Quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng ở Việt nam, Cơ hội và thách thức

Giai đoạn 2000-2008 ,hoạt động của Tổ công tác quốc gia (NWG), nay là Việnquản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng (SFMI) nhằm thúc đẩy tiến trình QLRBV ở Việt nam đã thu được một số kết quả đáng kể, đó là đã dự thảo bộ tiêu chuẩn QLRBV quốc gia, khảo sát áp dụng thử, đánh giá mức độ mạnh yếu của công tác quản lý rừng đối với các chủ rừng nhà nước, tư nhân nhằm lập kế hoạch xây dựng mạng lưới các khu rừng quản lý tốt. SFMI cũng đã tổ chức nhiều...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng ở Việt nam, Cơ hội và thách thức 15.10.2008 TẬP HUẤN TCTY GIAY VỀ QUẢN LÝ RỪNG BỀN VỮNG VÀ CHỨNG CHỈ RỪNG PHU THO , 27 / 11 / 2008 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng ở Việt nam, Cơ hội và thách thức *** 1 15.10.2008 Quản lý rừng bền vững (QLRBV) TÓM TẮT Giai đoạn 2000-2008 ,hoạt động của Tổ công tác quốc gia (NWG), nay là Việnquản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng (SFMI) nhằm thúc đẩy tiến trình QLRBV ở Việt nam đã thu được một số kết quả đáng kể, đó là đã dự thảo bộ tiêu chuẩn QLRBV quốc gia, khảo sát áp dụng thử, đánh giá mức độ mạnh yếu của công tác quản lý rừng đối với các chủ rừng nhà nước, tư nhân nhằm lập kế hoạch xây dựng mạng lưới các khu rừng quản lý tốt. SFMI cũng đã tổ chức nhiều hội thảo, diễn đàn truyền thông để giúp lãnh đạo các tỉnh, các lâm trường và các ngành khác am hiểu về phong trào QLRBV và CCR trên thế giới và tại Việt nam. Bản thân SFMI cũng tự củng cố mở rộng, gia nhập FSC quốc tế và xây dựng năng lực để tiếp tục các hoạt động tốt hơn, nhanh hơn, đặc biệt từ 2006 khi 1 doanh nghiẹp trồng rừng đầu tiên ở Quy Nhơn Việt Nam được nhận chứng chỉ. Báo cáo này cũng đánh giá những thuận lợi, triển vọng của tiến trình QLRBV và cũng nêu ra các khó khăn thử thách đã và đang vấp phải. Từ đó đề ra nhiệm vụ hoạt động của SFMI trong hoàn cảnh và đặc điểm của Việt nam từ khi Thủ tướng chính phủ phê duyệt “Chiến lược lâm nghiệp quốc gia 2006–2020” trong đó có 3 Chương trình phát triển trọng điểm, mà chương trính thứ nhất là Quản lý rừng bền vững. 1- KHUNG CẢNH Trong thập niên cuối cùng của thế kỷ XX, nhân loại đứng trước thảm hoạ suy thoái môi trường trên toàn cầu nên đã đề ra nhiều giải pháp bảo vệ và phục hồi môi trường, trong đó có phong trào quản lý rừng bền vững. QLRBV là sáng kiến của cộng đồng quốc tế do những người chế biến, tiêu thụ gỗ cam kết chỉ sử dụng và lưu thông trên mọi thị trường thế giới những sản phẩm gỗ nào được khai thác hợp pháp từ các khu rừng đã được quản lý bền vững. Muốn vậy, chứng chỉ rừng và chứng chỉ gỗ được áp dụng như là một công cụ hữu hiệu để buộc mọi chủ rừng đảm bảo quản lý rừng bền vững về cả 3 phạm trù: kinh tế, môi trường, xã hội. Hợp tác về lâm nghiệp trong khối ASEAN những năm vừa qua tập trung chủ yếu vào quá trình QLRBV, từ đó một diện tích tuy còn hạn chế