Rèn luyện năng lực tư duy thống kê cho học sinh qua dạy học định nghĩa thống kê của xác suất

Bài báo trình bày về tư duy thống kê và vấn đề rèn luyện năng lực tư duy thống kê thông qua dạy học định nghĩa thống kê của xác suất ở trường phổ thông. Cụ thể hóa năng lực tư duy thống kê bao gồm 4 thành tố và đề xuất 5 biện pháp sư phạm để rèn luyện trong dạy học Xác suất thống kê ở trường phố thông.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Rèn luyện năng lực tư duy thống kê cho học sinh qua dạy học định nghĩa thống kê của xác suất JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Sci., 2007,V.52, No 6, pp.3-7 R‘N LUY›N N‹NG LÜC T× DUY THÈNG K– CHO HÅC SINH QUA D„Y HÅC ÀNH NGHžA THÈNG K– CÕA XC SU‡T Nguy¹n Anh Tu§n Tr÷íng HSP H Nëi Tr¦n ùc Chiºn Tr÷íng Cao ¯ng S÷ ph¤m Qu£ng Ninh1. Mð ¦u Bi b¡o tr¼nh by v· t÷ duy thèng k¶ v v§n · r±n luy»n n«ng lüc t÷ duy thèngk¶ thæng qua d¤y håc ành ngh¾a thèng k¶ cõa x¡c su§t ð tr÷íng phê thæng. Cö thº hâan«ng lüc t÷ duy thèng k¶ bao gçm 4 thnh tè v · xu§t 5 bi»n ph¡p s÷ ph¤m º r±nluy»n trong d¤y håc Thèng k¶-x¡c su§t ð tr÷íng phê thæng. Gi£i ph¡p · ra ÷ñc minhhåa thæng qua t¼nh huèng d¤y håc ành ngh¾a thèng k¶ cõa x¡c su§t ð ¤i sè v Gi£i t½ch11.2. T÷ duy thèng k¶ v r±n luy»n n«ng lüc t÷ duy thèng k¶2.1. T÷ duy thèng k¶-N«ng lüc t÷ duy thèng k¶ Theo nhi·u nh khoa håc th¼: Quy luªt thèng k¶ (QLTK) l quy luªt xu§t hi»n trongk¸t qu£ cõa vi»c l°p l¤i mët sè l¦n õ lîn còng mët ph²p thû ng¨u nhi¶n no â [2]. º nhªn thùc, ph£n ¡nh v vªn döng c¡c QLTK, con ng÷íi c¦n câ n«ng lüc cõa mëtlo¤i h¼nh t÷ duy phò hñp, â l T÷ duy thèng k¶ - qu¡ tr¼nh nhªn thùc, ph£n ¡nh v vªndöng nhúng quy luªt thèng k¶ biºu thà mèi li¶n h» giúa t§t y¸u v ng¨u nhi¶n, giúa ch§tv l÷ñng cõa ¡m æng c¡c hi»n t÷ñng ng¨u nhi¶n. Quy luªt thèng k¶ khæng ch¿ câ m°t trong mæn To¡n m cán thº hi»n v t¡c ëngtrong c¡c l¾nh vüc kh¡c cõa íi sèng x¢ hëi. Tuy nhi¶n, ð ph¤m vi cõa bi vi¸t ny, chóngtæi °t v§n · t¼m hiºu t÷ duy thèng k¶ (TDTK) trong mæn To¡n. C¡c nh tri¸t håc, t¥m lþ håc, gi¡o döc håc,... công ¢ ÷a ra nhúng ành ngh¾a v·kh¡i ni»m n«ng lüc (NL) v kh¯ng ành NL (trong â câ NL t÷ duy thèng k¶) cõa méicon ng÷íi l câ thº r±n luy»n ÷ñc. Ti¸p cªn tø kh¡i ni»m v· n«ng lüc t÷ duy, câ thº hiºu: N«ng lüc t÷ duy thèng k¶l kh£ n«ng ti¸n hnh nhúng ho¤t ëng trong qu¡ tr¼nh nhªn thùc, ph£n ¡nh v vªn döngnhúng quy luªt thèng k¶ biºu thà mèi li¶n h» giúa