Quá trình phát triển phôi tôm bác sĩ (Lysmata amboinensis DE MANN, 1888 )

Quá trình phát triển phôi của tôm bác sĩ (Lysmata amboinensis De Mann, 1888) được xác định với nguồn tôm mẹ thu thập tại Vịnh Nha Trang. Tôm mẹ sau khi đẻ ôm trứng được tách nuôi riêng để tiện theo dõi. Trứng tôm được ấp ở nhiệt độ nước 28-31o C, độ mặn 33-35 ppt và oxy hòa tan 3,54-3,98 ppm. Trứng đang ấp được thu hàng ngày và đưa lên quan sát trên kính hiển vi nhằm xác định các giai đoạn phát triển phôi của tôm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quá trình phát triển phôi tôm bác sĩ (Lysmata amboinensis DE MANN, 1888 ) Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 4/2017 THOÂNG BAÙO KHOA HOÏC QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN PHÔI TÔM BÁC SĨ (Lysmata amboinensis DE MANN, 1888) EMBRYONIC DEVELOPMENT OF WHITE-STRIPED CLEANER SHRIMP (Lysmata amboinensis DE MANN, 1888) Lục Minh Diệp1, Phùng Thế Trung1, Đoàn Thị Ngọc Kiều2 Ngày nhận bài: 9/1/2017; Ngày phản biện thông qua: 11/12/2017; Ngày duyệt đăng: 29/12/2017 TÓM TẮT Quá trình phát triển phôi của tôm bác sĩ (Lysmata amboinensis De Mann, 1888) được xác định với nguồn tôm mẹ thu thập tại Vịnh Nha Trang. Tôm mẹ sau khi đẻ ôm trứng được tách nuôi riêng để tiện theo dõi. Trứng tôm được ấp ở nhiệt độ nước 28-31oC, độ mặn 33-35 ppt và oxy hòa tan 3,54-3,98 ppm. Trứng đang ấp được thu hàng ngày và đưa lên quan sát trên kính hiển vi nhằm xác định các giai đoạn phát triển phôi của tôm. Dựa vào các dấu hiệu và hình ảnh thu được, quá trình phát triển phôi tôm bác sĩ có thể được phân chia thành 8 giai đoạn gồm: (1) trứng mới đẻ, (2) trứng phân cắt, (3) đĩa phôi, (4) phôi nauplius, (5) đầu giai đoạn hậu nauplius, (6) giữa giai đoạn hậu nauplius, (7) cuối giai đoạn hậu nauplius, (8) phôi sắp nở. Ở nhiệt độ nước 28-310C, quá trình phát triển phôi của tôm bác sĩ hoàn thành trong khoảng 11 ngày. Từ khóa: Lysmata amboinensis, tôm bác sĩ, phát triển phôi. ABSTRACT Embryonic development of the cleaner shrimp (Lysmata amboinensis De Mann, 1888) was determined based on the broodstock collected from Nha Trang Bay. After spawning, the incubating shrimps were separated for monitoring. Eggs were incubated in a water temperature level of 28-310C, salinity level of 33-35 ppt and dissolved oxygen level of 3.54-3.98 ppm. The incubated eggs were collected and observed daily in order to determine specific embryonic stages and characteristics. Based on the results, embryonic development of the shrimp could be devided into 8 stages: (1) spawning egg, (2) cleavage, (3) germinal disc, (4) embryonized nauplius, (5) initial post-nauplius, (6) mid post-nauplius, (7) final post-nauplius, (8) pre-hatching embryo. Besides, embryonic development of the shrimp lasted for around 11 days at 28-310C. Keywords: Lysmata amboinensis, cleaner shrimp, embryonic development. I. ĐẶT VẤN ĐỀ Hiện nay, nhu cầu nuôi thủy sinh vật cảnh tăng nhanh, ổn định bao gồm nhiều chủng loại như cá, san hô, sứa và giáp xác [2]. Trong nhóm giáp xác, tôm bác sĩ là loài tôm cảnh tiềm năng, được nuôi nhiều và đang trên đà 1 2 phát triển [1, 4]. Tuy vậy, nguồn tôm bác sĩ cung cấp cho nhu cầu nuôi cảnh chủ yếu được thu gom từ tự nhiên vì chưa được sản xuất giống thành công [4, 5]. