Sắp xếp đời sống gia đình của người Việt cao tuổi ở đồng bằng sông Hồng: Thực tế, mong muốn và sự điều chỉnh luật pháp - Bùi Thế Cường

Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Sắp xếp đời sống gia đình của người Việt cao tuổi ở đồng bằng sông Hồng: Thực tế, mong muốn và sự điều chỉnh luật pháp" dưới đây để nắm bắt được thực tế đời sống, tư tưởng và pháp luật, sắp xếp đời sống gia đình của người cao tuổi ở đồng bằng sông Hồng. Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập, làm việc hiệu quả.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sắp xếp đời sống gia đình của người Việt cao tuổi ở đồng bằng sông Hồng: Thực tế, mong muốn và sự điều chỉnh luật pháp - Bùi Thế Cường 50 X· héi häc sè 4 (64), 1998 S¾p xÕp ®êi sèng gia ®×nh cña ng−êi ViÖt cao tuæi ë ®ång b»ng s«ng Hång: thùc tÕ, mong muèn vµ sù ®iÒu chØnh luËt ph¸p Bïi ThÕ C−êng Mét néi dung trong Ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng cña ñy ban Quèc gia n¨m quèc tÕ ng−êi cao tuæi ViÖt Nam lµ x©y dùng Ph¸p lÖnh ch¨m sãc ng−êi cao tuæi ®Ó tr×nh Quèc héi xem xÐt vµo n¨m 1999. Trªn thùc tÕ, c«ng viÖc nµy ®ang ®−îc khëi ®éng tÝch cùc1. Bµi viÕt cña chóng t«i ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò s¾p xÕp ®êi sèng gia ®×nh cña ng−êi cao tuæi nh×n tõ gãc ®é thùc tÕ, mong muèn vµ sù ®iÒu chØnh luËt ph¸p. Bµi viÕt sö dông d÷ liÖu cña cuéc kh¶o s¸t vÒ ®êi sèng tuæi giµ ë ®ång b»ng s«ng Hång (1996 RRDES), ®ång thêi cã sö dông vµ tham kh¶o sè liÖu vµ kÕt qu¶ ph©n tÝch cña mét vµi ®ång nghiÖp nghiªn cøu kh¸c (1997 ESEES, Tr−¬ng SÜ ¸nh, 1997. D. BÐlanger, 1995. Lª V¨n Dôy, 1997). I. Khung xem xÐt: thùc tÕ ®êi sèng, t− t−ëng vµ luËt ph¸p S¬ ®å 1 m« t¶ quan hÖ gi÷a thùc tÕ ®êi sèng, t− t−ëng vµ luËt ph¸p. T− t−ëng bao gåm mét tËp hîp c¸c ý t−ëng vÒ hÖ thèng x· héi ®Æc tr−ng cho nã. LuËt ph¸p ®−îc x©y dùng tõ nh÷ng gi¸ trÞ vµ chuÈn mùc cña ®êi sèng h×nh thµnh nªn v¨n ho¸ cña mét x· héi. Vµ nã h×nh thµnh nh»m tham gia ®iÒu chØnh ®êi sèng. Nh−ng viÖc h×nh thµnh ph¸p luËt cßn chÞu sù chi phèi cña t− t−ëng. Trong thùc tÕ, qu¸ tr×nh h×nh thµnh luËt ph¸p phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè chi phèi thùc tiÔn, mµ c¸c ®iÒu kho¶n luËt sÏ n»m ë ®©u ®ã gÇn h¬n hay xa h¬n ®êi sèng hoÆc t− t−ëng (®iÓm A, B hay C,...). B¶n th©n s¬ ®å 1 còng chØ ra chç ®øng cña kh¶o s¸t x· héi, khi ta