Phong trào phát triển kinh tế xóa đói giảm nghèo của nông dân - Bế Quỳnh Nga

Nội dung bài viết "Phong trào phát triển kinh tế xóa đói giảm nghèo của nông dân" trình bày về biến đổi xã hội và một số vấn đề xã hội nông thôn, các hoạt động phát triển kinh tế và xóa đói giảm nghèo ở nông thôn, các tác nhân của phong trào phát triển kinh tế và xóa đói giảm nghèo ở nông thôn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phong trào phát triển kinh tế xóa đói giảm nghèo của nông dân - Bế Quỳnh Nga42 X· héi häc sè 3 (83), 2003Phong trµo ph¸t triÓn kinh tÕxãa ®ãi gi¶m nghÌo cña n«ng d©n1 BÕ Quúnh Nga 1. BiÕn ®æi x· héi vµ mét sè vÊn ®Ò x· héi n«ng th«n 1.1. Ph©n tÇng x· héi Sau ®æi míi, c¬ cÊu giai cÊp x· héi ®· biÕn ®æi g¾n víi sù ph©n tÇng x· héi.Sù ph©n tÇng x· héi ®· tån t¹i tr−íc thêi kú ®æi míi nh−ng ch−a râ nÐt. B−íc chuyÓntõ nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang kinh tÕ thÞ tr−êng ®· lµm cho qu¸ tr×nh ph©ntÇng x· héi diÔn ra nhanh chãng vµ s©u s¾c h¬n. Ph©n tÇng x· héi diÔn ra trªn quym« toµn quèc gia, ë mäi lÜnh vùc, mäi ®Þa bµn nh− n«ng th«n, ®« thÞ. Qu¸ tr×nh ph©ntÇng x· héi theo møc sèng hay ph©n hãa giÇu nghÌo ®ang diÔn ra vµ ngµy cµng s©us¾c h¬n ë ViÖt Nam. So s¸nh kho¶ng c¸ch møc thu nhËp cña hé giµu ®èi víi hé nghÌo qua c¸c n¨mlµ nh− sau: n¨m 1990 c¸ch nhau 7,75 lÇn; n¨m 1991 c¸ch nhau 10,10 lÇn; n¨m 1992c¸ch nhau 8,20 lÇn (cuèi n¨m 1991 vµ ®Çu n¨m 1992 mét sè vïng bÞ mÊt mïa)(NguyÔn V¨n Tiªm 1993). Ph©n tÇng x· héi theo møc sèng ë ViÖt Nam hiÖn nay cho thÊy møc chªnhlÖch giÇu nghÌo ngµy cµng lín, chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a nhãm 20% giµu nhÊt vµ20% nghÌo nhÊt n¨m 1993-1995 lµ 6,9 lÇn; n¨m 1996 lµ 7,3 lÇn vµ n¨m 1998 lµ 11,26lÇn. Sù chªnh lÖch møc sèng gi÷a ®« thÞ vµ n«ng th«n lµ lín h¬n rÊt nhiÒu so víi sùchªnh lÖch nµy trong mçi khu vùc . 1.2. NghÌo ®ãi ë n«ng th«n Còng nh− nhiÒu n−íc ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi, nghÌo ®ãi ë n«ng th«nViÖt Nam lµ mét hiÖn t−îng phæ biÕn. Theo con sè gÇn ®©y nhÊt th× 76% d©n sè ViÖtNam hiÖn nay sèng ë n«ng th«n vµ trong ®ã gÇn 70% d©n sè sèng chñ yÕu nhê n«ngnghiÖp. Sù chªnh lÖch møc sèng gi÷a n«ng th«n vµ ®« thÞ ®−îc thÓ hiÖn qua nh÷ng sèliÖu sau: Trong sè 20% d©n sè nghÌo nhÊt th× cã ®Õn gÇn 90% lµ sèng ë n«ng th«n, cßngÇn hai phÇn ba trong nhãm 20% giÇu nhÊt lµ ë ®« thÞ. Møc sèng cña c¸c hé thµnh1 Bµi viÕt nµy lµ sù tãm l−îc nghiªn cøu vÒ phong trµo ph¸t triÓn kinh tÕ xãa ®ãi gi¶m nghÌo ë n«ng th«n. Ngoµi viÖc södông c¸c tµi liÖu s¸ch, b¸o, t¹p chÝ ®Ò cËp ®Õn ®Ò tµi, nghiªn cøu cßn dùa trªn nh÷ng tµi liÖu ®iÒn d· t¹i x· Thuþ Liªn,huyÖn Th¸i Thuþ, tØnh Th¸i B×nh do nhãm nghiªn cøu tiÕn hµnh vµo th¸ng 11 n¨m 2002. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn BÕ Quúnh Nga 43thÞ tÝnh b×nh qu©n theo chi tiªu ®Çu ng−êi cao h¬n 60% so víi c¸c hé n«ng th«n. §ãinghÌo ë c¸c vïng n«ng th«n lu«n cã quan hÖ trùc tiÕp víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Tû lÖd©n thµnh thÞ nghÌo tuyÖt ®èi n¨m 1996 lµ 8%, trong khi ®ã ë n«ng th«n con sè nµygÊp ba: 22,5% (ViÖt Nam thóc ®Èy 1998). C«ng cuéc ®æi míi mÆc dï ®· lµm thay ®æi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam theo h−íngæn ®Þnh vµ ph¸t triÓn, nh−ng ViÖt Nam vÉn cßn lµ quèc gia cã thu nhËp thÊp (gÇn300 ®« la/®Çu ng−êi). §Ó gi¶i quyÕt th¸ch thøc nµy vÒ chÝnh s¸ch ®ßi hái ph¶i cã sùtËp trung m¹nh mÏ h¬n vµo nh÷ng −u tiªn lµm gi¶m ®ãi nghÌo. XÐt vÒ tû lÖ cña c¸ckhu vùc nghÒ nghiÖp kh¸c nhau vµ vµo sù nghÌo khã chung cña ®Êt n−íc, th× th«ng®iÖp chÝnh s¸ch m¹nh mÏ nhÊt lµ h¬n 3/4 ng−êi nghÌo sèng trong c¸c hé gia ®×nh mµchñ hé lµm n«ng nghiÖp. §iÒu nµy cã nghÜa r»ng nÕu muèn gi¶m m¹nh møc ®ãinghÌo th× c¸c chÝnh s¸ch gi¶m ®ãi nghÌo ë ViÖt Nam ph¶i nh»m vµo c¸c hé gia ®×nhn«ng nghiÖp; bÊt kú chÝnh s¸ch nµo kh«ng nh¾c ®Õn ng−êi n«ng d©n th× sÏ bá quah¬n 75% sè ng−êi nghÌo (Ng©n hµng ThÕ giíi 1/1995). 1.3. Gi¶m sót phóc lîi c«ng Tõ khi tiÕn hµnh c¶i c¸ch, hÖ thèng phóc lîi x· héi quèc gia bÞ thu hÑp l¹i,®iÒu nµy lµm cho hÖ thèng phóc lîi x· héi cÊp x· kÐm ®i. Tr−íc ®©y, b»ng nguån lùccña m×nh c¸c ®Þa ph−¬ng tù hç trî nh÷ng gia ®×nh nghÌo. Sau c¶i c¸ch kinh tÕ nhiÒuc¬ së, tæ chøc ®· bÞ gi¶i thÓ. MÆc dï cßn tån t¹i hîp t¸c x· kh«ng cßn thùc hiÖn chøcn¨ng ®iÒu hßa kinh tÕ nh− viÖc thùc hiÖn b¶o hiÓm x· héi vµ trî gióp c¸c gia ®×nhkhã kh¨n nghÌo tóng nh− tr−íc ®©y n÷a (Ng©n hµng ThÕ giíi 10/1995). Cuéc ®iÒu tra møc sèng c− d©n n¨m 1998, khi t×m hiÓu vÒ phóc lîi x· héi theoc¸c ch−¬ng tr×nh hay chÝnh s¸ch xãa ®ãi gi¶m nghÌo cña chÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc phichÝnh phñ trong n−íc vµ quèc tÕ ®· kÕt luËn r»ng sè tiÒn nhËn ®−îc ë ®©y lµ kh«ng®¸ng kÓ, kho¶ng 0,92USD vµ 0,40USD t−¬ng øng cho 1 ng−êi/n¨m. Ph¹m vi ¶nhh−ëng cña ch−¬ng tr×nh xãa ®ãi gi¶m nghÌo rÊt nhá: chØ cã 2,2% d©n sè trong c¸c hégia ®×nh nhËn ®−îc phóc lîi tõ c¸c ch−¬ng tr×nh xãa ®ãi gi¶m nghÌo. §iÒu nµy chothÊy ph¹m vi h¹n chÕ cña c¸c ch−¬ng tr×nh phóc lîi x· héi (TÊn c«ng ®ãi nghÌo12/1999). 2. C¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ vµ xãa ®ãi gi¶m nghÌo ë n«ng th«n 2.1 §a d¹ng hãa thu nhËp Xãa ®ãi gi¶m nghÌo ë n«ng th«n ViÖt Nam ®ßi hái võa t¨ng thu nhËp tõ s¶nxuÊt n«ng nghiÖp lÉn ®a d¹ng hãa nguån thu tõ c¸c ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp.Nh÷ng t¨ng tr−ëng trong n«ng nghiÖp vµ ngoµi n«ng nghiÖp ®ãng vai trß quan trängtrong viÖc t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm ë n«ng th«n vµ trong viÖc t¨ng thu nhËp cho hé gia®×nh. Ph¸t triÓn khu vùc n«ng nghiÖp ë n«ng th«n bao gåm t¨ng n¨ng suÊt lóa vµ c¸clo¹i hoa mµu cho thu nhËp cao. §Ó lµm ®−îc ®iÒu nµy c¸c ®Þa ph−¬ng ®· vËn ®éngn«ng d©n ¸p dông khoa häc kü thuËt vµ ®−a gièng lóa míi vµo n«ng th«n: X· tæ Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn44 Phong trµo ph¸t triÓn kinh tÕ xãa ®ãi gi¶m nghÌo cña n«ng d©nchøc tËp huÊn nh÷ng vÊn ®Ò kü thuËt míi, viÖc phßng trõ s©u bÖnh, phæ biÕn cho bµcon n«ng d©n vÒ c©y, con, gièng míi ®Ó t¨ng n¨ng suÊt c©y trång vµ vËt nu«i. Tr−íc®©y gieo m¹ ngoµi ®ång mÊt 2 th¸ng, nay gieo m¹ nÒn thêi gian chØ mÊt 2 tuÇn. ë®Þa ph−¬ng tõ 1997 bµ con n«ng d©n chuyÓn sang trång gièng lóa lai cho n¨ng suÊtcao h¬n (TH ...