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng không những lên quần thể tôm bác sĩ mà cả Viện Nuôi trồng Thủy sản, Trường Đại học Nha Trang Học viên cao học Khóa 2013, Viện Nuôi trồng Thủy sản, Trường Đại học Nha Trang 24 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản rạn san hô nơi loài này phân bố. Nhằm giảm áp lực khai thác phục vụ nhu cầu nuôi cảnh, sản xuất giống tôm bác sĩ trở thành nhu cầu cấp thiết. Để có thể sản xuất giống tôm bác sĩ hiệu quả, trước tiên cần tìm hiểu các đặc điểm sinh học sinh sản quan trọng và các yếu tố liên quan trong quá trình nuôi tôm bố mẹ sinh sản. Việc sản xuất giống tôm bác sĩ còn gặp nhiều khó khăn, trong đó nổi bật là hiểu biết về đặc điểm sinh sản và quá trình phát triển phôi chưa nhiều. Hiện chưa có tài liệu nào công bố đặc điểm thời kỳ phát triển phôi của tôm bác sĩ mà chỉ có những mô tả ở một số loài tôm có tập tính đẻ rồi ôm, ấp trứng ở phần bụng tương tự tôm bác sĩ. Đó là các loài tôm càng nước ngọt thuộc họ Palaemonidae như Macrobrachium olfersi, M. potiuna, Palaemon pandaliformis và Palaemonetes argentines. Ở các loài tôm này, thời kỳ phôi bắt đầu từ khi trứng thụ tinh đến khi trứng nở, thời gian phát triển phôi tùy vào nhiệt độ nước, thường khoảng 13 ngày, trải qua tám giai đoạn: trứng mới đẻ, trứng phân chia tế bào, đĩa phôi, phôi nauplius, đầu hậu nauplius, giữa hậu nauplius, cuối hậu nauplius và trứng trước khi nở [3, 6]. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm chỉ rõ đặc điểm các giai đoạn phát triển phôi của tôm bác sĩ. Qua đó, người đọc có thể phân biệt các giai đoạn tôm mẹ ôm ấp trứng khác nhau cũng như dự đoán được thời gian chuyển giai đoạn, tính toán được kích thước trứng và sức sinh sản của tôm trong quá trình sản xuất giống. II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Nghiên cứu được tiến hành trên tôm bác sĩ (Lysmata amboinensis De Mann, 1888) nuôi trong bể tại Trại thực nghiệm Nuôi Hải sản Cam Ranh, thuộc Viện Nuôi trồng Thủy sản Trường Đại học Nha Trang trong 2 năm 2014 2015. Đàn tôm dùng cho nghiên cứu được thu gom từ ngư dân chuyên lặn bắt sinh vật cảnh biển ở các rạn san hô thuộc Vịnh Nha Trang. Tôm mẹ thu về được nuôi trong các bể composite thể tích 250L với nước biển lọc Số 4/2017 sạch và sục khí nhẹ. Sau khi đẻ, tôm mẹ ôm trứng được đưa vào nuôi riêng trong các xô nhựa 5L. Trứng tôm được ấp trong điều kiện nhiệt độ nước 28-310C, độ mặn 33-35 ppt và DO (hàm lượng oxy hòa tan) 3,54-3,98 ppm. Phôi đang phát triển được theo dõi liên tục và thu mẫu hàng ngày từ tôm mẹ ôm trứng từ khi mới đẻ cho đến khi nở. Phôi tôm được quan sát dưới kính soi nổi, đo kích thước bằng thước đo thị kính. Số lượng phôi trong mỗi lần đo kích thước là 10 phôi. Số liệu được trình bày dưới dạng Trung bình ± Độ lệch chuẩn. Đặc điểm của từng giai đoạn phát triển phôi được ghi nhận chi tiết. Hình chụp tất cả các giai đoạn phát triển phôi của tôm được thu thập. Thời gian phát triển của từng giai đoạn cùng các đặc điểm môi trường nước cũng được ghi nhận trong từng đợt thí nghiệm. Các giai đoạn phát triển phôi của tôm bác sĩ trong nghiên cứu này được phân chia dựa theo sự phân chia của Muller và ctv. (2004) [3]. III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN Hiện chưa có tài liệu phân chia cụ thể các giai đoạn phát triển phôi tôm bác sĩ (Lysmata amboinensis). Tuy nhiên, giống tôm Lysmata thuộc loại đẻ và ấp trứng ở bụng với nhiều đặc ...