Sinh thái học nông nghiệp : Khái niệm chung về sinh thái học part 1

Lược sử môn học và khái niệm về sinh thái học Cấu trúc sinh thái học Quy luật tác động của các nhân tố sinh thái ảnh hưởng của nhân tố vô sinh lên cơ thể sinh vật và sự thích nghi của chúng Mối quan hệ giữa môi trường và con người ý nghĩa của sinh thái học trong đời sống và sản xuất nông nghiệp
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sinh thái học nông nghiệp : Khái niệm chung về sinh thái học part 1 PhÇn I Lý thuyÕt Ch−¬ng mét Kh¸i niÖm chung vÒ sinh th¸i häc Néi dung C¸c néi dung sau ®©y sÏ ®−îc ®Ò cËp trong ch−¬ng nµy: L−îc sö m«n häc vµ kh¸i niÖm vÒ sinh th¸i häc CÊu tróc sinh th¸i häc Quy luËt t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè sinh th¸i ¶nh h−ëng cña nh©n tè v« sinh lªn c¬ thÓ sinh vËt vµ sù thÝch nghi cña chóng Mèi quan hÖ gi÷a m«i tr−êng vµ con ng−êi ý nghÜa cña sinh th¸i häc trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp Môc tiªu Sau khi häc xong ch−¬ng nµy, sinh viªn cÇn: N¾m ®−îc kh¸i niÖm vÒ sinh th¸i häc HiÓu ®−îc vai trß cña sinh th¸i häc ®èi víi ®êi sèng vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp Ph©n biÖt ®−îc nh©n tè sinh th¸i v« sinh, h÷u sinh vµ nh©n tè con ng−êi Ph©n tÝch ®−îc c¬ chÕ ®éng cña c¸c nh©n tè sinh th¸i lªn ®êi sèng sinh vËt. 1. L−îc sö m«n häc vµ Kh¸i niÖm vÒ sinh th¸i häc Ngay tõ nh÷ng thêi kú lÞch sö xa x−a, trong x· héi nguyªn thñy cña loµi ng−êi, mçi mét c¸ thÓ cÇn cã nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ m«i tr−êng xung quanh; vÒ søc m¹nh cña thiªn nhiªn, vÒ thùc vËt vµ ®éng vËt ë quanh m×nh. NÒn v¨n minh thùc sù ®−îc h×nh thµnh khi con ng−êi biÕt sö dông löa vµ c¸c c«ng cô kh¸c, cho phÐp hä lµm biÕn ®æi m«i sinh. Vµ b©y giê, nÕu loµi ng−êi muèn duy tr× vµ n©ng cao tr×nh ®é nÒn v¨n minh cña m×nh th× h¬n lóc nµo hÕt hä cÇn cã ®Çy ®ñ nh÷ng kiÕn thøc vÒ m«i tr−êng sinh sèng cña hä. 1 KiÕn thøc sinh th¸i häc còng gièng nh− tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc khoa häc kh¸c, ®Òu ph¸t triÓn nh−ng kh«ng ®ång ®Òu. C¸c c«ng tr×nh cña Aristote, Hippocrat vµ c¸c triÕt gia cæ Hy L¹p ®Òu bao hµm nh÷ng dÉn liÖu mang tÝnh chÊt sinh th¸i häc kh¸ râ nÐt. Tuy trë thµnh mét m«n khoa häc ®éc lËp vµo kho¶ng n¨m 1900, nh−ng chØ vµi chôc n¨m trë l¹i ®©y, thuËt ng÷ “ sinh th¸i häc” míi mang ®Çy ®ñ tÝnh chÊt phæ cËp cña nã, nhÊt lµ ë c¸c n−íc cã nÒn khoa häc ph¸t triÓn, vµ nã ngµy cµng th©m nhËp s©u vµo mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng cña ®êi sèng x· héi còng nh− mäi lÜnh vùc cña khoa häc kü thuËt, trong ®ã cã n«ng nghiÖp. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sinh th¸i häc ®· trë thµnh khoa häc toµn cÇu. RÊt nhiÒu ng−êi cho r»ng con ng−êi còng nh− c¸c sinh vËt kh¸c kh«ng thÓ sèng t¸ch rêi m«i tr−êng cô thÓ cña m×nh. Tuy nhiªn, con ng−êi kh¸c víi c¸c sinh vËt kh¸c lµ cã kh¶ n¨ng thay ®æi ®iÒu kiÖn m«i tr−êng cho phï hîp víi môc ®Ých riªng. MÆc dï thÕ, thiªn tai, h¹n h¸n, dÞch bÖnh, « nhiÔm m«i tr−êng lu«n lu«n nh¾c nhë chóng ta: loµi ng−êi kh«ng thÓ cho m×nh cã mét søc m¹nh v« song mµ kh«ng cã sai lÇm. Tõ cæ x−a, thung lòng s«ng Tigrer phån vinh ®· biÕn thµnh hoang m¹c v× bÞ xãi mßn vµ ho¸ mÆn do hÖ thèng t−íi tiªu bè trÝ kh«ng hîp lý. Nguyªn nh©n sôp ®æ cña nÒn v¨n minh Mozopotami vÜ ®¹i còng lµ mét tai ho¹ sinh th¸i. Trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm tan vì nÒn v¨n minh Maia ë Trung MÜ vµ sù diÖt vong cña triÒu ®¹i Kh¬me trªn l·nh thæ Campuchia lµ do khai th¸c qu¸ møc rõng nhiÖt ®íi. Râ rµng, khñng ho¶ng sinh th¸i hiÓn nhiªn kh«ng ph¶i lµ ph¸t kiÕn cña thÕ kû 20, mµ lµ bµi häc cña qu¸ khø bÞ l·ng quªn. V× vËy, nÕu chóng ta muèn ®Êu tranh víi thiªn nhiªn, th× chóng ta ph¶i hiÓu s©u s¾c c¸c ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ qui luËt ho¹t ®éng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã ph¶n ¸nh th«ng qua nh÷ng qui luËt ho¹t ®éng cña tù nhiªn. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã ph¶n ¸nh th«ng qua nh÷ng qui luËt sinh th¸i c¬ b¶n mµ c¸c sinh vËt ph¶i phôc tïng. ThuËt ng÷ “Sinh th¸i häc” (Ecology) ®−îc Heckel E., mét nhµ sinh vËt häc næi tiÕng ng−êi §øc, dïng lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1869, nã ®−îc h×nh thµnh tõ ch÷ Hy L¹p: oikos - cã nghÜa lµ “nhµ ë” hoÆc “n¬i sinh sèng”, cßn logos lµ m«n häc. Oikos (nhµ ë) Ecology Logos (m«n häc) Nh− vËy, theo ®Þnh nghÜa cæ ®iÓn th× sinh th¸i häc lµ khoa häc nghiªn cøu vÒ “nhµ ë” vÒ “n¬i sinh sèng” cña sinh vËt hay sinh th¸i häc lµ toµn bé mèi quan hÖ gi÷a c¬ thÓ víi ngo¹i c¶nh vµ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù tån t¹i cña chóng (Heckel E. - 1869). C ßn theo nhµ sinh th¸i häc n æi tiÕng E.P. Odum th× sinh th¸i häc lµ khoa h äc vÒ quan hÖ cña sinh vËt hoÆc mét nhãm sinh vËt víi m«i tr − êng xung q uanh hoÆc nh − l µ khoa häc vÒ quan hÖ t − ¬ng hç gi÷a sinh vËt víi m«i sinh c ña chóng (E.P.Odum - 1971). R icklefs - 1976, mét nhµ sinh th¸i häc ng − êi Mü cho r»ng: sinh th¸i häc n ghiªn cøu sinh vËt ë c¸c møc ®é c¸ thÓ, q uÇn thÓ vµ quÇn x· trong mèi quan h Ö t − ¬ng hç gi÷a chóng víi m«i tr − êng sèng xung quanh vµ víi c¸c nh©n tè l ý, ho¸, sinh vËt cña nã. A .M. Grodzinxki vµ D.M. Grodzinx ki - 1980, ®· ®Þnh nghÜa: sinh th¸i h äc - ngµnh sinh häc nghiªn cøu mèi quan hÖ t − ¬ng hç gi÷a c¬ thÓ sinh vËt v íi m«i tr − êng xung quanh... 2 C ¸c ...