạch. Vì cương trực, Phạm Khôi thường bị cách chức, nhưng điều ấy vẫnkhông làm ông nản. Sách trên đã chép lời ông khuyên vua Thiệu Trị nhưsau: Năm 1847, vua sai xây dựng Xương Lăng (tức lăng Thiệu Trị. Cácvua nhà Nguyễn đều lo xây lăng cho mình ngay khi đang sống), bàn địnhnên xây thêm lầu và gác cùng với thành bao bọc ở phía ngoài. Công trìnhnặng nhọc và to lớn, nhưng không ai dám nói gì cả. Phạm Khôi dâng sớ, đạilược nói rằng: - Thuở xưa, lăng tẩm cuả các bậc đế vương đều làm theo chế độ giảnlược. Không phải vì (các đế vương xưa) sợ khó nhọc, cũng chẳng phải vì sợhao tốn tiền của, mà tất cả chỉ vì muốn sao cho xứng đáng với lễ đó thôi.Đạo hiếu lấy sự hợp lễ làm quý. Những việc như đào huyệt để chôn, đắpđường dưới đất, xây thêm thành chung quanh, làm đền thờ ở mộ, dựng nhàđể bia... đều là đúng với lễ. Còn những việc như xây thành cho rộng rãi, làmlầu gác cho nguy nga, nhiều đến bao nhiêu cũng chẳng thể nói là phong lưu,ít đến bao nhiêu cũng chẳng thể nói là kiệm ước, cho nên thuở xưa, hán VănĐế dựng Bá Lăng, Đường Athái Tông xây Hiếu Lăng mà (các quan như)Trương Thích Chi và Ngu Thế Nam đều can nên kiệm ước, và hai vua ấyđều nghe theo, để tiếng thơm khen ngợi đến ngàn đời. Lại nói, Hán QuangVõ làm Nguyên lăng, xuống chiếu làm theo lối giản tiện, sau, (Hán) MinhĐế muốn tăng thêm chút ít, thế mà người đời sau am tường việc lễ còn có lờinghị luận khen chê. Xem vậy cũng đủ biết, các đế vương được coi là đạihiếu đều là kiệm ước chứ không phải xa hoa. Cúi mong nhà vua hãy theokiệm ước. Huyệt chôn và đường đất xin theo quy chế của Hiếu lăng. Điệnthờ, sân vườn, non bộ... nên theo người xưa mà châm chước. Việc xây cấtcốt sao để tỏ được cái ý bớt xa xỉ và năng cần kiệm của nhà vua đối với đờisau. Sớ ấy dâng lên, Vua dụ rằng: - Bớt xa xỉ, theo kiệm ước vẫn là mối lo nghĩ lớn của các bậc đếvương, nhưng không phải vì thế mà tiết kiệm của cải cả nước với vua là bậccha mẹ của dân. Nói rồi, (Nhà vua) giao cho đình thần bàn nghị, việc gì cần xem xétlại, cứ việc thẳng thắn tâu bày, cốt sao cho thoả đáng thì thôi, đừng thấy ývua như vậy rồi không dám nói. (Nhà vua) còn đem lời tâu của Phạm Khôicho quần thần xem xét, bàn luận đúng sai ra sao rồi cứ việc tâu lên. Dẫu nhiều lần bị cách chức nhưng trước sau Phạm Khôi vẫn giữ lòngcương trực. Phạm Khôi khảng khái can vua, ý nẩy sinh từ đức độ của mìnhvà cũng là đại đạo của muôn thuở, lời gắn chặt với điển lễ tôn kính của ngànxưa và cũng là của lòng dân đương thời, đấng vương giả dẫu chẳng vui cũngkhó mà bắt lỗi. Thật đáng phục. Phạm Khôi nói sao làm vậy. Hơn ba mươi năm làm quan mà chưatừng tậu ruộng hoặc xây nhà, việc ngỡ như bình thường này, nếu chẳng phảilà bậc thanh liêm, giàu đức độ, bản lĩnh và dũng khí, quyết không thể làmđược.