Sử dụng dãy biến đổi hóa học trong dạy học hóa học hữu cơ nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh trung học phổ thông

Trong dạy học Hóa học ở THPT, phần Hóa học hữu cơ, nếu xây dựng được dãy biến đổi hóa học hợp lí, có sự hướng dẫn logic, khoa học sẽ phát triển cho HS năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo; đồng thời giúp các em hứng thú, yêu thích môn học, biết vận dụng kiến thức hóa học vào giải giải quyết các vấn đề trong thực tiễn. Từ những ví dụ trình bày trên, GV có thể thiết kế các ví dụ, hệ thống bài tập tương tự trong dạy học Hóa học nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho HS.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sử dụng dãy biến đổi hóa học trong dạy học hóa học hữu cơ nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh trung học phổ thông VJE Tạp chí Giáo dục, Số 484 (Kì 2 - 8/2020), tr 38-43 ISSN: 2354-0753 SỬ DỤNG DÃY BIẾN ĐỔI HÓA HỌC TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC HỮU CƠ NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Trường Đại học Thủ đô Hà Nội; 1 Phạm Văn Hoan1, Trường Trung học phổ thông Nguyễn Trãi, Thường Tín, Hà Nội 2 Hoàng Đình Xuân2,+ + Tác giả liên hệ ● Email: hoangxuan@hanoiedu.vn Article History ABSTRACT Received: 08/10/2019 In Organic Chemistry, a molecular formula may have different organic Accepted: 31/10/2019 substances (isomers) and under the same reaction conditions, they can Published: 20/8/2020 produce many different products. The use of a series of chemical transformations in teaching Organic Chemistry is an interesting issue, Keywords requiring students to have a basic knowledge of chemistry. The article Chemistry conversion series, discusses the use of a series of chemical transformations in teaching Organic Organic Chemistry, problem Chemistry to develop problem solving and creativity for grade 12 students. solving and creativity, Thus, we can initially affirm that the use of chemical conversion sequence has students. had positive effects in forming and developing problem-solving and creative capacity for grade 12 students.1. Mở đầu Phát triển năng lực nói chung, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo nói riêng đang là xu hướng trong giáo dụcphổ thông của Việt Nam (Bộ GD-ĐT, 2018). Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo là một loại năng lực đặc biệt.Ngoài việc tháo gỡ được những vướng mắc về nhận thức và hành động (giải quyết vấn đề), năng lực này còn đòi hỏicách thức giải quyết vấn đề đó không theo một cách đã được định sẵn (sáng tạo). Trong Hóa học hữu cơ, ứng vớimột công thức phân tử có thể có rất nhiều chất hữu cơ khác nhau (các chất đồng phân) và trong cùng điều kiện phảnứng có thể sinh ra nhiều sản phẩm khác nhau. Việc sử dụng dãy biến đổi hóa học trong dạy học hóa học hữu cơ làmột vấn đề thú vị, đòi hỏi người học phải nắm vững kiến thức cơ bản. Đã có nhiều nghiên cứu đề cập tới vấn đề phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh (HS) trong dạy họcHóa học ở phổ thông như: Lưu Thị Lương Yến (2016), Nguyễn Đức Dũng và cộng sự (2016), Trang Quang Vinhvà Nguyễn Thị Sửu (2016), Trần Thị Huế và Nguyễn Đức Dũng (2018), Cao Thị Thặng (2010). Trong bài viết này,chúng tôi tiếp tục nghiên cứu về việc sử dụng dãy biến đổi hóa học trong dạy học Hóa học hữu cơ nhằm phát triểnnăng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho HS THPT.2. Kết quả nghiên cứu2.1. Năng lực và năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo Theo Hoàng Phê (2008), năng lực là phẩm chất tâm - sinh lí và trình độ chuyên môn tạo cho con người khả nănghoàn thành một loại hoạt động nào đó với chất lượng cao. Theo chúng tôi, có thể hiểu, năng lực là khả năng, điềukiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó như năng lực tư duy, năng lực tài chính. Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo là một loại năng lực đặc biệt, ngoài việc tháo gỡ được những vướng mắcvề mặt nhận thức và hành động (giải quyết vấn đề), năng lực này đòi hỏi người học cách giải quyết vấn đề đó theocách không theo một quy tắc đã được định sẵn. Do vậy, người giải quyết vấn đề cần có những kết nối linh hoạt, đặcbiệt giữa kiến thức và thực tiễn để có những cách giải quyết khác nhau. Để giải quyết một vấn đề, có thể thực hiệntheo 02 bước sau: - Xác định vấn đề; - Phân tích vấn đề, đánh giá, lựa chọn giải pháp và thực hiện giải pháp. Trong mỗi người đều ẩn chứa những năng lực nhất định. Tuy nhiên, để phát triển được một cách có hệ thống,cần có quá trình rèn luyện. Bài tập Hóa học hữu cơ về dãy biến đổi hóa học, trong nhiều tình huống là một công cụhữu hiệu để phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho HS.2.2. Sử dụng dãy biến đổi hóa học trong dạy học Hóa học hữu cơ nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề vàsáng tạo cho học sinh trung học phổ thông2.2.1. Dãy biến đổi hóa học Việc biến đổi chất này thành chất khác có thể thực hiện thông qua một hoặc nhiều phản ứng hóa học. Để biểudiễn quá trình này, người ta dùng dãy biến đổi hóa học. Thông thường, dãy biến đổi hóa học gồm nhiều phản ứng 38 VJE Tạp ...