Phát triển mô hình hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới ở đồng bằng sông Cửu Long hiện nay

Hoàn thiện, nhân rộng mô hình Hợp tác xã nông nghiệp (HTX.NN) kiểu mới đang là nhiệm vụ trong tâm, cấp bách trong phát triển nông nghiệp, nông thôn ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) hiện nay. Từ cơ sở lý luận về HTX.NN kiểu mới, tác giả bài viết phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp nhằm phát triển mô hình HTX.NN kiểu mới ở ĐBSCL, kỳ vọng bài viết sẽ là nguồn tham khảo hữu ích cho các cấp quản lý, quý học giả, nhà khoa học quan tâm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát triển mô hình hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới ở đồng bằng sông Cửu Long hiện nayPHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG KỶ YẾU HỘI THẢO TỪ THỰC TIỄN ĐẾN CHÍNH SÁCHPHÁT TRIỂN MÔ HÌNH HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP KIỂU MỚI Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG HIỆN NAY ThS.NCS Nguyễn Quang Trung  TÓM TẮT Hoàn thiện, nhân rộng mô hình Hợp tác xã nông nghiệp (HTX.NN) kiểumới đang là nhiệm vụ trong tâm, cấp bách trong phát triển nông nghiệp, nôngthôn ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) hiện nay. Từ cơ sở lý luận vềHTX.NN kiểu mới, tác giả bài viết phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất cácgiải pháp nhằm phát triển mô hình HTX.NN kiểu mới ở ĐBSCL, kỳ vọng bàiviết sẽ là nguồn tham khảo hữu ích cho các cấp quản lý, quý học giả, nhà khoahọc quan tâm. Từ khóa: hợp tác xã kiểu mới, nông nghiệp, Đồng bằng sông Cửu Long Đ ịnh vị vị trí và vai trò của mô hình HTX.NN kiểu mới, Nguyễn Thiện Nhân (2015) cho rằng “với việc thực hiện Luật HTX (2012) và các kết quả đáng ghi nhận từ tấm gương HTX kiểu mới ở nhiều địa phương cho thấy, nếu chúng ta đẩy mạnh việchình thành và triển khai các HTX kiểu mới thì đây là yếu tố rất quan trọng, làkhâu đột phá để cơ cấu lại nông nghiệp, nâng cao sức cạnh tranh của nôngnghiệp”. Vương Đình Huệ (2017) khẳng định “chưa khi nào HTX kiểu mớiđược nhìn nhận, coi trọng và phát triển thuận lợi như hiện nay để khoả lấpkhoảng trống nguồn cung sản phẩm, dịch vụ cho doanh nghiệp và liên kết sứcmạnh của sản xuất cá thể, hộ gia đình”. Quan điểm phát triển đã rõ, tuy nhiênđể HTX.NN kiểu mới thực sự tạo được bứt phá cho ĐBSCL thì vẫn rất cầnthêm nhiều giải pháp hữu hiệu. 1. Tổng quan lý luận về mô hình HTX.NN kiểu mới 1.1. Quan điểm Marx – Lenin và Tư tưởng Hồ Chí Minh về HTX.NN Các nhà kinh điển của Chủ nghĩa Marx - Lenin đã có những phát kiếnđúng đắn về HTX.NN, Marx (1847) nhận định “người ta không thể sản xuấtđược nếu không kết hợp với nhau theo một cách nào đó...”