Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Thiết kế và sử dụng bài tập thực hành thí nghiệm trong dạy học chương Chuyển hóa vật chất và năng lượng phần thực vật – Sinh học 11, THPT

Mục đích nghiên của đề tài nhằm nghiên cứu thiết kế và sử dụng các bài tập thực hành thí nghiệm trong dạy học chương Chuyển hóa vật chất và năng lượng phần thực vật nhằm rèn luyện một số kĩ năng tư duy thực nghiệm cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Thiết kế và sử dụng bài tập thực hành thí nghiệm trong dạy học chương Chuyển hóa vật chất và năng lượng phần thực vật – Sinh học 11, THPT PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ1. Lý do chọn đề tài Giáo dục và đào tạo đã từ lâu là một yếu tố rất quan trọng, thiết yếu trong việc pháttriển của một đất nước. Không chỉ riêng ở Việt Nam, các quốc gia trên thế giới đềulấy giáo dục làm quốc sách hàng đầu. Ở nước ta hiện nay, giáo dục và đào tạo đang làvấn đề được nhà nước và xã hội đặc biệt quan tâm. Việc đào tạo con người – đào tạonguồn lực lao động đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc thúc đẩy phát triểnkinh tế, văn hóa, xã hội. Luật Giáo Dục, điều 28.2 đã ghi ―Phương pháp Giáo Dụcphổ thong phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sang tạo của học sinh; phù hợpvới đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả nănglàm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác độngđến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập‖. Sinh học là môn khoa học thực nghiệm, một trong những phương pháp nghiên cứuchủ yếu là quan sát và thí nghiệm. Thí nghiệm trong dạy học sinh học có thể nghiêncứu trên lớp, phòng thí nghiệm, vườn trường…có thể do giáo viên biểu diễn hoặc họcsinh thực hiện. Nội dung chủ yếu của chương trình Sinh học 11 là những kiến thức vềcác quá trình sinh lý cơ bản như chuyển hóa vật chất và năng lượng, tính cảm ứng,sinh trưởng và phát triển, sinh sản trong cơ thể thực vật, động vật; ảnh hưởng của cácnhân tố sinh thái lên các quá trình đó và các nguyên tắc ứng dụng vào thực tiễn sảnxuất và cuộc sống. Chính vì vật, phương pháp thực hành thí nghiệm là một trongnhững phương pháp có nhiều ưu thế việc thực hiện mục tiêu đào tạo. Mặt khác, thực tế giảng dạy sinh học ở nhà trường phổ thông hiện nay, đa số giáoviên chưa thực sự chú trọng đến phương pháp thực hành đặc biệt là thực hành thínghiệm, chưa gắn việc giảng dạy lý thuyết với thực hành. Vì vậy, học sinh chưa đượctạo điều kiện để bồi dưỡng phát triển năng lực tư duy, năng lực thực nghiệm, năng lựchoạt động tự lực, sáng tạo. Một trong những phương hướng để gắn lí thuyết với thực hành, khắc phục thựctrạng trên, giúp học sinh nắm vững các kiến thức, kĩ năng cơ bản về lý thuyết và thựcnghiệm của môn Sinh học đó là việc sử dụng bài tập thực hành thí nghiệm trong dạyhọc. Thông qua việc giải bài tập thực hành thí nghiệm, học sinh được bồi dưỡng, pháttriển năng lực tư duy, năng lực thực nghiệm, năng lực hoạt động tự lực, sáng tạo, bộclộ rõ khả năng sở trường, sở thích về sinh học. Như vậy, giải các bài tập thực hành thínghiệm là một hình thức hoạt động nhằm nâng cao chất lượng học tập, đây cũng làmột trong những biện pháp để phát hiện và bồi dưỡng những học sinh khá, giỏi vềsinh học. Mặt khác, giúp các em biết vận dụng các kiến thức sinh học vào đời sốngsản xuất đáp ứng yêu cầu giáo dục tổng hợp cho học sinh khi ra trường và tiếp tục 1theo học ở các bậc cao hơn. Vì vậy, loại bài tập này có tác dụng toàn diện trong việcđào tạo, nâng cao chất lượng dạy học Sinh học ở THPT. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Thiết kế và sử dụngbài tập thực hành thí nghiệm trong dạy học chương “Chuyển hóa vật chất và nănglượng” phần thực vật – Sinh học 11, THPT”.2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu thiết kế và sử dụng các bài tập thực hành thí nghiệm trong dạy họcchương ―Chuyển hóa vật chất và năng lượng‖ phần thực vật nhằm rèn luyện một số kĩnăng tư duy thực nghiệm cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học.3. Giả thuyết khoa học Nếu thiết kế và sử dụng bài tập thực hành thí nghiệm phù hợp với nội dung thì sẽphát triển được kĩ năng tư duy thực nghiệm của học sinh, góp phần nâng cao chấtlượng dạy – học.4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu lí luận và thực tiễn về bài tập thực hành thí nghiệm, vai trò vàphương pháp sử dụng bài tập thực hành thí nghiệm, hệ thống các nhóm kĩ năng nhậnthức của học sinh. - Phân tích mục tiêu, cấu trúc và nội dung chương ―Chuyển hóa vật chất và nănglượng‖ phần thực vật - Sinh học 11 - Nghiên cứu quy trình, kỹ thuật thiết kế bài tập thực hành thí nghiệm. Từ đó, thiếtkế hệ thống bài tập thực hành thí nghiệm nhằm rèn luyện một số kĩ năng tư duy thựcnghiệm cho học sinh trong dạy – học chương ―Chuyển hóa vật chất và năng lượng‖phần thực vật - Sinh học 11. - Nghiên cứu quy trình sử dụng bài tập thực hành thí nghiệm. Từ đó, thiết kế hệthống bài tập thực hành thí nghiệm nhằm rèn luyện một số kĩ năng tư duy thựcnghiệm cho học sinh trong dạy – học chương ―Chuyển hóa vật chất và năng lượng‖phần thực vật – Sinh học 11. - Thực nghiệm sư phạm để bước đầu đánh giá hiệu quả của việc sử dụng bài tậpthực hành để rèn luyện một số kĩ năng tư duy thực nghiệm của học sinh.5. Đối tượng nghiên cứu Các bài tập thực hành thí nghiệm và quy trình sử dụng ...