Sinh thái học nông nghiệp : Sinh thái học và sự phát triển Nông nghiệp part 9

Thực chất của nông nghiệp sinh thái là hệ luân canh, phỏng theo hệ sinh thái của rừng tự nhiên với những nguyên tắc sau: a) Tính đa dạng Trong rừng tự nhiên hầu như không có vấn đề dịch bệnh nghiêm trọng. Nguyên nhân là do ở đó có tính đa dạng cao về loài cây, động vật và vi sinh vật. Còn hệ canh tác nông nghiệp có tính đa dạng rất thấp. Tính đa dạng đảm bảo được cân bằng sinh thái (sự ổn định), còn độc canh là hệ canh tác đơn điệu, không ổn định...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sinh thái học nông nghiệp : Sinh thái học và sự phát triển Nông nghiệp part 9 tho¸i m«i tr−êng, cã kh¶ n¨ng thùc thi cao, Ýt lÖ thuéc vµo nh÷ng t− liÖu s¶n xuÊt, vËt t− kü thuËt tõ c¸c hÖ kh¸c. Thùc chÊt cña n«ng nghiÖp sinh th¸i lµ hÖ lu©n canh, pháng theo hÖ sinh th¸i cña rõng tù nhiªn víi nh÷ng nguyªn t¾c sau: a) TÝnh ®a d¹ng Trong rõng tù nhiªn hÇu nh− kh«ng cã vÊn ®Ò dÞch bÖnh nghiªm träng. Nguyªn nh©n lµ do ë ®ã cã tÝnh ®a d¹ng cao vÒ loµi c©y, ®éng vËt vµ vi sinh vËt. Cßn hÖ canh t¸c n«ng nghiÖp cã tÝnh ®a d¹ng rÊt thÊp. TÝnh ®a d¹ng ®¶m b¶o ®−îc c©n b»ng sinh th¸i (sù æn ®Þnh), cßn ®éc canh lµ hÖ canh t¸c ®¬n ®iÖu, kh«ng æn ®Þnh vµ rÊt mÉn c¶m víi nh÷ng ®æi thay cña ®iÒu kiÖn m«i tr−êng. T¨ng sù ®a d¹ng cña hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp cßn lµm t¨ng thu nhËp cña n«ng tr¹i, gi¶m nhÑ nguy c¬ mÊt m¸t n¨ng suÊt vµ c¸c rñi ro kh¸c. Nh÷ng ph−¬ng ph¸p canh t¸c b¶o ®¶m tÝnh ®a d¹ng cña n«ng nghiÖp bao gåm: (1) trång nhiÒu loµi, hay nhiÒu gièng cña cïng mét loµi, trªn cïng mét ®¬n vÞ diÖn tÝch; (2) lu©n canh; (3) trång c©y l−u niªn ë khu vùc gi¸p ranh; (4) ®a d¹ng trong c¸c hÖ phô (nhiÒu ngµnh nghÒ kinh doanh n«ng nghiÖp kh¸c nhau: ch¨n nu«i, thuû s¶n, nu«i ong, nghÒ phô...), vµ (5) lai t¹o gièng. b) §Êt lµ mét vËt thÓ sèng §Êt kh«ng ph¶i chØ ®¬n gi¶n cã vai trß vËt lý (lµm gi¸ ®ì, gi÷ n−íc vµ chÊt dinh d−ìng), mµ ®Êt cßn lµ mét vËt thÓ sèng, ë ®ã cã h»ng hµ sa sè c¸c vi sinh vËt ®Êt. Ho¹t ®éng cña c¸c vi sinh vËt nµy quyÕt ®Þnh ®é ph× nhiªu vµ “søc khoΔ cña ®Êt. Lµ mét vËt thÓ sèng nªn ®Êt rÊt cÇn ®−îc nu«i d−ìng, ch¨m sãc. Nh÷ng ®iÒu kiÖn sau ®©y b¶o ®¶m cho ®Êt sèng: (1) cung cÊp th−êng xuyªn chÊt h÷u c¬ cho ®Êt, (2) phñ ®Êt th−êng xuyªn ®Ó chèng xãi mßn, (3) khö hay gi¶m thiÓu tèi ®a c¸c yÕu tè g©y h¹i trong ®Êt. c) T¸i chu chuyÓn Trong rõng tù nhiªn cã mét vßng chu chuyÓn dinh d−ìng dùa vµo ®Êt. Mäi c¸i b¾t ®Çu tõ ®Êt vµ cuèi cïng l¹i trë vÒ víi ®Êt. Do vßng chu chuyÓn nµy mµ mäi c¸i ®Òu cã vÞ trÝ trong tù nhiªn, mäi c¸i ®Òu cÇn cho nhau vµ hç trî lÉn nhau. Vßng chu chuyÓn nµy lµ vÊn ®Ò mÊu chèt trong sö dông hîp lý tµi nguyªn. Cßn trong n«ng nghiÖp, vßng chu chuyÓn nµy lu«n bÞ rèi lo¹n vµ tõ ®ã lµm n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò. Trong ®Êt n«ng nghiÖp, hÇu nh− mäi s¶n phÈm cña