. Engels (1894) nhậnthức “phải làm cho nông dân hiểu rằng chúng ta chỉ có thể cứu vãn và bảo tồnđược tài sản của họ bằng cách biến tài sản đó thành tài sản HTX và thànhnhững doanh nghiệp HTX”. Kế tục Marx và Engels, Lenin (1923) khẳng định Giảng viên Trường Đại học Văn Hiến 205“nếu chúng ta tổ chức được toàn thể nông dân vào HTX, tức là chúng ta đứngvững được hai chân trên miếng đất xã hội chủ nghĩa”. Tiếp thu, vận dụng sáng tạo Chủ nghĩa Marx – Lenin, Chủ tịch Hồ ChíMinh (1946) cho rằng ở nước ta công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội phải bắtđầu từ nông dân và lấy nông nghiệp làm khâu đột phá, “Việt Nam là một nướcsống về nông nghiệp. Nền kinh tế của ta lấy canh nông làm gốc. Trong côngcuộc xây dựng nước nhà, Chính phủ trông mong vào nông dân, trông cậy vàonông nghiệp phần lớn. Nông dân ta giàu thì nước ta giàu. Nông nghiệp ta thịnhthì nước ta thịnh. Nông dân muốn giàu, nông nghiệp muốn thịnh thì cần cóHTX”. Hồ Chí Minh (1958) chỉ rõ “phải đoàn kết, phải làm cho mọi người tựnguyện tham gia, phải bàn bạc dân chủ và phải tính toán cho công bằng, hợplý”, đồng thời Hồ Chí Minh (1961) cũng nghiêm khắc chỉ ra những nguyênnhân dẫn đến yếu kém của HTX “vì ban quản trị đã phạm những khuyết điểmsau đây: (1) cán bộ không dân chủ, không đưa công việc bàn bạc với xã viên,mà cứ dùng cách quan liêu, mệnh lệnh, gò ép, (2) phân phối không công bằng...tài chính đã gần một năm chưa thanh toán. Xã viên nghi ngờ ban quản trị thamô; (3) lãnh đạo không chặt chẽ; (4) không làm đúng chính sách của Đảng vàChính phủ; (5) không đi đúng đường lối quần chúng – đối với những xã viênthật thà nêu ý kiến hoặc phê bình, cán bộ không chịu lắng nghe, không chịu sửachữa, mà còn dùng cách chụp mũ, đàn áp...”. 1.2. Quan điểm của Đảng về HTX.NN Nhận thức luận về HTX.NN của Đảng không ngừng hoàn thiện qua từngthời kỳ Cách mạng. Khởi phát của HTX.NN ở nước ta được tính từ Hội nghịBan Chấp hành (BCH) Trung ương 8 (khóa II) tháng 8/1955 xác định chủtrương xây dựng thí điểm một số HTX.NN. Về sau: ngày 13/01/1981, Ban Bíthư Trung ương Đảng (khóa V) ra Chỉ thị số 100/CT-TW về khoán sản phẩmđến nhóm lao động và người lao động trong HTX.NN, Nghị quyết 10/NQ/TWcủa Bộ Chính trị (khoá VI) ngày 05/04/1988 ghi nhận “HTX, tập đoàn sản xuấtlà tổ chức kinh tế tự nguyện của nông dân, được lập ra dưới sự lãnh đạo củaĐảng, sự hướng dẫn giúp đỡ của Nhà nước, hoạt động theo nguyên tắc tự quảnlý, tự chịu trách nhiệm về hiệu quả sản xuất kinh doanh; có tư cách pháp nhân,bình đẳng trước pháp luật với các đơn vị kinh tế khác; có trách nhiệm phát huytính ưu việt của quan hệ sản xuất XHCN”. Hội nghị BCH Trung ương 5 (khoá VII) tháng 06/1993 tiếp tục đổi mớiHTX, phát huy vai trò tự chủ của kinh tế hộ xã viên, thực hiện đúng nguyên tắc“tự nguyện, dân chủ, cùng có lợi”. Hội nghị BCH Trung ương 5 (khoá IX) tháng5/2002 Đảng ta đã đưa ra hệ thống các quan điểm phát triển kinh tế tập thểtrong tình hình mới, đến Hội nghị BCH Trung ương 6 (khóa X) với Nghị quyếtsố 21-NQ/TƯ ngày 30/01/2008 thì đặt vấn đề “tiếp tục đổi mới, phát triển HTXvà tổ hợp tác theo cơ chế thị trường, phù hợp với các nguyên tắc: tự nguyện,dân chủ, bình đẳng, cùng có lợi và phát triển cộng đồng”. Báo cáo chính trị của BCH Trung ương Đảng khóa XI tại Đại hội đạibiểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng tháng 01/2016 chỉ rõ “tiếp tục đổi mới nộidung và phương thức hoạt động của kinh tế HTX; đẩy mạnh liên kết và hợp tác 206 PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG KỶ YẾU HỘI THẢO ...