Qui mô chuyển đổi số trong ngành công nghiệp ngân hàng tại Việt Nam, thách thức và gợi ý chính sách

Mục đích của bài viết là phân tích tình hình phát triển dịch vụ tài chính kĩ thuật số khu vực ngân hàng tại Việt Nam trong tương quan với khả năng tiếp cận của người tiêu dùng, trình độ hiểu biết về tài chính và sự bảo mật của nền tảng công nghệ. Từ đó, bài viết gợi ý một số chính sách trong khuôn khổ pháp lí nhằm đẩy mạnh sự phát triển của dịch vụ tài chính ngân hàng kĩ thuật số, hướng đến một nền tài chính toàn diện và ổn định hệ thống tài chính tại Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Qui mô chuyển đổi số trong ngành công nghiệp ngân hàng tại Việt Nam, thách thức và gợi ý chính sách QUI MÔ CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG NGÀNH CÔNG NGHIỆP NGÂN HÀNG TẠI VIỆT NAM, THÁCH THỨC VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH ThS Nguyễn Thị Mỹ Linh* TÓM TẮT Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra trong hầu hết các lĩnh vực của nền kinh tế, khu vực ngân hàng tại Việt Nam đã phát triển các dịch vụ tài chính kĩ thuật số nhằm đáp ứng nhu cầu của khách hàng, góp phần vào sự phát triển bền vững của hệ thống tài chính. Mục đích của bài viết là phân tích tình hình phát triển dịch vụ tài chính kĩ thuật số khu vực ngân hàng tại Việt Nam trong tương quan với khả năng tiếp cận của người tiêu dùng, trình độ hiểu biết về tài chính và sự bảo mật của nền tảng công nghệ. Từ đó, bài viết gợi ý một số chính sách trong khuôn khổ pháp lí nhằm đẩy mạnh sự phát triển của dịch vụ tài chính ngân hàng kĩ thuật số, hướng đến một nền tài chính toàn diện và ổn định hệ thống tài chính tại Việt Nam. Từ khóa: Dịch vụ tài chính kĩ thuật số, tài chính toàn diện, ổn định tài chính. 1. SỰ CẦN THIẾT CỦA CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG NGÀNH CÔNG NGHIỆP NGÂN HÀNG VÀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHUYỂN ĐỔI SỐ Kể từ khi xuất hiện vào cuối năm 2019, đại dịch Covid-19 đã gây nên những tác động sâu rộng trong ngành dịch vụ tài chính. Các trung gian tài chính đang đối mặt với việc tái cấu trúc mô hình kinh doanh, sự cạnh tranh trong hệ thống và kỳ vọng ngày càng cao của khách hàng, do đó nhu cầu áp dụng chuyển đổi kỹ thuật số của ngân hàng ngày càng trở nên cấp thiết, để không bị bị bỏ lại phía sau trong một thị trường không ngừng biến động. Theo Liu, Chen và Chou (2011), chuyển đổi số là sự tích hợp của công nghệ kỹ thuật số bao gồm điện toán đám mây, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật và chuỗi khối vào quy trình kinh doanh. Điều này góp phần thúc đẩy việc tái cấu trúc hệ sinh thái kinh doanh trong hệ thống ngân hàng. Thực vậy, trong điều kiện giãn cách xã hội, khách hàng có xu hướng tìm kiếm các dịch vụ có thể được tích hợp trong cuộc sống hàng ngày. Chuyển đổi kỹ thuật số cho phép ngân hàng nắm bắt nhu cầu của khách hàng, tăng cường sự tương tác với khách hàng mà không nhất thiết có sự tiếp xúc trực tiếp. Trải nghiệm kỹ thuật số không tiếp xúc được dự báo là tương lai của ngành tài chính. Khi đó, ngân hàng có thể cung cấp đa dạng các dịch Khoa TC-NH, Trường Đại