SÁCH TỐ VẤN - Thiên bốn mươi tư: NUY LUẬN

Hoàng Đế hỏi: Năm Tàng, gây nên chứng Nuy, thế nào? [1] Kỳ Bá thưa rằng: Phế chủ về bì mao, Tâm chủ về huyết, Can chủ về cân mạc, Tỳ chủ về cơ nhục, Thận chủ về cốt tủy [2]. Phế nhiệt, lá phổi khô, bì mao do đó hư nhược cấp bách, gây nên chứng Nuy bịch [3]. Tâm khí nhiệt, thời mạch ở dưới, quyết mà nghịch lên trên, do đó mạch ở dưới hư, vì hư sinh ra mạch nuy, ống chân rã rời không bước đi được [4]. Can khí nhiệt thời đởm rà...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SÁCH TỐ VẤN - Thiên bốn mươi tư: NUY LUẬN SÁCH TỐ VẤN Thiên bốn mươi tư: NUY LUẬN Hoàng Đế hỏi: Năm Tàng, gây nên chứng Nuy, thế nào? [1] Kỳ Bá thưa rằng: Phế chủ về bì mao, Tâm chủ về huyết, Can chủ về cân mạc, Tỳ chủ vềcơ nhục, Thận chủ về cốt tủy [2]. Phế nhiệt, lá phổi khô, bì mao do đó hư nhược cấp bách, gây nênchứng Nuy bịch [3]. Tâm khí nhiệt, thời mạch ở dưới, quyết mà nghịch lên trên, do đómạch ở dưới hư, vì hư sinh ra mạch nuy, ống chân rã rời không bước điđược [4]. Can khí nhiệt thời đởm rà ra mà miệng đắng, cân mạc khô, vì khô nêncân cấp mà co rút, thành chứng Cân nuy [5]. Tỳ khí nhiệt, thời Vy khô mà khát, cơ nhục bất nhân, thành chứngnhục nuy [6]. Thận khí nhiệt nên “yêu, tích” không cất lên được, xương khô mà tủyvơi, thành chứng cốt nuy [7]. Hoàng Đế hỏi: Xin cho biết rõ nguyên nhân... [8] Kỳ Bá thưa rằng: Phế là một quan “trưởng” của các Tàng, nó như cái “lọng” che choTâm, Có sự gì bỏ mất, cầu không thể được, thời gây nên chứng. Phế minh (kêu). Kêu thời Phế nhiệt mà Phế diệp khô đét đi... Nên mớinói: “Năm Tàng do “Phế nhiệt, diệp tiêu”, gây nên chứng Nuy bịch (chânlỏng gân, không lê đi được) [9]. Bi ai quá độ thời bào mạch tuyệt. Bào mạch tuyệt khiến cho Dươngkhí phát động ở bên trong, do đó Tâm hạ huyết băng, thành chứng tiểu rahuyết. Cho nên ở bản kinh nói: “Đại kinh không hư, gây nên chứng cơ tý,truyền làm chứng Mạch Nuy” [10]. Nghĩ ngợi quá độ, không được toại nguyện, ý dâm ở bên ngoài, lạinhập phòng vô hạn, tông cân rã rời, thành chứng cân nuy, và Bạch dâm (tinhkhí tự tiết ra). Cho nên kinh nói: “chứng Cân nuy sinh ra bởi Can mà nguyênnhân là sự nhập phòng” [11]. Vì yêm lưu ở nơi ẩm thấp, khiến cho thấp khí thấm thía ở trong Cơnhục, thành “tý” mà bất nhân, do đó gây nên chứng Nhục nuy. Cho nênKinh nói: “Nhục nuy gây nên bởi thấp” [12]. Vì sự đi xa nhọc mệt, gặp đại nhiệt mà khát, vì khát nên Dương khí bịsuy sút ở bên trong, do đó nhiệt sẽ thừa cơ ký túc ở Thận. Thận là Thủytàng. Giờ Thủy không thắng được Hỏa, thời xương khô mà tủy vơi, nên chânkhông thể đi xuống đất, gây nên chứng Cốt nuy. Cho nên ở Kinh nói:“chứng Cốt nuy gây nên bởi đại nhiệt” [13]. Hoàng Đế hỏi: Lấy gì để phân biệt? [14] Kỳ Bá thưa rằng: Phế nhiệt thời sắc mặt trắng bợt mà lông rụng [15]. Tâm nhiệt thời sắcmặt đỏ mà Lạc mạch ràn [16]. Cam nhiệt thời sắc mặt tái xanh mà móng taykhô [17]. Tỳ nhiệt thời sắc mặt vàng mà thịt trường rung động [18]. Thậnnhiệt thời sắc mặt đen xạm mà răng se [19]. Hoàng Đế hỏi: Vậy sao nói đến phương pháp trị chứng. Nay lại chuyên trách vềDương minh, là thế nào? [20] Kỳ Bá thưa rằng: Dương minh là cái biểu của năm Tàng, sáu Phủ, chủ về làm nhuận chotông cân, tông cân chủ về bó ràng ngoài xương, để cho các khớp được hoạtlợi [21]. Xung mạch là biểu của Kinh mạch. Chủ thấm nhuần cho các Khê,Cốc (các bắp thịt lớn, nhỏ), cùng với Dương minh hợp vào tông cân. Aâm,Dương bao trùm tất cả chỗ hội họp của tông cân [22]. Aâm dương bao trùmtất cả chỗ hội họp của Tông cân, để hội ở Khí khái, mà Dương minh sẽ làTrưởng, đều thuộc về Đái mạch, mà “lại’ sang Đốc mạch. Cho nên hễDương minh bị hư thời Tông cân bị lỏng ra, Đái mạch không dẫn tới nữa,cho nên chân “nuy” không dùng được [23]. Điều trị thế nào? [24] Trướcphải bổ Vinh, rồi thông đến Du, làm cho những hư thực được quân bình,những nghịch thuận được điều hòa, cân mạch, cốt, nhục đều theo đúng vàomùa và tháng... Thời bệnh khỏi (1) [25].Hoàng Đế khen là đúng.