c©y trång ®Òu bÞ lÊy ®i khái ®Êt khi thu ho¹ch. ChØ cã mét sè Ýt chÊt kho¸ng ®−îc bæ sung d−íi d¹ng bãn ph©n ho¸ häc; do ®ã ®é ph× cña ®Êt dÔ bÞ c¹n kiÖt. Trong tr−êng hîp ch¨n nu«i “th−¬ng m¹i”, ng−êi ta cè cµng nhèt nhiÒu vËt nu«i trong mét diÖn tÝch giíi h¹n cµng tèt. Con gièng, thøc ¨n, c¸c lo¹i ho¸ chÊt kÝch thÝch vµ t¨ng träng còng nh− c¸c vËt t− cÇn thiÕt cho dÞch vô thó y ®Òu tõ bªn ngoµi. Thu nhËp cã thÓ t¨ng, nh−ng t¹o ra hiÖn t−îng qu¸ thõa chÊt h÷u c¬ côc bé do c¸c lo¹i chÊt th¶i, vµ ®iÒu ®ã lµ nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i tr−êng. Vµ nh− vËy lµ xÐt trong toµn côc th× ®ã lµ lèi s¶n xuÊt kh«ng bÒn v÷ng. Xu h−íng chuyªn m«n ho¸ trong s¶n xuÊt còng lµm ng−êi ta thiÕu tØnh t¸o khi xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a ngµnh chuyªn m«n ho¸ Êy víi c¸c thø kh¸c, víi ®iÒu kiÖn m«i tr−êng vµ tµi nguyªn xung quanh. VÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i t×m c¸ch t¸i lËp ®−îc vßng chu chuyÓn: t¹o ra mèi quan hÖ ®óng ®¾n gi÷a c¸c thµnh phÇn cña hÖ (c©y trång, vËt nu«i, thuû s¶n, c©y rõng...) ®Ó cã lîi cho tõng thµnh phÇn nh−ng ®ång thêi cã lîi cho toµn bé. T¸i chu chuyÓn lµ ®iÓm mÊu chèt trong viÖc sö dông tµi nguyªn ngoµi ®ång, trong v−ên, vµ gi¶m bít sù lÖ thuéc vµo nguån lùc bªn ngoµi. d) CÊu tróc nhiÒu tÇng Nguån lùc thùc sù t¹o ra sinh khèi lµ n¨ng l−îng ¸nh s¸ng mÆt trêi, n−íc m−a vµ khÝ CO2. S¶n l−îng sinh khèi trong rõng tù nhiªn lu«n lu«n cao h¬n s¶n l−îng trªn ®Êt n«ng nghiÖp. Nguyªn nh©n lµ th¶m thùc vËt nhiÒu tÇng ë rõng cã thÓ sö dông tèi ®a c¸c nguån lîi; cßn cÊu tróc cña hÖ canh t¸c th−êng lµ n»m ngang nªn kh«ng thÓ sö dông víi hiÖu suÊt cao c¸c tµi nguyªn nµy. NÕu ¸nh s¸ng mÆt trêi vµ n−íc m−a ®−îc ®Êt n«ng nghiÖp sö dông thÝch ®¸ng th× chóng cã thÓ mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho ®Êt. NÕu kh«ng, chÝnh chóng l¹i lµ nguyªn nh©n g©y h¹n h¸n, lôt léi, xãi mßn ®Êt. KhÝ hËu nhiÖt ®íi n¾ng l¾m m−a nhiÒu cµng cÇn x©y dùng ë ®©y nÒn n«ng nghiÖp cã cÊu tróc nhiÒu tÇng. 9. C¸c hÖ thèng NNBV ë viÖt nam 9.1. TruyÒn thèng canh t¸c bÒn v÷ng C¸c hÖ thèng NNBV ®· cã trong c¸c hÖ thèng ®Þnh canh truyÒn thèng cña ng−êi ViÖt nam. Tõ l©u ®êi, ng−êi n«ng d©n ViÖt nam ®· biÕt ¸p dông c¸c hÖ canh t¸c lu©n canh, xen canh, gèi vô, canh t¸c kÕt hîp trång trät-ch¨n nu«i-thuû s¶n-ngµnh nghÒ. Nh÷ng hÖ thèng ®Þnh canh ë ViÖt nam kh«ng ph¶i chØ hoµn toµn lµ ®éc canh lóa. ë ®ång b»ng s«ng Hång, hÖ canh t¸c lµ mét tæ hîp c©y trång phong phó: lóa vµ hoa mµu trªn ®ång ruéng; c©y thùc phÈm, c©y ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp, c©y vËt liÖu ë trong v−ên, ë hµng rµo; ch¨n nu«i trong v−ên nhµ; th¶ c¸ trong ao, ngoµi ®ång; thñ c«ng nghiÖp dïng nguyªn liÖu s½n cã tõ n«ng nghiÖp. Cã nhiÒu c¸ch kÕt hîp nh− nu«i c¸ ngoµi ruéng lóa, th¶ vÞt sau mïa gÆt h¸i, lµm chuång lîn gÇn (hay trªn) ao th¶ c¸... Mçi c©y dïng vµo nhiÒu m ...