Sinh thái học nông nghiệp : Quần xã sinh vật part 1

Tại đó, không chỉ có mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài mà còn có mối quan hệ giữa các loài với nhau. Vì vậy, bản chất của mối tương tác giữa các sinh vật trở lên phức tạp hơn rất nhiều so với mức quần thể. Tuy nhiên, ở mức độ này các sinh vật vẫn có sự thích nghi với nhau và tạo lên một mức độ tổ chức mới với những đặc trưng riêng. Đó chính là quần xã sinh vật. Các nội dung sau đây sẽ được đề cập trong chương 3:Khái niệm về...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sinh thái học nông nghiệp : Quần xã sinh vật part 1 Ch−¬ng Ba QuÇn x· sinh vËt Néi dung Trong tù nhiªn, c¸c loµi sinh vËt th−êng sèng cïng nhau trong mét kh«ng gian nhÊt ®Þnh. T¹i®ã, kh«ng chØ cã mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ thÓ cïng loµi mµ cßn cã mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi víinhau. V× vËy, b¶n chÊt cña mèi t−¬ng t¸c gi÷a c¸c sinh vËt trë lªn phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu so víimøc quÇn thÓ. Tuy nhiªn, ë møc ®é nµy c¸c sinh vËt vÉn cã sù thÝch nghi víi nhau vµ t¹o lªn métmøc ®é tæ chøc míi víi nh÷ng ®Æc tr−ng riªng. §ã chÝnh lµ quÇn x· sinh vËt. C¸c néi dung sau ®©y sÏ ®−îc ®Ò cËp trong ch−¬ng 3: Kh¸i niÖm vÒ quÇn x· sinh vËt Loµi −u thÕ sinh th¸i Sù ph©n tÇng trong quÇn x· sinh vËt Chuçi thøc ¨n vµ l−íi thøc ¨n DiÔn thÕ sinh th¸i Khèng chÕ sinh häc vµ c©n b»ng sinh th¸i Môc tiªu Sau khi häc xong ch−¬ng nµy, sinh viªn cÇn: N¾m ®−îc kh¸i niÖm thÕ nµo lµ quÇn x· Gi¶i thÝch ®−îc nguyªn nh©n vµ ý nghÜa cña sù ph©n tÇng trong quÇn x· M« t¶ ®−îc chuçi thøc ¨n vµ l−íi thøc ¨n trong mét quÇn x· M« t¶ ®−îc xu thÕ cña diÔn thÕ sinh th¸i Gi¶i thÝch ®−îc c¬ chÕ cña khèng chÕ sinh häc vµ c©n b»ng sinh th¸i.1. Kh¸i niÖm QuÇn x· (community) lµ mét tËp hîp c¸c sinh vËt cïng sèng trong mét vïng hoÆcsinh c¶nh x¸c ®Þnh, ®−îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi, liªn hÖ víi nhau donh÷ng ®Æc tr−ng chung vÒ sinh th¸i häc mµ c¸c thµnh phÇn cÊu thµnh quÇn x· (quÇnthÓ, c¸c c¸ thÓ) kh«ng cã. Sù tËp hîp nµy kh«ng ph¶i lµ mét con sè céng ®¬n thuÇn mµgi÷a c¸c loµi ®ã cã mèi quan hÖ rÊt chÆt chÏ, tr−íc hÕt lµ quan hÖ vÒ dinh d−ìng vµ n¬ië. Quan hÖ nµy cã thÓ lµ t−¬ng hç hoÆc ®èi ®Þch, c¹nh tranh... QuÇn x· ®−îc h×nh thµnh trªn c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi vËt chÊt vµ n¨ng l−îng gi÷ac¸c sinh vËt víi nhau t¹o ra mét