Phỏng vấn trên báo chí: Những lỗi dễ gặp và khó chữa

Trong hoạt động báo chí, để có được cơ hội phỏng vấn đã khó khăn rồi, nhưng chỉ trong ít phút, biết tận dụng thời gian và có kế hoạch “khai phá” đối tượng mình phỏng vấn lại phải là người thực sự thông minh và có kiến thức.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phỏng vấn trên báo chí: Những lỗi dễ gặp và khó chữaPhỏng vấn trên báo chí: Những lỗidễ gặp và khó chữa Trong hoạt động báo chí, để có được cơ hội phỏng vấn đã khókhăn rồi, nhưng chỉ trong ít phút, biết tận dụng thời gian và có kếhoạch “khai phá” đối tượng mình phỏng vấn lại phải là người thựcsự thông minh và có kiến thức.Nhìn đội ngũ phóng viên trẻ đang hành nghề hiện nay, có mộtthực tế khiến ta không khỏi lo ngại, là nhiều người không tự tudưỡng để chuyên sâu vào một mảng nào cả. Vì để “hỏi” đượckhông phải là một điều đơn giản. Người am tường mà hỏi khácvới người không biết cứ hỏi… lung tung. Mà hỏi lung tung, kếtquả thu về có vớt vát được là bao? Ở đây cũng còn lý do, có cơquan báo chí, khi cử phóng viên đi phỏng vấn một ai đó, đãkhông chọn ”đúng người đúng việc”. Bởi vậy mà đứng trước đốitượng mình cần phỏng vấn, những phóng viên này cứ như chimchích lạc rừng, loay hoay mãi cũng không hỏi trúng được vấn đề.Tất nhiên một cuộc phỏng vấn không đạt yêu cầu có thể xuấtphát từ nhiều nguyên do như đã nói ở trên. Nhưng căn bệnh dễthấy nhất ở góc độ phóng viên có thể biểu hiện qua những tìnhhuống sau đây: Hỏi những câu… đương nhiên: Đọc bài phỏng vấn nhà văn Nguyễn Đức Thiện trên một tờ tạpchí, tôi rất ngạc nhiên khi phóng viên liên tiếp đặt ra những câuhỏi mà thiết nghĩ, đến bạn đọc cũng biết chắc chắn nhà văn sẽ trảlời như thế nào. Ví dụ: “Mong muốn lớn nhất của nhà văn khi tácphẩm được công bố và đến với độc giả?”. Hiển nhiên, câu trả lờisẽ phải là: Mong được độc giả đón nhận. Ấy là tôi nghĩ vậy vàquả y như rằng, cách đó một dòng, nhà văn Nguyễn Đức Thiệncũng đã trả lời: “Tất nhiên là mong có người đọc tác phẩm củamình”. Trên một tờ nhật báo, một phóng viên trẻ đã “hồn nhiên” đặtcâu hỏi với nhà văn Lý Lan: “Để chạm tới rung cảm của ngườiđọc, khi đặt bút viết, phần xúc cảm vẫn còn chi phối chị mạnh mẽchứ?”. 1000 người viết, chắc chắn có tới 999 người trả lời câu hỏinày, đều chỉ có một câu trả lời. Và một người còn lại, nếu khác999 người kia thì chỉ có thể khác ở chỗ, người đó sẽ im lặng bàytỏ thái độ không chấp nhận một câu hỏi mà người đó xem là vôduyên, thế thôi. Thử hỏi trên đời, có nhà văn nào lại nói với độcgiả rằng, “để chạm tới rung cảm của người đọc”, phần cảm xúctrong tôi hiện… yếu lắm. Cũng trong bài viết nói trên, phóng viênnọ còn đặt câu hỏi: “có phải chị thích sống ở Việt Nam”. Đây cũnglà một câu hỏi ngớ ngẩn. Bởi nếu người được hỏi có câu trả lờivẫn như ý người phỏng vấn, thì hẳn cả câu hỏi và câu trả lời khócó cơ xuất hiện trên mặt báo. Người trả lời còn biết vậy, lẽ nàongười phỏng vấn lại quên? Theo tôi, người phỏng vấn giỏi phải là người luôn đưa ra đượcnhững câu hỏi có tính “gợi ý”, hoặc “bẫy đặt”, khiến đối tượngmình phỏng vấn có thể bộc lộ sự thông minh, dí dỏm, hoặc có thểlâm vào tình thế lúng túng (trường hợp phỏng vấn có tính chấtvấn), chứ phỏng vấn mà như kiểu một phóng viên đã đặt ra câuhỏi với nhà văn Dạ Ngân: “Bà có lo lắng khi nghe các phươngtiện thông tin đại chúng đưa ra số liệu thất nghiệp của người laođộng hiện nay không?” và “Bà có sẵn sàng chia sẻ với người dânvà có ủng hộ những lời giải từ phía chính phủ và các cơ quanchức năng cho bài toán này không…” thì thật … bằng thừa. Trong câu hỏi đã có câu trả lời: Ấy là trường hợp một cây bút phỏng vấn nhà văn Đình Kính:“Cách viết tiểu thuyết hóa nội dung lịch sử của anh có gì đó gầnvới một số tác phẩm văn học Trung Quốc. Có gì đó tương đồngkhông thưa nhà văn?”. Đã nhận xét là “gần với” rồi, lại còn hỏi “cógì đó tương đồng không?”. Thật lạ! Còn đây là một trường hợp phóng viên đặt câu hỏi với nhà vănVõ Thị Xuân Hà nhân dịp chị được mời tham gia chương trình“Mùa xuân nước Pháp”: “Được biết, dịch giả - nhà phê bình trẻCao Việt Dũng đã được chị chọn mặt gởi vàng khi góp phần vàoviệc bình luận, giới thiệu tác phẩm của chị tới độc giả?”. Ô hay,đã “được biết” rồi, còn hỏi làm gì nữa? Giá như người phỏng vấnđổi hai chữ “được biết” bằng “nghe nói” (Nghe nói có thể là chưachính xác, nên mới hỏi lại tác giả để xác minh) thì câu hỏi hợp lýhơn. Hỏi bất nhã, thiếu tế nhị… Trong một bài phỏng vấn nhà văn Lê Lựu, một phóng viên trẻtrong khi đang thao thao mạch chủ đề “nhà văn và những tácphẩm viết về nông thôn”, bỗng hỏi độp một câu xem ra chẳng liênquan gì đến chủ đề chính (trước đó, người này cũng chẳng có lấymột lời dẫn để độc giả khỏi thấy đột ngột): “Tại sao ông lại muốngiấu về việc mình đang nằm viện và chữa bệnh”. Cứ như là hỏi…lấy cung vậy. Có lẽ nhà văn Lê Lựu cực chẳng đã mới phải trả lờicâu hỏi này. Trong bài phỏng vấn nhà thơ Phan Huyền Thư, một cây bútlứa đàn em cũng đã có những câu hỏi … thiếu tế nhị, nếu khôngmuốn nói là sỗ sàng: “Lần nào gặp chị trong đám đông, tôi luônthấy có chồng và hai cậu con trai bên cạnh. Đó là tự nhiên, haydo chị muốn mọi người nhìn thấy ch ...