t§t y¸u v ng¨u nhi¶n, giúa ch§t v l÷ñngcõa ¡m æng c¡c hi»n t÷ñng ng¨u nhi¶n. R±n luy»n n«ng lüc TDTK cho håc sinh (HS) trung håc phê thæng (THPT) quamæn To¡n l mët qu¡ tr¼nh phùc t¤p; song c«n cù vo nëi dung ch÷ìng tr¼nh, tr÷îc h¸t 3 Nguy¹n Anh Tu§n v Tr¦n ùc Chiºnc¦n chó þ r±n luy»n cho c¡c em nhúng kÿ n«ng (KN) chuy¶n bi»t câ quan h» húu cì vîinhau sau: • KN1. Vªn döng tri thùc Thèng k¶ - X¡c su§t (TK XS) vo c¡c t¼nh huèng cöthº; • KN2. Nhªn bi¸t, ph¥n bi»t c¡c hi»n t÷ñng t§t y¸u - ng¨u nhi¶n; • KN3. Sû döng v k¸t hñp ngæn ngú mang °c tr÷ng TK - XS vîi ngæn ngú tünhi¶n v ngæn ngú to¡n håc; • KN4. Ph¡t hi»n t½nh QL TK ©n gi§u trong ¡m æng c¡c hi»n t÷ñng ng¨u nhi¶n; • KN5. Ph¡t hi»n v gi£i quy¸t v§n · li¶n quan tîi nhúng t¼nh huèng mang þ ngh¾aTK - XS.2.2. C¡c bi»n ph¡p r±n luy»n n«ng lüc TDTK cho håc sinh THPT C«n cù vo c¡c tr¼nh by ð tr¶n, vo c¡c chõ · TK - XS trong ch÷ìng tr¼nh - s¡chgi¡o khoa to¡n THPT (mîi) còng vîi °c iºm t¥m, sinh lþ v cì ch¸ håc cõa HS; chóngtæi x¥y düng v · xu§t c¡c bi»n ph¡p (BP) r±n luy»n n«ng lüc TDTK cho håc sinh THPTthæng qua d¤y håc (DH) c¡c chõ · TK-XS gçm: BP1. Th÷íng xuy¶n t¤o t¼nh huèng câ v§n · gióp HS giú vúng mèi li¶n h» v süph¡t triºn li¶n töc trong h» thèng tri thùc TK-XS; BP2. Chó trång khai th¡c nhúng t¼nh huèng câ thº tªp luy»n cho HS sû döng ngænngú câ °c iºm TKXS (gåi tt l ngæn ngú TK-XS) v k¸t hñp suy luªn di¹n dàch vîisuy luªn hñp lþ; BP3. Tªn döng cì hëi cho håc sinh tªp luy»n kh£ n«ng t¼m tái, ph¡t hi»n v ph¡tbiºu c¡c QLTK ìn gi£n; BP4. Sû döng hñp lþ m¡y t½nh bä tói, m¡y vi t½nh v c¡c ph¦n m·m ùng döng trongd¤y håc TK-XS; BP5. T«ng c÷íng tê chùc cho håc sinh ho¤t ëng (H) ngo¤i khâa câ nëi dungTK-XS gn li·n vîi thüc ti¹n.3. R±n luy»n n«ng lüc TDKQ cho håc sinh thæng qua d¤y håc ành ngh¾a thèng k¶ cõa x¡c su§t3.1. Ba c§p ë tri thùc cõa ành ngh¾a thèng k¶ cõa x¡c su§t a. Tri thùc khoa håc: Mët trong nhúng mæ h¼nh to¡n håc cõa QLTK l luªt sè lîn:Gi£ sû (Xi ) (i = 1, 2...,n) l mët d¢y c¡c bi¸n ng¨u nhi¶n ëc lªp vîi nhau tøng æimët, câ còng ph¥n phèi, còng ký vång to¡n håc M, còng ë l»ch chu©n σ, x¡c su§t ºX1 +X2 +...+Xn b¬ng M s³ d¦n tîi 1 khi n d¦n tîi væ còng. n Mët h» qu£ quan trång cõa luªt sè lîn l: N¸u méi ph²p thû trong n ph²p thû ëclªp, bi¸n cè A xu§t hi»n vîi x¡c su§t P(A) = p khæng êi, f l t¦n su§t xu§t hi»n cõa bi¸ncè A; th¸ th¼ vîi måi sè d÷ìng b² tòy þ ta câ lim (|f − p| < ) = 1. ...