Phát minh giờ đồng đều

Trong khi việc chia thời gian thành năm đã có từ năm ngàn năm hay việc gộp những chùm ngày thành tuần đã được biết đến từ rất lâu, thì việc chia nhỏ ngày ra lại là một chuyện khác. Mãi tới thời cận đại chúng ta mới bắt đầu sống theo đơn vị giờ... Tuy con người đã biết phân chia thời gian của mình theo những chu kỳ thay đổi của ánh sáng mặt trời, họ vẫn còn phải lệ thuộc mặt trời. Để làm chủ thời giờ của mình, để kết hợp được đêm với ngày,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát minh giờ đồng đều Phát minh giờ đồng đều Trong khi việc chia thời gian thành năm đã có từ năm ngàn nămhay việc gộp những chùm ngày thành tuần đã được biết đến từ rất lâu,thì việc chia nhỏ ngày ra lại là một chuyện khác. Mãi tới thời cận đạichúng ta mới bắt đầu sống theo đơn vị giờ... Tuy con người đã biết phân chia thời gian của mình theo những chukỳ thay đổi của ánh sáng mặt trời, họ vẫn c òn phải lệ thuộc mặt trời. Để làmchủ thời giờ của mình, để kết hợp được đêm với ngày, để chia đời sống mìnhthành những mảng gọn gàng, dễ sử dụng, họ phải tìm cách xác định đượcnhững đoạn thời gian nhỏ và chính xác - không những chia thành những giờđều nhau, mà cả những phút, giây và phần của giây. Họ cần phải chế ra mộtbộ máy. Mãi tới thế kỷ 14 người châu Âu mới chế ra chiếc máy để đo thờigian. Trước đó, như chúng ta đã thấy, người ta chỉ có các đồng hồ bóng mặttrời, đồng hồ nước, đồng hồ cát và những đồng hồ tạp nham dùng nến haymùi vị. Trong khi việc chia thời gian thành năm đã có từ năm ngàn năm vàviệc gộp những chùm ngày thành tuần đã được biết đến từ rất lâu, thì việcchia nhỏ ngày ra lại là một chuyện khác. Mãi tới thời cận đại chúng ta mớibắt đầu sống theo đơn vị giờ, nói chi là đơn vị phút. Những bước đầu tiên dẫn tới việc đo thời gian bằng máy, khởi điểmcủa các đồng hồ hiện đại ở châu Âu, đã xuất phát không phải từ các ngườilàm nghề nông hay chăn nuôi gia súc, cũng không phải từ các thương giahay thợ thủ công, nhưng từ những con người sùng đạo thao thức muốn chutoàn bổn phận thờ phụng của mình một cách mau mắn và đều đặn. Các thầydòng muốn biết thời giờ ấn định để đọc kinh cầu nguyện. Tại châu Âu, cácđồng hồ cơ học được thiết kế không phải để chỉ giờ mà để nghe giờ. Đồnghồ thực sự đầu tiên là đồng hồ báo thức. Những bộ máy đồng hồ đầu tiên,tiền thân của ngành chế tạo đồng hồ, là những bộ máy được kéo bằng trọnglượng làm rung một chiếc chuông sau một khoảng thời gian đã đo sẵn. Cóhai loại đồng hồ được chế tạo cho mục đích này. Có lẽ những chiếc đầu tiênlà những đồng hồ báo thức nhỏ trong các d òng tu, hay những đồng hồ phòng- được gọi là horologia excitatoria, hay đồng hồ đánh thức - đặt trong phòngcủa custos horologi, người giữ đồng hồ. Những đồng hồ này đánh một tiếngchuông để nhắc một thầy dòng gọi các thầy khác đi cầu nguyện. Thầy giữđồng hồ sẽ ra kéo chuông lớn, thường treo trên một tháp cao để mọi ngườinghe được. Khoảng cùng thời kỳ ấy, người ta đã làm những đồng hồ tháplớn hơn để đặt trên những tháp chuông, ở đó những đồng hồ này sẽ đánhchuông lớn cách tự động. Những đồng hồ trong các nhà dòng báo các giờ kinh theo luật, lànhững giờ giấc trong ngày được luật của Giáo hội quy định để cầu nguyện.Số tiếng chuông đồng hồ thay đổi tùy theo giờ, từ bốn tiếng lúc rạng đôngtới một tiếng lúc trưa và rồi lại bốn tiếng lúc đêm về. Việc định giờ chínhxác cho các giờ kinh khá rắc rối vì còn lệ thuộc từng nơi và từng mùa, nhưngcác đồng hồ trong nhà dòng có thể điều chỉnh để thay đổi thời giờ giữa cácchuông tùy theo mùa. Các cố gắng để kết hợp các dụng cụ đo thời gian với chức năng đánhchuông đã không bao giờ thành công hoàn toàn. Một người Paris tài giỏi đãgắn một tấm lăng kính vào mặt đồng hồ mặt trời để làm một kính đốt, kínhnày vào đúng trưa sẽ tụ ánh mặt trời vào lỗ của một khẩu pháo nhỏ và tựđộng phát tiếng nổ chào mặt trời lúc chính ngọ. Người ta kể rằng đồng hồpháo xinh xắn này đã được công tước d Orléans dựng trong vườn HoàngCung năm 1786 và đã khai hỏa mở đầu cho cuộc Cách Mạng Pháp. Nhiềuthế kỷ trước, người ta đã thiết kế các đồng hồ nước phức tạp có chức năngbáo giờ bằng cách lăn các viên sỏi hay phát tiếng còi. Có thể một số dụng cụloại này đã được thử trong các tu viện. Nhưng các nhu cầu cơ học mới đòi hỏi một đồng hồ đúng nghĩa, đồnghồ chạy bằng máy. Những đồng hồ chạy bằng máy đầu tiên đã xuất hiện vàothời mà những thời gian của đời sống và chuyển động bị chi phối hoàn toànbởi ánh sáng mặt trời, khi ấy người ta chưa biết đến ánh sáng nhân tạo làmlẫn lộn ngày và đêm. Các đồng hồ chuông thời trung cổ không đánh chuôngvào các giờ tối. Sau khi đánh 4 tiếng báo giờ kinh tối, đồng hồ sẽ im khôngđánh chuông nữa cho tới giờ kinh sáng vào lúc mặt trời mọc sáng hôm sau.Nhưng dần dà do hậu quả không dự kiến trước của việc chế tạo đồng hồ máyvà do sự bắt buộc của máy móc, những đồng hồ này phải kết hợp cả nhữnggiờ tối với những giờ sáng và chia chúng thành 24 giờ đều nhau mỗi ngày.Như thế, các đồng hồ bắt nguồn từ các nhà dòng với mục đích đặc biệt làđánh chuông báo giờ lại chính là khởi điểm dẫn tới một lối suy nghĩ mới vềthời gian. Đồng hồ mặt trời, đồng hồ nước và đồng hồ cát, tất cả đều đượcthiết kế chủ yếu để chỉ giờ, nhờ bóng mặt trời đi qua một mặt đồng hồ,nước chảy trong một cái chén, hay cát chảy trong một bình thủy tinh. Nhưng đồng hồ máy khởi thủy của các thầy dòng đ ...