Sinh thái học nông nghiệp : Quần thể sinh vật part 2

Sự phân bố ngẫu nhiên có thể tìm thấy trong các môi trường có tính đồng nhất cao và sinh vật không có xu thế sống tập trung. Park (1934) đã phát hiện rằng, trong môi trường thuần nhất của mình, ấu trùng mọt bột nhỏ thường phân bố một cách ngẫu nhiên. Cole (1946), khi nghiên cứu rất nhiều động vật không xương sống ở trong lớp thảm mục rừng chỉ tìm thấy ở nhện là có sự phân bố ngẫu nhiên....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sinh thái học nông nghiệp : Quần thể sinh vật part 2 Sù ph©n bè ngÉu nhiªn cã thÓ t×m thÊy trong c¸c m«i tr−êng cã tÝnh ®ång nhÊt cao vµ sinh vËt kh«ng cã xu thÕ sèng tËp trung. Park (1934) ®· ph¸t hiÖn r»ng, trong m«i tr−êng thuÇn nhÊt cña m×nh, Êu trïng mät bét nhá th−êng ph©n bè mét c¸ch ngÉu nhiªn. Cole (1946), khi nghiªn cøu rÊt nhiÒu ®éng vËt kh«ng x−¬ng sèng ë trong líp th¶m môc rõng chØ t×m thÊy ë nhÖn lµ cã sù ph©n bè ngÉu nhiªn. Trong c«ng tr×nh nghiªn cøu kh¸c, Cole cho biÕt r»ng chØ x¸c ®Þnh ®−îc 4 trong sè 44 loµi thùc vËt cã ph©n bè ngÉu nhiªn. TÊt c¶ c¸c loµi cßn l¹i ®Òu ph©n bè nhãm häp ë møc ®é kh¸c nhau. TÝnh chÊt ®Æc tr−ng cña sù ph©n bè ngÉu nhiªn lµ ph−¬ng sai (V) b»ng sè trung b×nh (m); v× vËy, khi cã sù ph©n bè ngÉu nhiªn V/m = 1; sai sè tiªu chuÈn lín h¬n trÞ sè trung b×nh (V/m> 1) biÓu thÞ cho ph©n bè theo nhãm; khi V/m < 1 ta cã ph©n bè ®Òu. Ph−¬ng sai cµng lín h¬n sè trung b×nh bao nhiªu th× sù tËp trung cña nhãm cµng lín bÊy nhiªu. Khi nghiªn cøu sù ph©n bè cña c¸c c¸ thÓ trong quÇn thÓ, Allee ®· ®−a ra qui luËt ph©n bè quÇn tô (aggregation). b) Qui luËt quÇn tô (nguyªn t¾c Allee) Quan hÖ gi÷a c¸c c¸ thÓ trong quÇn thÓ cã thÓ lµ quan hÖ hç trî hoÆc quan hÖ ®Êu tranh (trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp). Mèi quan hÖ sinh th¸i gi÷a c¸c c¸ thÓ trong quÇn thÓ b¶o ®¶m cho quÇn thÓ tån t¹i vµ sö dông tèi −u nguån sèng cña m«i tr−êng ®Ó quÇn thÓ ph¸t triÓn. Quan hÖ hç trî thÓ hiÖn qua hiÖu qu¶ nhãm Trong phÇn lín c¸c tr−êng hîp, quÇn thÓ sím hay muén ®Òu cã hiÖn t−îng quÇn tô c¸c c¸ thÓ. Nh÷ng quÇn tô nh− thÕ xuÊt hiÖn cã thÓ do sù kh¸c biÖt côc bé cña c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr−êng, do ¶nh h−ëng cña nh÷ng biÕn ®æi thêi tiÕt theo ngµy ®ªm vµ theo mïa, hoÆc do c¸c qóa tr×nh sinh s¶n. ë ®éng vËt bËc cao, xu h−íng quÇn tô cßn do sù hÊp dÉn cña hîp quÇn (x· héi) n÷a. Khi nghiªn cøu sù ph©n bè cña