Phát triển năng lực thực hành hóa học của học sinh trong dạy học chương 9 - chương trình hóa học 11

Trong các năng lực chuyên biệt thì năng lực thực hành hóa học có vai trò đặc biệt quan trọng vì đặc thù của môn Hóa học là khoa học thực nghiệm. Phát triển năng lực thực hành hóa học của học sinh phổ thông trong dạy học chương 9 - chương trình hóa học 11 là một vấn đề cấp thiết để nâng cao chất lượng giáo dục Việt Nam hiện nay, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông theo định hướng phát triển năng lực học sinh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát triển năng lực thực hành hóa học của học sinh trong dạy học chương 9 - chương trình hóa học 11Lê Huy Hoàng và ĐtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ191(15): 211 - 216PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC THỰC HÀNH HÓA HỌC CỦA HỌC SINH TRONGDẠY HỌC CHƯƠNG 9 - CHƯƠNG TRÌNH HÓA HỌC 11Lê Huy Hoàng1*, Đỗ Thị Uyên1,Trịnh Thị Hương Giang , Vũ Thị Vân Anh2, Nguyễn Thị Hải Yến311Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên,2Trường Cao đẳng Sư phạm Thái Nguyên,3Trường Trung học phổ thông Đại Từ - Thái NguyênTÓM TẮTHội nghị Trung ương 8 khóa XI năm 2013 đã xác định “Đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục vàĐào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa - hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường địnhhướng Xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, đồng thời “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủyếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học”. Trong thời đại4.0 ngày nay thì vấn đề phát triển năng lực của học sinh là vấn đề thời sự cấp bách. Năng lực củahọc sinh cần phát triển gồm các năng lực chung và năng lực chuyên biệt. Trong các năng lựcchuyên biệt thì năng lực thực hành hóa học có vai trò đặc biệt quan trọng vì đặc thù của môn Hóahọc là khoa học thực nghiệm. Phát triển năng lực thực hành hóa học của học sinh phổ thông trongdạy học chương 9 - chương trình hóa học 11 là một vấn đề cấp thiết để nâng cao chất lượng giáodục Việt Nam hiện nay, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông theo địnhhướng phát triển năng lực học sinh.Từ khoá: Phát triển năng lực, thực hành hóa học, học sinh phổ thông, chương 9, hóa học lớp 11MỞ ĐẦU*Năng lực học tập của học sinh phổ thôngNăng lực của học sinh có thể được hiểu là:“khả năng làm chủ những hệ thống, kiếnthức, kỹ năng, thái độ, … phù hợp với lứa tuổivà kết nối chúng một cách hợp lí vào thựchiện thành công nhiệm vụ học tập, giải quyếthiệu quả những vấn đề đặt ra cho học sinhtrong cuộc sống” [2].Năng lực (NL) của học sinh phổ thông (HSPT) cần được phát triển bao gồm cả NLchung và NL riêng. Trong các NL riêng thìNL thực hành hóa học (THHH) là một trongnhững NL quan trọng nhất đối với quá trìnhnhận thức và cần được phát triển trong suốtquá trình học tập môn Hóa học của HS PT vìHóa học là môn khoa học thực nghiệm.NL THHH là khả năng thực hiện thí nghiệm(TN) hóa học thành công, an toàn và vậndụng kiến thức để giải thích một cách khoahọc các hiện tượng quan sát được để rút ra kếtluận. NL THHH gồm NL tiến hành TN; NLquan sát, mô tả, giải thích hiện tượng TN vàNL xử lí thông tin liên quan đến TN [3].*Email: lehuyhoang@dhsptn.edu.vnNL THHH đã được một số nước trên thế giớinghiên cứu từ rất sớm [1]. Ở Việt Nam cáccông trình nghiên cứu phát triển NL THHHcòn rất ít, các nghiên cứu đều cho rằng đây làmột trong những nhân tố quan trọng nhất cầnrèn luyện để nâng cao chất lượng dạy học hóahọc. Cho đến nay, chưa có công trình nàonghiên cứu một cách hệ thống về các biệnpháp cụ thể để phát triển NL THHH cho HSPT trong dạy học chương 9 - chương trìnhhóa học 11.Phát triển NL THHH cho HS PT trong dạyhọc chương 9 chương trình hóa học lớp 11NL THHH là một trong những NL quan trọngnhất và cần được hình thành, phát triển từ khiHS bắt đầu làm quen với môn Hóa học [4].Chương 9 sách giáo khoa hóa học 11 có vị trí,vai trò đặc biệt quan trọng trong nội dung hóahọc Hữu cơ ở trường PT. Nội dung thực hànhcủa chương đề cập đến những TN chứngminh tính chất của anđehit, xeton và axitcacboxylic là nền tảng giúp HS học tốt cácnội dung về este - lipit, cacbohiđrat vàpolime trong chương trình lớp 12.Các biểu hiện NL THHH của HS PT trongchương này được xác định theo mức độ nhưsau [1].211Lê Huy Hoàng và ĐtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ191(15): 211 - 216Bảng 1. Bảng chỉ báo các mức độ phát triển của NL THHHNăng lựcNLtiếnhành TN,sửdụngTNantoàn.A (đã hoàn thiện)Nêu và thực hiện đúngnội quy, an toàn phòngTN.Nhận dạng và lựa chọnđúng hóa chất để làm TN.Trình bày được tác dụngvà cấu tạo của các dụngcụ và hóa chất cần thiết.Tự tiến hành một số TNđơn giản.Thực hiện được một sốTN phức tạp dưới sự hỗtrợ của giáo viên.NL quansát, mô tả,giải thíchhiện tượngTNNL xử líthông tinliên quanđến TNThực hiện TN chính xác,khẩn trương.Quan sát, nhận ra cáchiện tượng TN.Mô tả chính xác, ngắngọn các hiện tượng TN.Giải thích một cách khoahọc các hiện tượng TN đãxảy ra.Viết được phương trìnhhóa học và rút ra nhữngkết luận cần thiết.Đề xuất và thực hiệnthành công các TN thaythế.Sử dụng thông tin TNtheo phương pháp nghiêncứu, nêu và giải quyếtvấn đề, kiểm chứng.Xử lí, chọn lọc, xác địnhphạm vi kiến thức cần tìmkiếm.Phân tích, đánh giá thôngtin từ TN.Định hướng nhiệm vụ,thông tin cần khai tháccủa TN.Các mức độ phát triểnB (đang phát triển)Nêu được một phần nội quy, thựchiện được một số quy tắc an toàn đơngiản nhất trong phòng TN.Nhận dạng được TN nhưng khônglựa chọn đúng hết các hóa chất đểlàm TN.Trình bày được cấu tạo của các dụng ...