Quan hệ đối ngoại của Xiêm với các nước phương Tây dưới thời Rama III (1824 - 1851)

Khi nghiên cứu về quan hệ đối ngoại của Xiêm với các nước phương Tây thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, người ta thường chú ý đến những thành công nỗi bật trong chính sách đối ngoại khôn khéo của Xiêm dưới thời vua Mongkut (Rama IV) và vua Chulalongkon (Rama V) mà hầu như không đề cập đến thời Rama III trước đó, vì một số nhà sử học phương Tây cho rằng Rama III là một con người cứng nhắc và thiếu cởi mở. Mời các bạn cùng tìm hiểu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quan hệ đối ngoại của Xiêm với các nước phương Tây dưới thời Rama III (1824 - 1851)TẠPCHÍKHOAHỌC,ĐạihọcHuế,Số26,2005 QUANHỆĐỐINGOẠICỦAXIÊMVỚICÁCNƯỚC PHƯƠNGTÂYDƯỚITHỜIRAMAIII(18241851) ĐặngVănChương TrườngĐạihọcSưphạm,ĐạihọcHuế KhinghiêncứuvềquanhệđốingoạicủaXiêmvớicácnướcphươngTâythếkỷXIXvàđầuthếkỷXX,ngườitathườngchúýđếnnhữngthànhcôngnỗibậttrong chínhsáchđốingoạikhônkhéocủaXiêmdướithờivuaMongkut(RamaIV)vàvua Chulalongkon(RamaV)màhầunhư khôngđề cậpđếnthờiRamaIIItrướcđó,vìmộtsố nhàsử họcphươngTâychorằngRamaIIIlàmộtconngườicứngnhắcvàthiếucởimở.VươngquốcXiêmdướithờiMongkut(18511868)vàChulalongkon(18681910)đãđạtđượcnhữngthànhtựutolớntrongviệcthiếtlậpquanhệngoại giao,hợptácvớicácnướcphươngTây,dầndầnđitheoquỹ đạocủacácnước phươngTâyvàtừngbướchiệnđạihóađấtnước.Tuynhiên,khinhìnlạimốiquanhệ củavươngquốcXiêmvớicácnướcphươngTâydướithờiRamaIII(1824–1851),Xiêmcũngđãđạtđượcnhữngkếtquả rấtquantrọngtrongviệcgiữgìnnền hòabìnhvàđãkiênquyếtbảovệ quyềnlợichínhđángcủahọ trướcnhữngđòihỏingangngượccủacácnướcđế quốc,thựcdânphươngTâymànhiềunướcchungquanhởkhuvựcĐôngNamÁlúcbấygiờđãkhôngthểthựchiệnđược.Chínhthành côngđómởđườngchothắnglợingoạigiaocủaXiêmtrongcácgiaiđoạntiếptheo. I.NềntảngchínhtrỊ,kinhtếquânsựcủađườnglốiđốingoạicủaXiêm dướithờiRamaIII(18241851) TrướcnhữngáplựcvàtháchthứcngàycànggiatăngđốivớiXiêmtừ cácthếlựcthựcdânvàtưbảnphươngTâythìRamaIIquađời(71824)khôngđểlạidichúc về ngườikế vị.Trướctìnhhìnhđó,buộctriềuđìnhXiêm(saumấylầnthảoluận)phảichọnhoàngtửChetxabôđin,làcontraitrưởngcủaRamaIInhưngkhôngphải làconcủaChínhcunghoànghậulênngôivualúc37tuổitứclàRamaIII(18241851),thayvìtheoluậtlàphảichọnhoàngtử MongkútlàconcủaChínhcunghoàng hậu.Điềuđóđượcgiảithíchlà,lúcbấygiờ,nướcXiêmcầncómộtôngvuacứng rắn,quyếtđoán,kiênquyếtnhưnglinhhoạttrongứngxửvớicácthếlựcphươngTây đầythamvọngđangtoantínhcanthiệp,xâmlượcnướcXiêm.HoàngtửChetxabôđinđượctriềuđìnhlựachọnvìôngtalớnhơnhoàngtửMôngkút17tuổi,lạirấtgiỏi việcnước,đãtừnggiữnhiềuchứcvụquantrọng,đãtừngthayvuachađiềuhànhđất nước[8,tr.127],cònhoàngtửMôngkútvẫntiếptụctuhànhởtrongchùa. 89 Chínhsáchđốingoạicómốiquanhệ mậtthiếtvớiđườnglốiđốinộivànócũngphảnánhsứcmạnh,vị thế vàkhuynhhướngcủaquốcgiatrongmốiquanhệvớicácnướckhác.Dovậy,trongphạmvibàiviếtnày,chúngtôicũngđề cậpđến nhữngnétkháiquátvề chínhtrị tổ chứcnhànước,kinhtế,quânsự vàvị thế củaXiêmdướithờiRamaIII.Đóchínhlàcơ sở,làtiềnđề cầnthiếtđể Xiêmthựchiện đườnglốiđốingoạimềmdẻonhưngcũngrấtkiênquyếttrongviệcbảovệnền hòabình,độclậpvàquyềnlợicủavươngquốcXiêmđốivớicácnướclớnphương TâymàtrựctiếplàAnhvàMỹ. 1.VềchínhtrịtổchứcbộmáyNhànước: NgaytừkhivươngtriềuChakrithànhlập,quátrìnhxáclậpvàtậptrunghóacaođộ nhànướcphongkiếntrung ươngtậpquyềnđãđượccácvuađầutriềuđặcbiệtchúý.DướithờiRamaI(17821809)vàRamaII(18091824),việcxâydựng,củngcốtổchứchànhchính,tăngcườngsứcmạnhquyềnlựccủanhàvuađãđượcđẩymạnh. Hệthốngcácquanhệhọhànghuyếtthốngđượccủngcố,hìnhthànhnênmộtnhómcácgiađìnhhoàngtộcvàquýtộchùngmạnh,nắmtrongtaycácquyềnlựcchủ yếu củanhànướcphongkiến.Đólàhệ thốngcácBộ docáchoàngtử,hoàngthâncầmđầu.RamaIđãđưa11hoàngthânvàcôngchúađứngđầucácbộngànhtrongbộmáynhànướcXiêm[1,tr.55]. DướithờiRamaIII,quátrìnhtậptrunghóacaođộ nhànướcphongkiếntrung ươngtậpquyềncàngđượcđẩymạnhhơn.Saukhiđăngquang(181824),vuaRama IIIđãchotổchứclễtuyênthệ“thềtrungthànhvớinhàvua”chocáchoàngtửvàquanchứccaocấp.Mộtvịquanchứccaocấpnhấtcủatriềuđình(Brahman)đọclờituyên thệthềtrungthànhvớinhàvuavàlờinguyềnrủanhữngaikhôngtrungthànhvớinhàvua[9,tr.5].Saukhiđọclờituyênthệ,cáchoàngtử vàquýtộcuốngnướctrung thành(thewaterofallegiance). Việclàmđầutiênsaukhiđăngquang,RamaIIIbổnhiệmcácquanchứcvàobộmáyNhànướctrung ương. Ở Xiêm,cóhaitầnglớpquanchứcchính:quanchức hoànggia(gồmcáchoàngtử)vàquanchứcquýtộc.Chỉcócáchoàngtửmớiđượcbổn ...