Phát triển năng lực dạy học theo hướng trải nghiệm cho giáo viên tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

Để có thể dạy học theo hướng trải nghiệm, giáo viên cần nắm được nội dung cũng như cách thức tổ chức dạy học. Bài báo này đề cập đến một số biện pháp phát triển năng lực dạy học theo hướng trải nghiệm cho giáo viên tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục nhằm phục vụ cho công tác giảng dạy một cách hiệu quả.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát triển năng lực dạy học theo hướng trải nghiệm cho giáo viên tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dụcT. T. K. Cúc, N. P. L. Quyên / Phát triển năng lực dạy học theo hướng trải nghiệm cho giáo viên tiểu học…PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆMCHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤCTrần Thị Kim Cúc, Nguyễn Phan Lâm QuyênTrường Đại học Sư phạm, Đại học Đà NẵngNgày nhận bài 23/10/2017, ngày nhận đăng 05/12/2017Tóm tắt: Dạy học theo hướng trải nghiệm là một hướng dạy học giúp học sinh tựchiếm lĩnh kiến thức để hình thành năng lực cho bản thân. Đây là một hướng dạy họcmà giáo viên sẽ tổ chức các hoạt động cho học sinh quan sát, chủ động suy nghĩ, thamgia vào nội dung học tập một cách tích cực để tìm ra những tri thức mới, giải phápmới, dựa trên kiến thức và vốn hiểu biết của các em. Để có thể dạy học theo hướng trảinghiệm, giáo viên cần nắm được nội dung cũng như cách thức tổ chức dạy học. Bàibáo này đề cập đến một số biện pháp phát triển năng lực dạy học theo hướng trảinghiệm cho giáo viên tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục nhằm phục vụ chocông tác giảng dạy một cách hiệu quả.1. Đặt vấn đềNghị quyết số 29-NQ/TW của BanChấp hành T.Ư Đảng khóa XI khẳng địnhviệc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dụcđào tạo. Việc tổ chức các hoạt động dạyhọc và giáo dục theo hướng tăng cườngsự trải nghiệm nhằm phát huy tính sángtạo cho học sinh (HS), tạo ra các môitrường khác nhau để HS được trải nghiệmnhiều nhất. Hiện nay, trong dạy học, việcphát triển năng lực của người học đượcchú trọng cả về con người cá nhân và conngười xã hội. Việc giáo dục theo hướngtrải nghiệm sẽ giúp HS tư duy sáng tạo,biến những ý tưởng của mình thành hiệnthực.Thực hiện mục tiêu của đổi mới giáodục, trong quá trình dạy học, giáo viên(GV) cần hướng dẫn, tổ chức hoạt độnghọc sao cho HS không chỉ được học kiếnthức trong sách vở mà còn phải biết vậndụng sáng tạo những kiến thức ấy vàocuộc sống, biết linh hoạt giải quyết tìnhhuống… Những năm gần đây, giáo dục ởnước ta đã triển khai nhiều mô hình và kĩthuật dạy học tích cực, trong đó có nộidung tổ chức giáo dục theo hướng trảinghiệm. Để nắm bắt kịp thời, hướng tớithực hiện nhiệm vụ đổi mới giáo dục, việctìm hiểu nội dung hoạt động trải nghiệmvà phát triển triển năng lực dạy học choGV tiểu học đáp ứng với yêu cầu đổi mớigiáo dục là việc làm cần thiết.2. Nội dung2.1. Khái quát về năng lực và nănglực dạy họcTheo Đại từ điển Tiếng Việt, năng lựcđược hiểu theo hai nét nghĩa:- Chỉ một khả năng, điều kiện tựnhiên có sẵn để thực hiện một hoạt độngnào đó.