thÓ thèng nhÊt biÓu thÞ c¸c ®Æc tÝnh thÝch nghi cñac¸c sinh vËt víi ngo¹i c¶nh. Nh− vËy, quÇn x· sinh vËt chÝnh lµ phÇn sèng cña hÖsinh th¸i.2. §Æc ®iÓm vµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña quÇn x∙ 2.1. Thµnh phÇn cña quÇn x· a) Loµi −u thÕ sinh th¸i QuÇn x· bao gåm rÊt nhiÒu c¸c loµi kh¸c nhau, nh−ng kh«ng ph¶i c¸c loµi ®Òu gi÷vai trß nh− nhau trong sù tiÕn triÓn cña quÇn x· mµ chØ cã mét hoÆc mét vµi loµi haymét nhãm loµi cã ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn c¸c ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt cña quÇn x·.Nh÷ng loµi cã vai trß quyÕt ®Þnh nh− vËy ®−îc gäi lµ loµi −u thÕ sinh th¸i. Nh÷ng loµinµy tÝch cùc tham gia vµo sù ®iÒu chØnh c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi vËt chÊt vµ n¨ng l−înggi÷a quÇn x· víi m«i tr−êng xung quanh. ChÝnh v× vËy, nã cã ¶nh h−ëng ®Õn m«i sinh,tõ ®ã mµ ¶nh h−ëng ®Õn c¸c loµi kh¸c trong quÇn x·. Nh÷ng loµi −u thÕ sinh th¸i kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ c¸c loµi cã thang bËc ph©nlo¹i cao. Nãi chung, c¸c loµi −u thÕ sinh th¸i lµ nh÷ng loµi ë bËc dinh d−ìng cñam×nh cã kh¶ n¨ng cho n¨ng suÊt cao nhÊt. VÝ dô, trong rõng giµ th× loµi −u thÕ sinhth¸i thuéc vÒ c¸c c©y gç lín chø kh«ng ph¶i lµ c¸c ®éng vËt cã vó; trªn ®ång cách¨n nu«i th× −u thÕ sinh th¸i thuéc vÒ ®éng vËt ¨n cá cßn trªn c¸nh ®ång lóa n−ícth× lóa n−íc lµ loµi −u thÕ sinh th¸i. b) Mét sè chØ sè thµnh phÇn loµi cña quÇn x∙ ChØ sè −u thÕ C (Simpson, 1949): §Ó biÓn thÞ møc ®é −u thÕ cña mét loµi nµo ®ã trong quÇn x·, ng−êi ta th−êngdïng chØ sè −u thÕ. 2 ⎛n ⎞ C = ∑⎜ 1 ⎟ ⎝N⎠Trong ®ã: ni: Gi¸ trÞ vÒ vai trß cña mçi loµi (sè c¸ thÓ, sinh khèi, s¶n l−îng...) N: Tæng gi¸ trÞ vai trß cña toµn bé quÇn x·.ChØ sè th©n thuéc q (Sorenson - 1948): Lµ chØ sè thÓ hiÖn sù gièng nhau gi÷a hai mÉu thÝ nghiÖm . 2c q= a+bTrong ®ã: a: sè lÇn lÊy mÉu chØ cã loµi A, b: sè lÇn lÊy mÉu chØ cã loµi B, c: sè lÇn lÊy mÉu cã c¶ hai loµi A vµ B.NÕu: q>c, hai loµi A vµ B do ngÉu nhiªn mµ cïng c− tró ë mét n¬i. q Dùa vµo ®iÒu kiÖn n¬i ë cña quÇn x·, vÝ dô nh− quÇn x· rõng ngËp mÆn, quÇn x· cöa s«ng... Dùa vµo c¸c ®Æc ®iÓm chøc n¨ng, vÝ dô nh− ®Æc ®iÓm vÒ qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt. §Ó ®Æt tªn cho quÇn x· ®−îc chÝnh x¸c, mét vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i x¸c ®Þnh®−îc ranh giíi cña quÇn x·. Muèn x¸c ®Þnh ranh giíi quÇn x·, ng−êi ta th−êng dùavµo chØ s ...