Phân tích mạng lưới xã hội: Các lý thuyết, khái niệm và phương pháp nghiên cứu

Nội dung bài viết "Phân tích mạng lưới xã hội: Các lý thuyết, khái niệm và phương pháp nghiên cứu" tìm hiểu phương pháp nghiên cứu mạng lưới xã hội cổ điển như thế nào, tìm hiểu về các tương tác xã hội,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết để nắm bắt nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân tích mạng lưới xã hội: Các lý thuyết, khái niệm và phương pháp nghiên cứu 100 Trao X· c ®æi nghiÖp vô Xã hội học, số 4(104), 2008 PH¢N TÝCH M¹NG L¦íI X· HéI: C¸C LÝ THUYÕT, KH¸I NIÖM Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU Emmanuel Pannier DÉn nhËp John A. Barnes (khoa Nh©n häc x· héi, §¹i häc Manchester) ®­îc coi lµ ng­êi ®Ò ra kh¸i niÖm “m¹ng l­íi x· héi” (MLXH) trong c¸c ngµnh khoa häc x· héi (MerklÐ 2003-04). Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh h×nh thµnh “ph©n tÝch m¹ng l­íi” chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu ngµnh khoa häc kh¸c nhau. §ã lµ x· héi häc vµ triÕt häc cña Georg Simmel (®Çu thÕ kØ XX), t©m lý häc x· héi cña Jacob L. Moreno (®Çu nh÷ng n¨m 1930), nh©n häc cÊu tróc chøc n¨ng cña Radcliffe Brown (nh÷ng n¨m 1920), nh©n häc cÊu tróc cña Claude LÐvi Strauss (nh÷ng n¨m 1940-50), ng«n ng÷ häc cña Jackobson (1963), thËm chÝ nã cßn chÞu ¶nh h­ëng cña to¸n häc, cô thÓ lµ m«n ®¹i sè tuyÕn tÝnh vµ lý thuyÕt biÓu ®å. Khi ®Ò cËp vµ lý gi¶i c¸c hiÖn t­îng x· héi, “ph©n tÝch m¹ng l­íi” chó träng c¸ch tiÕp cËn x· héi cô thÓ. Theo Simmel, ý t­ëng s©u xa cña ph©n tÝch m¹ng l­íi lµ thÊy ®­îc “kh«ng ph¶i c¸c c¸ nh©n vµ nh÷ng ®Æc tr­ng cña hä mµ chÝnh nh÷ng t­¬ng t¸c vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ nh©n míi lµ nh÷ng yÕu tè h×nh thµnh nªn ®èi t­îng nghiªn cøu c¬ b¶n cña x· héi häc” (MerklÐ 2003-2004:3). Trong khu«n khæ bµi viÕt nµy, t«i chñ yÕu bµn vÒ khÝa c¹nh lý thuyÕt vµ ph­¬ng ph¸p luËn cña ph©n tÝch m¹ng l­íi x· héi b»ng c¸ch ®Æt ra c¸c c©u hái ®Ó khu biÖt ph©n tÝch m¹ng l­íi víi c¸c ph©n tÝch vèn cã trong x· héi häc vµ nh©n häc. §©y còng lµ mét dÞp ®Ó ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh häc thuËt liªn quan ®Õn x· héi häc vµ nh©n häc trong tæng thÓ cña nã. Trong bµi viÕt nµy chóng t«i còng sÏ nãi tíi nh÷ng tranh luËn qua ®ã ph©n chia c¸c nhµ nghiªn cøu khoa häc x· héi trªn nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh nh÷ng hµnh vi vµ biÓu hiÖn x· héi, tøc lµ nh÷ng tranh luËn cæ ®iÓn gi÷a c¸ch tiÕp cËn toµn tiÕn 1 vµ chñ nghÜa c¸ nh©n ph­¬ng ph¸p luËn1; hoÆc F 0 P P F 1 P T 4 T 4 P 1 §Þnh ®Ò cæ ®iÓn cña c¸ch tiÕp cËn toµn tiÕn lµ c¸ch tiÕp cËn cã cã tÇm nèi kÕt c¸c hiÖn t­îng x· héi (Emile Durkheim). C¸c c¸ nh©n hµnh ®éng th«ng qua c¸c cÊu tróc, th«ng qua quan hÖ néi t¹i cña c¸c chuÈn mùc nhãm. (Degenne vµ Forse, 2004: 9). “ChÝnh theo c¸ch ®ã “hÖ thèng” ph¶i ®­îc miªu t¶ vµ gi¶i thÝch, vµ nã còng gãp phÇn gi¶i thÝch vµ miªu t¶ cho tÊt nh÷ng g× cã trong chÝnh hÖ thèng ®ã” (Dantier) Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn  Emmanuel Pannier 101 tranh luËn gi÷a nh÷ng ng­êi chó träng tíi cÊu tróc vµ nh÷ng ng­êi chó träng thùc tiÔn vµ ®éng lùc cña c¸c t¸c nh©n. Nh÷ng ®Þnh ®Ò chÝnh x¸c ®Þnh tÝnh chuyªn biÖt cña ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn m¹ng l­íi (®©y còng lµ néi dung chñ yÕu ®­îc ®Ò cËp trong bµi viÕt nµy) nh­ sau: §Þnh ®Ò 1: C¸c c¸ nh©n c¸ thÓ ho¸ th«ng qua c¸c mèi quan hÖ. §Þnh ®Ò 2: Thùc tiÔn thÓ hiÖn ý nghÜa trong hÖ thèng c¸c mèi quan hÖ vµ lµm cho c¸c mèi quan hÖ cã ý nghÜa. §Þnh ®Ò 3: C¸c mèi quan hÖ quyÕt ®Þnh mét phÇn thùc tiÔn vµ c¸c biÓu hiÖn x· héi. §Ó cã thÓ lµm s¸ng tá ph­¬ng ph¸p ®Æc biÖt nµy, ph­¬ng ph¸p mµ trong ®ã c¸c t­¬ng t¸c vµ c¸c mèi quan hÖ ®­îc coi lµ c¬ së cña ph©n tÝch x· héi vµ lµ ph­¬ng ph¸p b¶o vÖ h­íng tiÕp cËn trung gian (meso-sociologique) th× chóng ta cÇn ph¶i sö dông nh÷ng lý thuyÕt còng nh­ ph­¬ng ph¸p luËn nµo? Trong phÇn ®Çu cña bµi viÕt nµy chóng t«i sÏ t×m hiÓu xem c¸c nhµ nghiªn cøu ñng hé ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu m¹ng l­íi x· héi ®· sö dông c¸c tiÕp cËn x· héi cæ ®iÓn nh­ thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh c¸c c¸ nh©n th«ng qua mèi quan hÖ cña hä chø kh«ng ph¶i th«ng qua c¸c ®Æc tÝnh c¸ nh©n. PhÇn tiÕp theo, chóng ta sÏ cïng xem c¸c t­¬ng t¸c x· héi võa lµ yÕu tè x¸c ®Þnh l¹i võa ®­îc x¸c ®Þnh bëi thùc tiÔn x· héi nh­ thÕ nµo. §iÒu nµ ...