Phát triển chuỗi giá trị dừa Bến Tre trong bối cảnh biến đổi khí hậu

Bài viết này nhằm mục đích phân tích và đánh giá tính dễ bị tổn thương của chuỗi giá trị các sản phẩm dừa Bến Tre, kết hợp với việc tương quan các mô hình phát triển chuỗi giá trị dừa thích ứng thông minh với biến đổi khí hậu, qua đề xuất một số giải pháp ứng phó phù hợp và phát triển chuỗi giá trị dừa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát triển chuỗi giá trị dừa Bến Tre trong bối cảnh biến đổi khí hậu PHÁT TRIỂN CHUỖI GIÁ TRỊ DỪA BẾN TRE TRONG BỐI CẢNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU Trần Đại Nghĩa(1), Nguyễn Thị Nhạn(1) và Lê Huy Huấn(2) (1) Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp nông thôn (2) Trường Đại học Kinh tế Quốc dân TÓM TẮT Cây ừa ng vai tr quan trọng trong phát tri n kinh tế-xã hội của tỉnh Bến Tr Tuy nhiên, iến i khí hậu ã và ang tác ộng trực tiếp, mạnh mẽ ến chuỗi giá trị ừa của tỉnh Bài viết này nhằm mục ích phân tích và ánh giá tính ễ ị t n thương của chuỗi giá trị các sản phẩm ừa Bến Tr , kết hợp v i việc t ng quan các mô hình phát tri n chuỗi giá trị ừa thích ứng thông minh v i iến i khí hậu, qua ề xuất một số giải pháp ứng ph phù hợp và phát tri n chuỗi giá trị ừa Một số phương pháp ược sử ụng cho nghiên cứu là thu thập, t ng hợp, phân tích ữ liệu và tham vấn chuyên gia Kết quả cho thấy, cây ừa là cây c khả năng thích ứng v i iến i khí hậu tốt Tuy nhiên, trong số các tác nhân tham gia vào các chuỗi giá trị ừa, người nông ân v n là ối tượng ễ ị t n thương nhất Bài viết c ng ề xuất một số giải pháp và kiến nghị, nhằm nâng cao chuỗi giá trị, thích ứng thông minh v i iến i khí hậu của ngành ừa tỉnh Bến Tr Từ khóa: Biến đổi khí hậu, Bến Tre, chuỗi gi trị, dừa. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Bến Tre là tỉnh thuộc vùng Đồng ằng sông Cửu Long, có diện tích tự nhiên là 2.360 km2, đƣợc hợp thành ởi cù lao An Hóa, cù lao Bảo, cù lao Minh và do phù sa của 4 nh nh sông Cửu Long ồi tụ thành. Bến Tre c ch TP. Hồ Chí Minh 86 km, c ch thành phố Cần Thơ 120 km, phía Bắc gi p tỉnh Tiền Giang, phía Tây và phía Nam gi p tỉnh Vĩnh Long và tỉnh Trà Vinh, phía Đông gi p Biển Đông. Trong những năm qua, tỉnh Bến Tre có sự ph t triển kinh tế rất đ ng kể, không chỉ tạo ra diện mạo mới cho thành phố Bến Tre, mà cả c c vùng nông thôn. Có đƣợc thành tựu đó là do có sự đóng góp rất lớn của ngành nông nghiệp, trong đó nổi ật là cây dừa. Bến Tre là địa phƣơng đầu tiên trong cả nƣớc có quy hoạch ph t triển dừa và thực hiện Chƣơng trình Ph t triển ngành dừa. Đến nay, kim ngạch xuất khẩu dừa năm 2019 khoảng 215,34 triệu USD, gi trị c c sản phẩm chế iến từ dừa chiếm 20% gi trị sản xuất công nghiệp, 22,4% gi trị xuất khẩu của tỉnh (Cục Thống kê tỉnh Bến Tre, 2020). Ph t triển chuỗi gi trị dừa đƣợc x c định là một trong hai chuỗi gi trị giữ vai trò đột ph , là mũi nhọn kinh tế của tỉnh. Tuy vậy, trong ối cảnh Bến Tre đang chịu t c động mạnh của iến đổi khí hậu (BĐKH) và nƣớc iển dâng, việc tìm ra c c giải ph p cho việc thích ứng với BĐKH, đồng thời nâng cao chuỗi gi trị ngành dừa Bến Tre là nhiệm vụ rất quan trọng. 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U Thông tin thứ cấp đƣợc thu thập từ c c chuyến điều tra thực địa, Hội thảo tham vấn tại Bến Tre th ng 11/2019, từ số liệu thống kê của Cục Thống kê tỉnh Bến Tre, c c tài liệu nghiên cứu quốc tế của c c c nhân, tổ chức liên quan đến ph t triển chuỗi gi trị nông nghiệp, c c o c o về c c mô hình chuỗi có khả năng chống chịu và thích ứng thông minh với BĐKH. Phƣơng ph p phân tích, đ nh gi , tham vấn ý kiến chuyên gia đƣợc sử dụng, nhằm tổng hợp, ổ sung và đƣa ra c c nhận định, đ nh gi về tính dễ ị tổn thƣơng của chuỗi gi trị dừa Bến Tre, 200 | Hội thảo CRES 2020: Môi trường và phát triển bền vững cũng nhƣ đề xuất c c giải ph p, để nâng cao tính chống chịu và khả năng thích ứng trong toàn chuỗi gi trị c c sản phẩm dừa. 3. T QUẢ NGHIÊN C U VÀ THẢO LUẬN 3.1. Bi n đổi khí hậu và phát triển nông nghiệp tỉnh B n Tre 3.1.1. Điều kiện tự nhiên và điều kiện kinh tế-xã hội của tỉnh Bến Tre Với đặc trƣng nằm trong vùng hạ lƣu của sông Mê Kông, kinh tế của Bến Tre có nhiều điều kiện thuận lợi, có sự chuyển iến tốt trong những năm qua. Năm 2019, tốc độ tăng trƣởng kinh tế chung (GRDP) tăng 7,39% so với năm 2018, trong đó, lĩnh vực nông-lâm-thủy sản chiếm 32,3%, công nghiệp-xây dựng chiếm 18,83% và dịch vụ chiếm 45,82%. Hoạt động sản xuất nông nghiệp chính của Bến Tre là trồng dừa, cây ăn quả, rau màu, lúa và chăn nuôi ò thịt, lợn và gia cầm. Qu trình chuyển đổi từ đất trồng lúa kém hiệu quả sang cây trồng cạn kh c đạt đƣợc những kết quả an đầu, với 51.787 ha (giảm 5,84% so với năm 2018), với năng suất và sản lƣợng lúa không đổi. Dừa là cây trồng chủ lực của tỉnh, diện tích dừa đạt 72.764 ha năm 2019 (tăng 0,19% so với năm 2018), với sản lƣợng tăng 8,03% so với năm 2018, đạt 615,47 triệu tr i. Ngoài ra, cây ăn quả kh c cũng là định hƣớng ph t triển, với 27.978 ha năm 2019 và có xu hƣớng tăng dần qua c c năm. Hoạt động chăn nuôi gia cầm, ò thịt ph t triển kh tốt, đàn ò sữa tăng nhanh, chăn nuôi lợn những năm qua có nhiều chuyển iến tích cực (Cục Thống kê tỉnh Bến Tre, 2020). 3.1.2. Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến phát triển kinh tế-xã hội nói chung và nông nghiệp tỉnh Bến Tre nói riêng Bến Tre là địa phƣơng chịu ảnh hƣởng nặng nề, trực tiếp của BĐKH. Năm 2016, hiệ ...