- Là phẩm chất tâm sinh lí tạo chocon người có khả năng để hoàn thành mộthoạt động nào đó có chất lượng cao [7].Theo tài liệu Khoa sư phạm tích hợphay làm thế nào để phát triển các nănglực ở nhà trường, năng lực là sự tích hợpcác kĩ năng tác động một cách tự nhiênlên các nội dung trong một loại tìnhhuống cho trước để giải quyết những vấnđề do những tình huống đặt ra [5].Theo tác giả Đỗ Hương Trà, năng lựclà khả năng huy động tổng hợp các kiến.Email: kimcuc2003@yahoo.com (T. T. K. Cúc)20Trường Đại học Vinhthức, kĩ năng và các thuộc tính tâm lí cánhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí…để thực hiện thành công một loại côngviệc trong một bối cảnh nhất định [6].Từ những quan niệm trên, có thể hiểunăng lực là khả năng kết hợp linh hoạtkiến thức, kĩ năng với thái độ… của mộtcá nhân để giải quyết một tình huống cóthực trong cuộc sống.Hình 1. Cấu trúc năng lực dạy họcVới mỗi người GV nói chung và GVtiểu học nói riêng, để thực hiện tốt vai tròvà nhiệm vụ của mình, những yêu cầu vềphẩm chất và năng lực là tất yếu. Trongcác năng lực thì năng lực dạy học là nănglực cốt lõi. Năng lực dạy học của mỗingười GV chính là sự kết hợp linh hoạtkiến thức của môn học với kĩ năng thựchành cũng như hứng thú của người dạy đểthực hiện mục tiêu dạy học hiệu quả.2.2. Một số vấn đề cơ bản về dạy họctheo hướng trải nghiệmTheo Đại từ điển Tiếng Việt:+ Trải có nét nghĩa là đã từng biết,từng sống qua hoàn cảnh nào đó trongcuộc đời.+ Nghiệm tức là xác nhận điều nào đóthông qua xem xét thực tế [7].Theo Từ điển Anh - Việt, trải nghiệmhay kinh nghiệm (experience) là triTạp chí khoa học, Tập 46, Số 3B (2017), tr. 20-28thức hay sự thông thạo về một sự kiện haymột chủ đề có được thông qua tham giasự can dự hay tiếp xúc trực tiếp [4].Xét dưới góc độ sư phạm, một số nhànghiên cứu sư phạm xét thuật ngữ trảinghiệm qua khái niệm thực hành(practice), nghĩa là xem xét nó trong việctiến hành đào tạo và kết quả của nó. Họctập theo hướng trải nghiệm là một cáchhọc thông qua làm, với quan niệm việchọc là quá trình tạo ra tri thức mới trên cơsở trải nghiệm thực tế, dựa trên nhữngđánh giá, phân tích trên những kinhnghiệm, kiến thức sẵn có [8]. Học thuyếtnày gắn liền với các tác giả như: DavidKolb, John Dewey, Jean Piaget, LevVygotsky...Như vậy, dạy học theo hướng trảinghiệm là quá trình trong đó người dạykhuyến khích, tạo điều kiện cho ngườihọc trải nghiệm, hoạt động thực tế, từ đóngười học rút ra được tri thức mới trên cơsở trải nghiệm và kinh nghiệm, kiến thứcsẵn có. Người dạy đóng vai trò là ngườihỗ trợ, hướng dẫn khi cần thiết để đi tớimục đích giáo dục cuối cùng. Đây chínhlà hình thức dạy học của cá nhân HS cósự kết hợp giữa nội dung học trong nhàtrường và thực tiễn cuộc sống. Thông quaviệc thực hiện nội dung, GV điều khiểnHS giải quyết vấn đề để tìm ra cái mới,tích lũy kiến thức và dần chuyển hóathành năng lực của mình.2.3. Một số biện pháp phát triểnnăng lực dạy học theo hướng trảinghiệm cho giáo viên tiểu học đáp ứngyêu cầu đổi mới giáo dục2.3.1. Cơ sở đề xuất biện phápa. Dựa theo Chuẩn nghề nghiệp củagiáo viên tiểu họcTheo điều 7 của quy định về Chuẩnnghề nghiệp GV tiểu học, những yêu cầuthuộc lĩnh vực kĩ năng sư phạm cần có là:21T. T. K. Cúc, N. P. L. Quyên / Phát triển năng lực dạy học theo hướng trải nghiệm cho giáo viên tiểu học…lập được kế hoạch dạy họ ...