Quản lý vĩ mô ruộng đất Việt Nam thế kỷ XIX-XX, một cách nhìn về quá khứ

Vấn đề ruộng đất luôn gắn liền với vấn đề nông dân và nông nghiệp. Vì vậy việc quản lý ruộng đất là nhân tốc tác động thậm chí quyết định mạnh mẽ đến người nông dân củng như nền sản xuất nông nghiệp. Khái niệm quản lý ruộng đất bao gồm từ chế độ củng như nền sản xuất nông nghiệp. Trong thế kỷ 19 đến thế kỷ 20 đất nước ta trải qua nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau dưới những thể chế chính trị khác nhau, do đó có những chế đổ ruộng đất khác nhau.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quản lý vĩ mô ruộng đất Việt Nam thế kỷ XIX-XX, một cách nhìn về quá khứQUÀN LY Vi MG RlJQNG DAT VIÉT NAM THÈ KY XIX - XX, MOT CÀCH NHÌN VE QUA KHÙ Vù Huy Phùc Vàn de rudng dal ludn gàn lién vdi vln de ndng dàn va ndng nghiép. Vi vày,viéc quàn ly rudng dll là nhàn tò tàc dóng, thàm chi quyél djnh manh me dèn ngudindng dàn cùng nhu nèn san xuàl ndng nghiép. Khài niém quàn ly rudng dal baogóm tu che dò chung cho dèn nhùng bién phàp cy thè. Nhung d day khài niém ddchi dugc quan sàt trèn bình dién tèng quàL bay ndi càch khàc là quàn ly vT md. Ddlà che dò rudng dll do nhà nude Ihiét làp nhlm quy djnh mdl co che chung nhit vaquyél djnh nhàl cho sy bình Ihành va lèn lai, cùng nhu cho sy phàl Irién mdl kél clurudng dal nhll djnh. Trong thè ky XIX va XX, dll nude la trai qua nhièu giai doanIjch su khàc nbau, dudi nhùng thè che chinh tri khàc nhau, do dd ed nhùng che dòrudng dal khàc nhau. Dal nude la cùng vdi rugng dlt Viél Nam ed mot qua trinh bình thành trai daitheo nàm thàng ké eà Iheo khdng gian tu Bàc vào Nam. Do vày trong ITnb vyc này,nhùng diu In cùa qua khù ludn ludn kè tiép nhau trim tich lai, tao nèn nhùng tingIdp lién trién khàc nhau. Mièn BIC là xult phàl diém rèi dén mièn Trung va saucùng là mièn Nam. Bude vào thè ky XIX toàn thè nude la tu Nam chi BIC dal dudichinh thè quàn chù làp quyèn trièu Nguyèn, bay cdn dugc ggi là che dg phong kién.Màc dù nhà nude va nhàn dàn hàng bài tich cyc khai phà md mang khip noi nhungtdng sd rudng dal canh tàc dugc trèn toàn quéc cùng mdi dal Idi con sé bon 4,6 iriéumau (theo thdng kè chua chinh xàc va cdn Ihip hom sé liéu cùa cuón Dgi Nam nhatthàng chi). Cùng theo lai liéu này Ibi Bàc Ky ed sé rudng dlt Idn nhll (hon 2,6 trièumau), Trung Ky gàn 1,5 trièu mau, Nam Ky mdi ed hom nùa trièu mau. Rudng dlltrong nucVc ed thè chia ra ba loai chinh: 1. Rudng dal tu nhàn 2. Rudng dàt cdng làng xà 3. Ruc)ng dal cùa nhà nude.