Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt Nam: Cơ hội và thách thức

Trong bài viết này tác giả đưa ra một số nội dung về tái cấu trúc hệ thống ngân hàng, những cơ hội và thách thức trong quá trình thực hiện tái cấu trúc hệ thống ngân hàng tại Việt Nam để giúp các ngân hàng không bị rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán do khánh kiệt về vốn và khôi phục năng lực của hệ thống ngân hàng giúp thúc đẩy nền kinh tế nhanh hồi phục.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt Nam: Cơ hội và thách thức HỘI THẢO NGÂN HÀNG VIỆT NAM: BỐI CẢNH VÀ TRIỂN VỌNG TÁI CẤU TRÚC HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VIỆT NAM: CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ThS. Phạm Thanh Hà, Lê Thị Thu Phương, Ngô Thị Thu Mai Trường ĐH Kinh tế và QTKD Thái Nguyên TÓM TẮT Quá trình tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt Nam đã bắt đầu được tiến hành theo Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011-2015”. Có thể thấy rằng Việt Nam đang có cách tiếp cận chủ động trong tái cấu trúc hệ thống ngân hàng nhằm đảm bảo đạt được các mục tiêu một cách hiệu quả nhất trong điều kiện chưa có nguy cơ khủng hoảng hay suy thoái nghiêm trọng. Tuy nhiên, xét trên giác độ lý luận và thực tiễn, vẫn còn nhiều vấn đề có liên quan đến đối tượng, biện pháp, lộ trình, những cơ hội, thách thức và các nhân tố ảnh hưởng trong quá trình tái cấu trúc cần phải được nghiên cứu, bổ sung và cụ thể hóa. Trong bài viết này tác giả đưa ra một số nội dung về tái cấu trúc hệ thống ngân hàng, những cơ hội và thách thức trong quá trình thực hiện tái cấu trúc hệ thống ngân hàng tại Việt Nam để giúp các ngân hàng không bị rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán do khánh kiệt về vốn và khôi phục năng lực của hệ thống ngân hàng giúp thúc đẩy nền kinh tế nhanh hồi phục. Từ khóa: Tái cấu trúc, hệ thống ngân hàng 1. Giới thiệu vấn đề nghiên cứu Các ngân hàng thương mại Việt Nam đang và sẽ phải đối mặt với các vấn đề nghiêm trọng do chất lượng tài sản kém, khó khăn về thanh khoản, chất lượng lợi nhuận thấp, yếu kém về quản trị và về quản lý rủi ro. Do vậy, Chính phủ cần phải nhanh chóng đưa ra được chương trình tái cơ cấu ngành để giúp các ngân hàng không bị rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán do khánh kiệt về vốn và khôi phục năng lực của hệ thống ngân hàng giúp thúc đẩy nền kinh tế nhanh hồi phục. Kinh nghiệm của nhiều nền kinh tế cho thấy, các quốc gia thường chỉ tiến hành tái cấu trúc khi có những vấn đề điển hình nổi lên trong nền kinh tế nói chung và trong hoạt động của các NHTM nói riêng. Báo cáo nghiên cứu của WB đã chỉ ra một số động cơ của việc tái cấu trúc hệ thống ngân hàng hay nói cách khác, một quốc gia sẽ tiến hành tái cấu trúc khi vấp phải những vấn đề đối với hệ thống ngân hàng của mình. Trên tinh thần của Nghị quyết Hội nghị lần thứ 3 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XI, tái cấu trúc toàn bộ hệ thống ngân hàng - tài chính là một trong ba trụ cột của quá trình tái cơ cấu nền kinh tế. Việc cụ thể hóa chủ trương trên đã được thực hiện thông qua đề án “Cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011- 2015” ban hành kèm theo Quyết định số 254/QĐ-TTg. 2. Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu 2.1. Cơ sở lý thuyết và khung phân tích 2.1.1. Đối tượng tái cấu trúc Đối tượng tái cấu trúc hệ thống ngân hàng thường được hiểu theo hai nghĩa rộng và hẹp. * Xét theo nghĩa rộng, tái cấu trúc hệ thống ngân hàng là quá trình tái cấu trúc tất cả các bộ phận cấu thành của hệ thống, bao gồm: - Ngân hàng trung ương; - Hệ thống ngân hàng thương mại; - Hệ thống ngân hàng chính sách xã hội và ngân hàng phát triển; và - Hệ thống các tổ chức tín dụng vi mô. 97 TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG * Xét theo nghĩa hẹp, tái cấu trúc hệ thống ngân hàng chỉ bao gồm việc giải quyết những vấn đề của một trong những cấu phần nói trên của hệ thống, hoặc thậm chí là một ngân hàng có nguy cơ đổ vỡ ngay trong điều kiện hệ thống ngân hàng vẫn đang hoạt động hiệu quả (Waxman, 1998). Đối tượng quan trọng và có ảnh hưởng lớn đến hoạt động của hệ thống NHTM và các TCTD chính là NHNN và để có thể tái cấu trúc toàn diện hệ thống NH, việc tái cấu trúc/cải cách NHNN cũng cần được đặt ra trong dài hạn, chứ không phải chỉ tập trung vào tái cấu trúc hệ thống NHTM. Thêm vào đó, các ngân hàng như Ngân hàng chính sách xã hội và Ngân hàng phát triển Việt Nam cũng cần được tái cấu trúc lại cho phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh mới. 2.1.2. Các giải pháp thực hiện tái cấu trúc Theo khảo sát tại 24 quốc gia thực hiện tái cấu trúc của IMF (Dziobek, 1998), mỗi quốc gia có những phương pháp để giải quyết cuộc khủng hoảng hệ thống ngân hàng với mức độ thành công khác nhau. Trong đó, tái cấu trúc hệ thống ngân hàng thương mại đòi hỏi kết hợp nhiều biện pháp, thường là các biện pháp như: - Chính phủ bơm vốn hoặc mua cổ phiếu để nắm giữ quyền quản lý; - Đóng cửa các ngân hàng không có khả năng tồn tại một cách có trật tự (đồng thời chi trả bảo hiểm tiền gửi hoặc bán phần hoạt động tốt cho ngân hàng khác); - Sáp nhập các ngân hàng trong nước với ngân hàng nước ngoài; - Sáp nhập ngân hàng trong nước với nhau; - Thành lập công ty quản lý tài sản; - Thay đổi cơ cấu sở hữu ngân hàng (ví dụ: tư nhân hóa). Có hai nhóm giải pháp đang được tập trung thực hiện ở Việt Nam đó là: sáp nhập các ngân hàng trong nước với nhau và khuyến khích các NH nước ngoài nắm giữ cổ phần tại các NH trong nước, tăng room cho nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực tài chính ngân hàng. Điều này chứng tỏ cách làm của Việt Nam cũng khá phù hợp với thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, đánh giá về mức độ hiệu quả của hai nhóm giải pháp này còn rất nhiều ý kiến khác nhau. Giải pháp được đánh giá đạt mức hiệu quả cao nhất là sáp nhập các NH mạnh với các NH yếu để vực các NH yếu. 2.1.3. Lộ trình tái cấu trúc Trong ngắn hạn: Việc xác định chính xác và xử lý nợ xấu được coi là ưu tiên hàng đầu cho các biện pháp ngắn hạn để tái cấu trúc NH hiện nay, tiếp theo là tăng vốn tự có và cải thiện lòng tin của dân chúng đối với hệ thống NH, cuối cùng là giải pháp phân loại NH để k ...