học Tài chính – Marketing. * - 221 vụ tài chính bảo hiểm, cho vay và các sản phẩm tài chính khác cho khách hàng được cá nhân hóa, phù hợp với nhu cầu riêng biệt của nhiều đối tượng khách hàng khác nhau. Bên cạnh đó, ngày càng có nhiều doanh nghiệp công nghệ tài chính tham gia thị trường, tận dụng lợi thế của dữ liệu lớn để cung cấp dịch vụ với chi phí thấp hơn, hiệu quả cao hơn so với dịch vụ ngân hàng truyền thống. Hơn nữa, doanh nghiệp tài chính không cần phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về vốn, thanh khoản để thực hiện hoạt động kinh doanh. Do đó, có thể làm suy yếu sức mạnh của ngân hàng. Chính sự cạnh tranh ngày càng mạnh mẽ của các doanh nghiệp công nghệ tài chính này buộc các ngân hàng thương mại phải thay đổi phương thức hoạt động vốn dựa trên mạng lưới giao dịch, buộc ngân hàng phải sử dụng công nghệ số để cải thiện sự đa dạng các dịch vụ trung gian tài chính nhằm tìm kiếm không gian phát triển và nâng cao vị thế của mình hơn nữa. Đứng trước yêu cầu thực hiện chuyển đổi số, khu vực ngân hàng chịu sự tác động của các yếu tố khác nhau. Theo Giebe và Schulz (2021), sự chuyển đổi số này bị ảnh hưởng bởi tiến bộ công nghệ, quy định, giám sát, giai đoạn nền kinh tế có lãi suất thấp và thay đổi nhân khẩu học. Tại Việt Nam, sự cạnh tranh vốn đã tồn tại từ lâu trong khu vực ngân hàng thương mại, gần đây lại có thêm sự gia nhập của các doanh nghiệp công nghệ trong bối cảnh mới, cùng với quy định giám sát chặt chẽ từ Ngân hàng nhà nước đã gây tác động khá lớn đến chuyển đổi số trong hệ thống. Ngoài ra, ở những giai đoạn lãi suất trong nền kinh tế giảm, làm cho thu nhập lãi ròng của ngân hàng bị ảnh hưởng, gây nên áp lực cho công cuộc thực hiện chuyển đổi số khu vực ngân hàng. 2. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH TIẾP CẬN VÀ SỬ DỤNG DỊCH VỤ TÀI CHÍNH SỐ TẠI VIỆT NAM Những tiến bộ công nghệ trong truyền tải và xử lý dữ liệu là một yếu tố cấu trúc quan trọng ảnh hưởng đến lĩnh vực ngân hàng, tạo ra tác động phản hồi tích cực, góp phần cải thiện vị thế cạnh tranh của ngân hàng trên thị trường. Các doanh nghiệp càng thích ứng với thời đại kỹ thuật số và thực hiện đổi mới công nghệ càng nhanh thì doanh nghiệp đó càng nhanh chóng tạo ra sự khác biệt với các đối thủ cạnh tranh. Chuyển đổi số trong các ngành công nghiệp, dịch vụ được các nhà lập chính sách các quốc gia đặt mối quan tâm hàng đầu, đặc biệt khi đại dịch Covid-19 đòi hỏi chính quyền phải áp dụng các biện pháp giãn cách xã hội. Tuy nhiên, hiệu quả của việc số hóa dịch vụ tài chính ngân hàng liên quan đến khả năng tiếp cận internet của người tiêu dùng. Tại Việt Nam, số lượng người sử dụng internet ngày càng gia tăng như minh họa tại Biểu đồ 1. Tính đến năm 2020, số lượng người sử dụng internet tại Việt Nam có hơn 68 triệu người, chiếm khoảng 70% dân số. Việc sử dụng internet được phổ quát là điều kiện thuận lợi cho người tiêu dùng tiếp cận đến dịch vụ tài chính số của ngân hàng. 222 - 80,000,000 70,000,000 68,170,000 60,000,000 61,970,000 50,000,000 53,860,000 55,190,000 47,499,416 49,063,762 40,000,000 30,000,000 20,000,000 10,000,000 0 2015 2016 ...