* PGS, Vièn Hàn làm Khoa hoc xà hòi Vici Nam 435VIÉT NAM HQC - KY YÉU HQl THÀO QUÓC TÉ LÀN THÙ TU Loai rudng dlt tu nhàn chiém dai bd phàn long sd rudng dal trong nude. Nam Kylà noi ed nhièu rudng dlt tu nhll. Là mdl vùng dlt mdi, Nam Ky ehi ed rudng còngxà thdn tu nàm 1836 va sé lugng cùng il. Rudng dlt cdng xà thdn cùng ed so lugmgdàng ké, khoàng trèn dudi 30% tèng sé nhung làp trung d BIC Ky va Trung Ky.Loai rudng dll cùa nhà nude (dèn dién, tjch dién, quan dién, quan trai, càc loai dalhoang...) chiém ty le nhd, rll nhd Irù loai dll boang. Loai này do nhà nude trunguomg thdng qua càc cip chinh quyèn dja phuomg tryc tiép quàn ly (trdng nom vacanh tàc). Càc loai rudng dlt làng xà va tu nhàn làp trung d càc vùng ndng thdn trèntoàn quéc dugc chinh quyèn Trung uomg giao cho càc tinh, huyén, xà quàn ly toàndién. Càc loai rudng tu phài ndp thué, néu khdng se bj nhà nude tjch thu. Tuy nbiéndd là mot thù lai san già dình ddng hg bay tu nhàn, dugc quyèn tùy y mua bàn, Iraolàng hay Ihùa ké... Càc loai rudng dlt làng xà phài chia djnh ky cho càc dàn dình vaphài ndp thué. Vè mal phàp ly, ed thè ndi quyèn sd hùu tu nhàn d day là mdl quyènsd hùu khdng Irgn vgn va triét de. Quyèn sd hùu rugng dlt làng xà cùng do nhànude tude doat. Dd là mdl két clu càc loai rugng dlt ma quyèn sd hùu déu khònglri?l de. Dd cùng là tinh chit cùa mgt che dd quàn chù chuyén che. Vè mài quàn lyIbi bd mày chinh quyèn xà thdn trd thành then chót quyél djnh mgi vi?c vdi dàn vavdi chinh quyèn cip trèn. Tu thyc té này dà này sinh ra tg diéu hào lùng doan ndngthdn, té dèi trèn lùa dudi. In làu rudng dlt dình dién thué ma, v.v... Vi vày, nóngdàn nei lén dIu tranh chèng hào ly là mgt hi?n tugng thudng xuyén nhu mdl Iruyènthdng d ndng thdn. Ben canh dd là hi?n tugng tranh kign vè rugng dlt giùa càc cà nhàn hoàe ddng hg lién mién xày ra dén mùc trièu Nguyen phài ra mgt quyél djnh ehi giài quyét càc vy viéc xày ra trong vdng 30 nam tinh Idi thdi diém khiéu kién, cdn càc sy viéc xày ra trén 30 nàm, trong lich su qua khù Ibi khdng giài quyét. Tu nhùng thyc té dd ed thè thiy rd ring trong diéu kign mdl xà hgi nhu trèn, quyèn su dyng quan trgng hom quyèn sd hùu. Hay ndi càch khàc, quyèn su dyng ed khuynh hudng tbay thè quyèn sd hùu (vè mài xà hgi, mot diéu dèng hành vdi xu hudng này là d xà bòi nhu thè, ding cip quan trgng hon giai cip, ding cip ed xu hudng tbay thè giai càp). Tu nùa sau thè ky XIX dén giùa thè ky XX, dll nude la bj thyc dàn Phàpchiém tri lln lugt lù Nam Ky ra BIC Ky va Trung Ky vdi hai che dò khàc nhau:Thudc dja tryc tri d Nam Ky va che dd Bào bd d Trung va BIC Ky. Chinh vi vày,nhùng nel khàc biél trong quàn ly rudng dll dugc dly lén mùc dò rat cao giùa haimièn dò. Ò Nam Ky, chinh quyèn thyc dàn du nhàp va phàl trién manh me quyèn sdhùu tu nhàn Irgn ven va triét de nhu d Phàp dèi vdi càc ...