Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số giải pháp hướng dẫn học sinh cách tự học để giải bài tập di truyền sinh học 9

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là nhằm củng cố, khắc sâu và mở rộng nhận thức của học sinh về các quy luật di truyền của Menđen. Giúp các em hiểu sâu sắc, nắm vững các quy luật di truyền. Cung cấp và giúp học sinh nắm được phương pháp và cách giải cụ thể từng dạng bài tập di truyền, từ đó hình thành kĩ năng giải bài tập về: Lai 1 cặp tính trạng, lai 2 cặp tính trạng của Menđen. Hình thành cho học sinh niềm đam mê và yêu thích môn sinh học hơn. Trong việc cung cấp kiến thức cho học sinh THCS có rất nhiều phương pháp đạt hiệu quả cao, song do thời gian có hạn, kinh nghiệm còn ít. Vì vậy trong phạm vi sáng kiến này tôi chỉ đề cập tới các kiến thức liên quan đến các thí nghiệm của Menđen, hướng dẫn học sinh cách tự giải bài tập di truyền sinh học 9, nhằm phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh ở trường THCS.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số giải pháp hướng dẫn học sinh cách tự học để giải bài tập di truyền sinh học 9 Mẫu số 5 Mã số- Tên sáng kiến: Một số giải pháp hướng dẫn học sinh cách tự học để giải bài tậpdi truyền sinh học 9.- Lĩnh vực áp dụng: Giảng dạy các dạng bài tập di truyền sinh học lớp 9- Họ tên tác giả: Phạm Thị Ngọc Mỹ.- Đơn vị công tác: Trường THCS Thanh Lãng. Thanh Lãng, tháng 1 năm 2019. 1 Họ tên, chữ ký người chấm điểm Điểm Mã số Người số 1:………………………………………. Người số 2:……………………………………….- Tên sáng kiến: Một số giải pháp hướng dẫn học sinh cách tự học để giải bài tập di truyền sinhhọc 9.- Mô tả sáng kiến:+ Về nội dung của sáng kiến: Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy môn sinh học 9, tôi nhận thấy việcvận dụng lí thuyết học tập của học sinh vào giải các bài tập đặc biệt là bài tập ditruyền gặp rất nhiều khó khăn; Toán di truyền cấp THCS lại là một trong nhữngkiến thức cơ bản giúp học sinh học tốt hơn chuyên sâu hơn khi học lên các bậcTHPT và Đại học. Vậy mà học sinh lại gặp khó khăn trong vấn đề này thì đâyquả là một điều rất đáng quan tâm vì nó liên quan trực tiếp đến sự phát triển trítuệ của cả một thế hệ tương lai.Với mục tiêu, vai trò quan trọng như vậy mà ởchương trình Sinh học 9 chỉ gói gọn trong chương I Các thí nghiệm Menđenvới 1 tiết giải bài tập di truyền. Tôi thiết nghĩ với khoảng thời gian như vậykhông đáp ứng được khát vọng học hỏi của học sinh và chưa thể hình thành chohọc sinh kĩ năng tự giải loại bài tập này đó cũng chính là những trăn trở của giáoviên dạy môn Sinh học 9 chúng tôi. Chính vì vậy tôi đã mạnh dạn thực hiện sángkiến Một số giải pháp hướng dẫn học sinh cách tự học để giải bài tập di truyềnsinh học 9. Mục đích của sáng kiến: -Nhằm củng cố, khắc sâu và mở rộng nhận thức của học sinh về các quy luật ditruyền của Menđen. Giúp các em hiểu sâu sắc, nắm vững các quy luật di truyền. -Cung cấp và giúp học sinh nắm được phương pháp và cách giải cụ thể từngdạng bài tập di truyền, từ đó hình thành kĩ năng giải bài tập về: Lai 1 cặp tínhtrạng, lai 2 cặp tính trạng của Menđen. -Hình thành cho học sinh niềm đam mê và yêu thích môn sinh học hơn. Trong việc cung cấp kiến thức cho học sinh THCS có rất nhiều phương phápđạt hiệu quả cao, song do thời gian có hạn, kinh nghiệm còn ít. Vì vậy trongphạm vi sáng kiến này tôi chỉ đề cập tới các kiến thức liên quan đến các thínghiệm của Menđen, hướng dẫn học sinh cách tự giải bài tập di truyền sinh học9, nhằm phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh ở trường THCS. Do thời lượng tiết học có hạn nên để học sinh có thể tự giải được bài tậpdi truyền Sinh học 9 tôi đã đưa ra và thực hiện 3 giải pháp sau: - Giải pháp 1: Phân dạng các loại bài tập di truyền. - Giải pháp 2: Hướng dẫn cách giải các dạng bài tập. - Giải pháp 3: Giao các dạng đề để học sinh tự giải.Mô tả từng giải pháp:Giải pháp 1: Phân dạng các loại bài tập di truyền. 2 Ở lớp 6 các em học về thực vật, lớp 7 các em tìm hiểu về động vật, lớp 8 họcvề con người đây là những kiến thức sinh học tương đối gần gũi với thực tế, họcsinh không mấy khó khăn khi nắm bắt nội dung và làm bài tập. Đối với lớp 9khi tiếp xúc chương trình, học sinh phải đối mặt với một khối lượng kiến thứchoàn mới, riêng phần di truyền và biến dị kiến thức rất trừu tượng, hơn nữa giảiđược bài tập lại là một đề khó khăn vì sách giáo khoa không cung cấp phươngpháp giải cũng như các công thức cơ bản để giải bài tập. Các em chưa xác định,phân dạng được bài toán nên thường giải sai. Do đó trong quá trình giảng dạytôi luôn tìm tòi, nghiên cứu tài liệu để lựa chọn nội dung cơ bản của tiết dạy,chọn phương pháp phù hợp để học sinh tiếp thu kiến thức của bài học một cáchthoải mái, không bị gò bó, thụ động, gây được sự hứng thú học đối với học sinh.Tôi đã phân dạng các loại bài tập di truyền của Menđen như sau.Lai 1 cặp tính trạng:Kiến thức này được tổng hợp từ qui luật phân li của Men đen, cụ thể :“Lai hai cơ thể bố mẹ khác nhau về một cặp tính trạng tương phản thuần chủngthì F1 đồng tính, F2 phân li theo tỉ lệ 3 trội : 1 lặn ’’Dạng toán thuận: Là dạng bài đã biết tính trội lặn, kiểu hình của P. Từ đó tìm kiểu gen, kiểuhình của F và lập sơ đồ lai.Dạng toán nghịch:Là dạng bài tập dựa vào kết quả con lai (F) để suy ra kiểu gen, kiểu hình của bố,mẹ và lập sơ đồ lai. Thường gặp 2 trường hợp sau:Trường hợp 1: Nếu đề bài cho tỉ lệ phân tính ở con lai.Trường hợp 2: Nếu đề không cho tỉ lệ phân tính ở con lai.Lai hai cặp tính trạng:Kiến thức được tổng hợp từ quy luật phân li độc lập của Menđen cụ thể: “Khi lai cặp bố mẹ khác nhau về hai cặp tính trạng thuần chủng tư ...