Song Mật

Công dụng: Thân song mật dài, rất dẻo, chịu uốn và bền, nên được dùng làm bàn ghế, hàng mây đan và cốn bè. Hiện nay song mật là loại nguyên liệu quan trọng nhất trong các cơ sở chế biến song mây của các tỉnh phía Bắc. Giá song mật đắt hơn giá các loài song khác khoảng 2-3 lần. Quả song mật có vị chua ngọt, ăn ngon. Hình thái: Cây có thân ngầm và thân khí sinh. Thân ngầm là phần phình lên của thân khí sinh, có dạng giống như "củ hành ta" và được bao...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Song MậtSong Mật Công dụng: Thân song mật dài, rất dẻo, chịu uốn và bền, nên được dùng làm bànghế, hàng mây đan và cốn bè. Hiện nay song mật là loại nguyên liệu quantrọng nhất trong các cơ sở chế biến song mây của các tỉnh phía Bắc. Giásong mật đắt hơn giá các loài song khác khoảng 2-3 lần. Quả song mật có vịchua ngọt, ăn ngon. Hình thái: Cây có thân ngầm và thân khí sinh. Thân ngầm là phần phình lêncủa thân khí sinh, có dạng giống như củ hành ta và được bao bọc bởi nhiềubẹ lá màu trắng hay vàng nhạt. Cây một năm đường kính thân ngầm đạt1cm, cây trưởng thành đường kính thân ngầm tới 4-6cm hay hơn. Thân khísinh mọc thành bụi, nhưng thường rất thưa và ít hơn so với mây nếp; đôi khita gặp bụi song mật chỉ có một thân khí sinh. Ở cây non, thân được bao bọcbởi bẹ lá hình ống, màu xanh lá cây, trên mặt có nhiều gai dẹt màu vàng. Khigià, bẹ ở gốc thân chuyển thành màu vàng, màu nâu rồi rụng đi, để lộ thânkhí sinh màu xanh rêu. Thân rất dài, có thể đến 100m. Thân non màu trắngngà, sau chuyển sang màu xanh; lóng dài 8-25cm, đốt hơi nổi, đường kínhtrung bình đạt 2,3-2,8cm; cây to đạt 4-5cm. Lá đơn, xẻ dạng lông chim, gầngiống lá dừa; bẹ lá rất dài, bao bọc kín thân, có gai dẹt, dài 8- 10cm; lá gồm20-38 lá nhỏ, mọc thành cụm 2-6 cái một, các cụm cách nhau 15-30cm, đỉnhlá mang 4-7 lá nhỏ, 2 lá nhỏ ở giữa dính nhau ở gốc. Lá nhỏ hình bầu dục,không cuống, dài 40cm, rộng 6-8cm, gân hình cung; Thường khi cây cao 2-3m, từ lá thứ 6-7 trở lên xuất hiện roi (flagelle) trên đỉnh cuống lá; roi dài1,5m hay hơn. Hoa đơn tính khác gốc. Cụm hoa hình bông mo, dài hơn 1m, mọc ởgần nách các lá phía ngọn; mỗi thân thường mang 5-10 bông mo. Mỗi bôngmo mang nhiều bông nhỏ dài 2-2,5cm; với 14-17 hoa. Hoa đực xếp sát nhauthành 2 dãy, lá đài 3, cánh hoa 3, nhị 6. Hoa cái tập trung 14-32 hoa trongmột bông nhỏ. Thường chỉ 17-20 hoa cái phát triển thành quả. Quả hìnhtrứng, dài 15-22mm, rộng 9- 14mm, cuống mập màu xanh vàng dài 6mm,đỉnh có mũi hình nón dài 4mm; vỏ quả mang 18 hàng vảy dọc, mỗi hàng 8vảy; khi non quả màu xanh lá cây, khi già màu vàng nhạt. Hạt 1, hình tráixoan, khi non màu trắng ngà, khi già màu nâu đen, rất cứng. Phân bố: - Việt Nam: Đây là loài cây cận đặc hữu của Việt Nam. Gặp ở cáctỉnh từ Đồng Nai (Nam Cát Tiên) trở ra, nhưng tập trung nhất ở các tỉnh: LaiChâu, Yên Bái, Lào Cai, Phú Thọ, Tuyên Quang, Bắc Kạn, Hà Bắc, Hà Tây,Hòa Bình, Ninh Bình, Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, QuảngNam. Cuối thể kỷ XX đã được mang trồng thử ở Hoà Bình (Trạm thínghiệm Bình Thanh), Hà Nội (Viện Điều tra Qui hoạch rừng - huyện Thanh Trì),Phú Thọ (VQG Xuân Sơn) trên qui mô rất nhỏ. - Thế giới: Song mật cũng phân bố ở miền Nam Trung Quốc (VânNam). Đặc điểm sinh học: Song mật phân bố ở dộ cao 100-1.500m trên mặt biển, tập trungnhất ở độ cao 400-900m. Cây ưa sáng và ẩm, mọc trên đất feralite vàng trênnúi và các loại đất phân hóa trên phiến thạch, sa thạch, granít hoặc đá vôi.Cây thường mọc ven thung lũng núi đất; chân và sườn núi đá; ven các kheẩm; nơi độ đốc 30-350 cũng gặp song mật. Cây mọc trong rừng lá rộngthường xanh nguyên sinh hoặc thứ sinh mới bị tác động nhẹ; tầng trên là cáccây gỗ lớn như: trường, sâng, trám, chẹo tía, côm... Tầng lâm hạ là cây thâncỏ và dương xỉ ưa ẩ m như: sa nhân, sẹ, cẩu tích.... Ngọn song mật luôn vươnlên các tầng cao nhất của tán rừng. Sau đó lại rủ xuống và vươn lên ngọn câykhác, tạo thành các cây song dài 40-60m. Cũng gặp song mật trong các rừng thứ sinh với vối thuốc, bồ đềchiếm ưu thế hoặc rừng nứa lá to thuần loại, rừng vầu… ở độ cao trên 800m,như ở xã Trung Thành, huyện Đà Bắc tỉnh Hòa Bình trong điều kiện đầy đủánh sáng, song mật cho rất nhiều quả, và hạt tái sinh tốt; nhưng dưới tánrừng rậm hầu như không gặp cây con tái sinh. Song mật chỉ tái sinh tốt ở tànche 0,2-0,3 hay ở ven rừng, ven suối. Cây 5-6 tuổi ra hoa nhưng thường 8tuổi mới cho quả. Chồi hoa xuất hiện tháng 9-10, hoa nở tháng 4-5 năm sau.Quả chín tháng 10-11. Quả song mật ăn rất ngon nên dễ bị các loài chim vàthú nhỏ đến ăn ngay khi còn non. Sau khi bị chặt, bụi song mật vẫn nảy chồimới, không bị chết.