c¸c c¸ thÓ trong quÇn thÓ, Allee (1949) ®· ®−a ra quy luËt quÇn tô nh− sau : “§é quÇn tô ®em l¹i cùc thuËn cho kh¶ n¨ng sèng vµ sù sinh tr−ëng cña quÇn thÓ, nã thay ®æi tuú theo loµi vµ phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh”. Nguyªn t¾c nµy ®−îc minh ho¹ b»ng s¬ ®å sau: (A) ChØ sè sèng sãt gi¶m dÇn theo kÝch th−íc quÇn thÓ. Sù t¨ng A B tr−ëng vµ sèng sãt cao nhÊt ë møc mËt ®é thÊp. (B) Khi c¸c sinh vËt cã hiÖn t−îng Møc sèng sãt quÇn tô l¹i hoÆc cã hiÖp t¸c ®¬n gi¶n, t¹i mét møc mËt ®é nhÊt ®Þnh sÏ tá ra cã nhiÒu thuËn lîi nhÊt vµ cã tû lÖ sèng sãt ®¹t cùc ®¹i. (B) cho thÊy sù d− thõa d©n sè còng nh− d©n sè th−a thít ®Òu MËt ®é lµ cã h¹i. H×nh 4. M« pháng nguyªn lý quÇn tô Allee . QuÇn tô cã thÓ lµm gia t¨ng sù c¹nh tranh gi÷a c¸c c¸ thÓ v× chÊt dinh d−ìng, thøc ¨n hay kh«ng gian sèng; song, nh÷ng hËu qu¶ kh«ng thuËn lîi ®ã l¹i ®−îc ®iÒu hoµ c©n b»ng lµ nhê ë chç chÝnh quÇn tô ®· t¹o ®iÒu kiÖn sèng sãt cho c¶ nhãm nãi chung. So víi nh÷ng c¸ thÓ sèng ®¬n ®éc th× nh÷ng c¸ thÓ sèng tËp hîp thµnh nhãm th−êng cã tû lÖ chÕt thÊp h¬n khi gÆp ®iÒu kiÖn m«i tr−êng kh«ng thuËn lîi hoÆc khi bÞ c¸c sinh vËt kh¸c tÊn c«ng. Bëi v× trong nhãm, bÒ mÆt tiÕp xóc cña chóng víi m«i tr−êng theo tû lÖ khèi th× nhá h¬n, ®ång thêi nhãm cßn cã kh¶ n¨ng lµm thay ®æi vi khÝ hËu hay vi m«i tr−êng vÒ phÝa cã lîi cho nhãm. Møc ®é quÇn tô (còng nh− mËt ®é tæng sè) mµ trong ®ã cã sù ph¸t triÓn vµ sèng sãt cùc thuËn cña quÇn thÓ thay ®æi theo loµi vµ theo ®iÒu kiÖn sèng, bëi vËy “d©n c− th−a thít” (hoÆc kh«ng cã quÇn tô) còng nh− sù “d− thõa d©n sè” ®Òu cã thÓ cã ¶nh h−ëng tíi giíi h¹n chèng chÞu cña sinh vËt. Nhãm thùc vËt cã kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng tèt víi sù t¸c ®éng cña giã, h¹n chÕ sù mÊt n−íc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n lµ tõng c¸ thÓ riªng biÖt. Song ë nh÷ng thùc vËt xanh, hËu qu¶ cã h¹i cña sù c¹nh tranh ¸nh s¸ng vµ chÊt dinh d−ìng th−êng rÊt nhanh chãng vµ −u thÕ h¬n sù nhãm häp. ¶nh h−ëng cã lîi cña sù nhãm häp lªn sù sèng sãt biÓu hiÖn râ rÖt nhÊt ë ®éng vËt. Ch¼ng h¹n nh− c¸ khi tô tËp thµnh nhãm cã thÓ chÞu ®ùng ®−îc liÒu ®éc lín h¬n so víi c¸c c¸ thÓ ®¬n ®éc. HoÆc c¸c c¸ thÓ ong ë trong tæ hoÆc trong quÇn tô ®¬n gi¶n ®· th¶i vµ duy tr× nhiÖt ®Çy ®ñ cho tÊt c¶ c¸c c¸ thÓ mµ nÕu víi nhiÖt ®é Êy cña m«i tr−êng th× c¸c c¸ thÓ sèng ®¬n ®éc ®· bÞ chÕt. Trong c«n trïng, c¸c d¹ng tæ chøc x· héi ph¸t ...