nhưng đã được cấp chứng chỉ đầu tiên tại Malaysia, Indonesia, Philippines, Thái lan, trong 3 năm vừa qua. Động lực kích thích các chủ rừng phấn đấu để đạt được chứng chỉ rừng là không những được quyền xuất khẩu vào mọi thị trường quốc tế, mà còn được hưởng giá cao so với gỗ nội địa. Có thể coi chứng chỉ rừng chính là chứng chỉ ISO-9000, ISO-1400 nhưng đặc thù cho các doanh nghiệp quản lý kinh doanh rừng, sản xuất gỗ và lâm sản. Chính vì vậy tổ chức cấp chứng chỉ rừng phải là các tổ chức phi chính phủ, phi lợi nhuận quốc tế mới đảm bảo tính khách quan, công bằng và các tổ chức cấp chứng chỉ phải dựa trên bộ tiêu chuẩn có đủ các tiêu chí quản lý rừng bền vững tương đương nhau ở mọi vùng cả về kinh tế, môi trường và xã hội. 2 15.10.2008 Việt nam tham gia quá trình này từ năm 1998 tới nay, tuy chưa cấp chứng chỉ được khu rừng nào, nhưng được sự hưởng ứng của các cấp quản lý chính quyền, sự hăng hái tự nguyện của mọi chủ rừng, tiến trình QLRBV đã đạt được một số tiến bộ đáng kể, đặc biệt là tại các vùng khai thác gỗ, chế biến gỗ xuất khẩu. Ngày nay, biến đổi khí hậu đang đe doạ sự tồn vong của loài người thì QLRBV là biện pháp chủ động củ con người để ngăn chặn giảm thiểu nguyên nhân thay đổ lkí hậu Song, nhiều trở ngại đặc thù của Việt nam cũng xuất hiện, đó là quá trình chuyển đổi các chủ rừng quản lý theo cơ chế bao cấp nhà nước như một đơn vị sự nghiệp công ích lâm nghiệp sang hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp theo pháp luật. Trước đây, đơn vị quản lý rừng đều thuộc Nhà nước, gọi là lâm trường quốc doanh (LTQD) và được thành lập theo kết cấu tổ chức hành chính với đa chức năng tại các vùng miền núi, dân tộc ít người, dân trí thấp, hạ tầng chưa mở mang. Ngoài việc quản lý rừng, khai thác gỗ còn được cấp kinh phí để giữ gìn an ninh, vận động nhân dân thực hiện mọi chính sách xã hội, văn hoá, y tế, giáo dục, khuyến nông, khuyến lâm, xây dựng làng bản và cơ sở hạ tầng. Các chính sách tổ chức kinh doanh quản lý đều do Nhà nước chỉ đạo, cho phép, mà chính sách lại thay đổi quá nhiều, quá nhanh, từ một doanh nghiệp lâm nghiệp được kinh doanh toàn diện, lợi dụng tổng hợp trước 1980 chuyển sang chỉ được trồng rừng, bảo vệ rừng, bán cây đứng cho các doanh nghiệp khai thác vận chuyển và tách hoạt động chế biến xuất khẩu riêng ra thành công ty riêng .... ở các tỉnh miền Nam Việt nam, các kế hoạch trồng rừng, khai thác gỗ đều do Nhà nước cấp chỉ tiêu, rất nhiều khi lâm trường không được tự làm mà bắt buộc phải thuê khoán cho dân hoặc các doanh nghiệp khác tới làm. Từ đó lợi ích và động lực để chủ rừng quản lý rừng bền vững nhằm xin cấp chứng chỉ bị loại trừ. Tuy nhiên nhiều lâm trường và cơ quan quản lý cấp tỉnh đang tự xây dựng lại cơ chế chính sách, giao quyền tự chủ kế hoạch, tự chủ tài chính cho lâm trường và quyết tâm đổi mới lâm trường thành doanh nghiệp lâm nghiệp sản xuất lâm sản theo Quyết định 187/TTg (1999) của Thủ Tướng Chính phủ ...