hiÓu chøc n¨ng x· héi cña nã lµ nhËn diÖn vµ ph©n tÝch thùc tÕ ®êi sèng mét c¸ch khoa häc, tøc lµ cung cÊp bøc tranh t−¬ng ®èi trung thùc vÒ ®êi sèng x· héi. II. S¾p xÕp ®êi sèng gia ®×nh ë ng−êi cao tuæi: thùc tÕ vµ mong muèn A. Bèi c¶nh khu vùc: hai kiÓu gia ®×nh ch©u ¸ NhiÒu häc gi¶ thõa nhËn r»ng mét trong nh÷ng t−¬ng ph¶n lín nhÊt gi÷a nÒn v¨n hãa §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ lµ lÜnh vùc th©n téc vµ cÊu tróc gia ®×nh. K.O. Mason ®−a ra mét ®Þa lý häc vÒ tæ chøc gia ®×nh trong khu vùc, khi bµ l−u ý cã hai kiÓu hÖ thèng gia ®×nh truyÒn thèng ë ch©u ¸, nÕu nh×n tõ quan ®iÓm tæ chøc gia ®×nh theo giíi vµ thÕ hÖ (K.O. Mason, 1992). §ã lµ kiÓu hÖ thèng gia ®×nh gia tr−ëng nhÊn m¹nh h¬n ®Õn uy quyÒn nam giíi (patrilineal / patriarchal joint- and stem-family) vµ kiÓu hÖ thèng gia ®×nh song ph−¬ng mang tÝnh d©n chñ giíi h¬n (bilateral). §iÒu lý thó lµ cã mét ph©n bè râ rÖt vÒ mÆt ®Þa lý cña hai kiÓu hÖ thèng gia ®×nh nµy. KiÓu thø nhÊt t×m thÊy ë vïng §«ng ¸ (Trung Quèc, NhËt B¶n vµ Hµn Quèc) vµ phÇn phÝa B¾c cña Nam ¸ (Bangladesh, B¾c Ên §é, Nepal vµ Pakistan). KiÓu thø hai t×m thÊy ë vïng §«ng Nam ¸ vµ phÇn phÝa Nam cña Nam ¸ (Nam Ên §é, Sri Lanka). 1 Xem: Héi th¶o vÒ Ng−êi cao tuæi, Bé Lao ®éng, Th−¬ng binh vµ X· héi, ngµy 4-5.11.1998. Kû yÕu héi th¶o. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn  Bïi ThÕ C−êng 51 S¬ ®å 1: Thùc tÕ ®êi sèng, luËt ph¸p vµ t− t−ëng t− t−ëng C¸c lý t−ëng vµ khu«n mÉu ®êi C¸c ¶nh sèng ®· ®−îc t− t−ëng ho¸ h−ëng bªn ngoµi A luËt ph¸p M« h×nh ho¸ B thùc tÕ ®êi sèng, ®iÒu chØnh ®êi sèng. C Thùc tÕ cuéc sèng Gi¸ trÞ, chuÈn mùc, phong tôc, tËp qu¸n, mong muèn, nguyÖn väng, ... B. Khu«n mÉu ë ViÖt Nam: tõ 1996 RRDES vµ 1997 ESEES VÒ mÆt ®Þa lý, ViÖt Nam n»m gi÷a §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸. Sù tiÕn triÓn cña lÞch sö ®Êt n−íc ®· khiÕn cho quèc gia nµy ph¸t triÓn dÇn tõ B¾c xuèng Nam. VËy tæ chøc ®êi sèng gia ®×nh ng−êi ViÖt lµ nh− thÕ nµo trong khung c¶nh ®Þa lý häc v¨n hãa nãi trªn? So s¸nh sè liÖu cuéc kh¶o s¸t ng−êi cao tuæi ®ång b»ng s«ng Hång (1996 RRDES) vµ cuéc kh¶o s¸t ng−êi cao tuæi §«ng Nam Bé më réng (1997 ESEES) ®· thÊy mét bøc tranh kh¸ lý thó cho c©u hái nãi trªn. M« t¶ khu«n mÉu s¾p xÕp ®êi sèng gia ®×nh cña ng−êi cao tuæi ë hai vïng kh¶o s¸t theo khu vùc sèng (thµnh phè, thÞ x· vµ n«ng th ...